十thập 二nhị 門môn 論luận 品phẩm 目mục


觀quán 因nhân 緣duyên 門môn 第đệ 一nhất


(# 萬vạn 法pháp 所sở 因nhân 似tự 各các 有hữu 性tánh 。 推thôi 而nhi 會hội 之chi 實thật 自tự 無vô 性tánh 。 通thông 達đạt 無vô 滯trệ 故cố 謂vị 之chi 門môn )# 。


觀quán 有hữu 果quả 無vô 果quả 門môn 第đệ 二nhị


(# 重trọng/trùng 推thôi 無vô 性tánh 之chi 法pháp 。 為vi 先tiên 有hữu 而nhi 生sanh 。 為vi 先tiên 無vô 而nhi 生sanh 。 有hữu 無vô 無vô 生sanh 。 以dĩ 之chi 為vi 門môn )# 。


觀quán 緣duyên 門môn 第đệ 三tam


(# 上thượng 推thôi 因nhân 。 此thử 推thôi 緣duyên 。 四tứ 緣duyên 廣quảng 略lược 皆giai 無vô 有hữu 果quả 。 故cố 以dĩ 為vi 門môn )# 。


觀quán 相tương/tướng 門môn 第đệ 四tứ


(# 上thượng 三tam 門môn 推thôi 。 因nhân 緣duyên 無vô 生sanh 。 此thử 推thôi 三tam 相tương/tướng 。 三tam 相tương/tướng 既ký 無vô 。 以dĩ 之chi 為vi 門môn )# 。


觀quán 有hữu 相tướng 無vô 相tướng 門môn 第đệ 五ngũ


(# 此thử 推thôi 三tam 相tương/tướng 之chi 實thật 。 為vi 有hữu 相tương/tướng 而nhi 相tương/tướng 。 為vi 無vô 相tướng 而nhi 相tương/tướng 。 有hữu 無vô 無vô 相tướng 。 故cố 以dĩ 為vi 門môn )# 。


觀quán 一nhất 異dị 門môn 第đệ 六lục


(# 即tức 推thôi 有hữu 相tướng 無vô 相tướng 。 為vi 在tại 一nhất 法pháp 。 為vi 在tại 異dị 法pháp 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 以dĩ 之chi 為vi 門môn )# 。


觀quán 有hữu 無vô 門môn 第đệ 七thất


(# 上thượng 推thôi 三tam 相tương/tướng 非phi 相tướng 。 此thử 明minh 四tứ 相tương/tướng 亦diệc 非phi 。 生sanh 住trụ 為vi 有hữu 變biến 異dị 。 為vi 無vô 。 同đồng 處xứ 不bất 有hữu 。 異dị 處xứ 亦diệc 無vô 。 故cố 以dĩ 為vi 門môn )# 。


觀quán 性tánh 門môn 第đệ 八bát


(# 既ký 知tri 有hữu 無vô 。 又hựu 推thôi 其kỳ 性tánh 。 變biến 易dị 無vô 常thường 。 從tùng 緣duyên 而nhi 有hữu 。 則tắc 非phi 性tánh 也dã 。 故cố 以dĩ 為vi 門môn )# 。


觀quán 因nhân 果quả 門môn 第đệ 九cửu


(# 無vô 性tánh 之chi 法pháp 既ký 無vô 因nhân 果quả 。 變biến 異dị 處xứ 推thôi 求cầu 則tắc 無vô 得đắc 理lý 。 故cố 以dĩ 為vi 門môn )# 。


觀quán 作tác 門môn 第đệ 十thập


無vô 因nhân 無vô 果quả 。 則tắc 為vi 無vô 作tác 。 四tứ 處xứ 既ký 無vô 。 以dĩ 之chi 為vi 門môn )# 。


觀quán 三tam 時thời 門môn 第đệ 十thập 一nhất


(# 既ký 推thôi 無vô 作tác 必tất 盡tận 其kỳ 因nhân 。 故cố 尋tầm 三tam 時thời 無vô 作tác 而nhi 以dĩ 為vi 門môn )# 。


觀quán 生sanh 門môn 第đệ 十thập 二nhị


(# 作tác 為vi 有hữu 造tạo 。 生sanh 為vi 有hữu 起khởi 。


時thời 中trung 既ký 無vô 。 誰thùy 為vi 生sanh 者giả 。 即tức 以dĩ 為vi 門môn )# 。


十thập 二nhị 門môn 論luận 序tự


十thập 二nhị 門môn 論luận 者giả 。 蓋cái 是thị 實thật 相tướng 之chi 折chiết 中trung 。 道Đạo 場Tràng 之chi 要yếu 軌quỹ 也dã 。 十thập 二nhị 門môn 者giả 。 總tổng 眾chúng 枝chi 之chi 大đại 數số 也dã 。 門môn 者giả 。 開khai 通thông 無vô 滯trệ 之chi 稱xưng 也dã 。 論luận 之chi 者giả 。 欲dục 以dĩ 窮cùng 其kỳ 源nguyên 。 盡tận 其kỳ 理lý 也dã 。 若nhược 一nhất 理lý 之chi 不bất 盡tận 。 則tắc 眾chúng 異dị 紛phân 然nhiên 。 有hữu 或hoặc 趣thú 之chi 乖quai 。 一nhất 源nguyên 之chi 不bất 窮cùng 。 則tắc 眾chúng 塗đồ 扶phù 疏sớ/sơ 。 有hữu 殊thù 致trí 之chi 迹tích 。 殊thù 致trí 之chi 不bất 夷di 。 乖quai 趣thú 之chi 不bất 泯mẫn 。 大Đại 士Sĩ 之chi 憂ưu 也dã 。 是thị 以dĩ 龍long 樹thụ 菩Bồ 薩Tát 。 開khai 出xuất 者giả 之chi 由do 路lộ 。 作tác 十thập 二nhị 門môn 以dĩ 正chánh 之chi 。 正chánh 之chi 以dĩ 十thập 二nhị 。 則tắc 有hữu 無vô 兼kiêm 暢sướng 。 事sự 無vô 不bất 盡tận 。 事sự 盡tận 於ư 有hữu 無vô 。 則tắc 忘vong 功công 於ư 造tạo 化hóa 。 理lý 極cực 於ư 虛hư 位vị 。 則tắc 喪táng 我ngã 於ư 二nhị 際tế 。 然nhiên 則tắc 喪táng 我ngã 在tại 乎hồ 落lạc 筌thuyên 。 筌thuyên 忘vong 存tồn 乎hồ 遺di 寄ký 。 筌thuyên 我ngã 兼kiêm 忘vong 。 始thỉ 可khả 以dĩ 幾kỷ 乎hồ 實thật 矣hĩ 。 幾kỷ 乎hồ 實thật 矣hĩ 。 則tắc 虛hư 實thật 兩lưỡng 冥minh 。 得đắc 失thất 無vô 際tế 。 冥minh 而nhi 無vô 際tế 。 則tắc 能năng 忘vong 造tạo 次thứ 於ư 兩lưỡng 玄huyền 。 泯mẫn 顛điên 沛# 於ư 一nhất 致trí 。 整chỉnh 歸quy 駕giá 於ư 道Đạo 場Tràng 。 畢tất 趣thú 心tâm 於ư 佛Phật 地địa 。 恢khôi 恢khôi 焉yên 。 真chân 可khả 謂vị 運vận 虛hư 刃nhận 於ư 無vô 間gian 。 奏tấu 希hy 聲thanh 於ư 宇vũ 內nội 。 濟tế 溺nịch 喪táng 於ư 玄huyền 津tân 。 出xuất 有hữu 無vô 於ư 域vực 外ngoại 者giả 矣hĩ 。 遇ngộ 哉tai 後hậu 之chi 學học 者giả 。 夷di 路lộ 既ký 坦thản 。 幽u 塗đồ 既ký 開khai 。 真chân 得đắc 振chấn 和hòa 鸞loan 於ư 北bắc 冥minh 。 馳trì 白bạch 牛ngưu 以dĩ 南nam 迴hồi 。 悟ngộ 大đại 覺giác 於ư 夢mộng 境cảnh 。 即tức 百bách 化hóa 以dĩ 安an 歸quy 。 夫phu 如như 是thị 者giả 慧tuệ 。 復phục 知tri 曜diệu 靈linh 之chi 方phương 盛thịnh 。 玄huyền 陸lục 之chi 未vị 希hy 也dã 哉tai 。


叡duệ 以dĩ 鄙bỉ 倍bội 之chi 淺thiển 識thức 。 猶do 敢cảm 用dụng 誠thành 虛hư 關quan 。 希hy 懷hoài 宗tông 極cực 。 庶thứ 日nhật 用dụng 之chi 有hữu 宜nghi 。 冀ký 歲tuế 計kế 之chi 能năng 殖thực 。 況huống 才tài 之chi 美mỹ 者giả 乎hồ 。 不bất 勝thắng 敬kính 仰ngưỡng 之chi 至chí 。 敢cảm 以dĩ 鈍độn 辭từ 𢭃# 思tư 序tự 而nhi 申thân 之chi 。 并tinh 目mục 品phẩm 義nghĩa 題đề 之chi 於ư 首thủ 。 豈khởi 其kỳ 能năng 益ích 也dã 。 庶thứ 以dĩ 此thử 心tâm 開khai 疾tật 進tiến 之chi 路lộ 耳nhĩ 。


觀quán 因nhân 緣duyên 門môn 第đệ 一nhất


龍long 樹thụ 菩Bồ 薩Tát 造tạo


姚Diêu 秦Tần 三tam 藏tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch


說thuyết 曰viết 。


今kim 當đương 略lược 解giải 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。


問vấn 曰viết 。

解giải 摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 有hữu 何hà 義nghĩa 利lợi 。


答đáp 曰viết 。

摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 是thị 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 甚thậm 深thâm 法Pháp 藏tạng 。 為vi 大đại 功công 德đức 利lợi 根căn 者giả 說thuyết 。 末mạt 世thế 眾chúng 生sanh 。 薄bạc 福phước 鈍độn 根căn 。 雖tuy 尋tầm 經kinh 文văn 。 不bất 能năng 通thông 達đạt 。 我ngã 愍mẫn 此thử 等đẳng 。 欲dục 令linh 開khai 悟ngộ 。 又hựu 欲dục 光quang 闡xiển 如Như 來Lai 無vô 上thượng 大đại 法pháp 。 是thị 故cố 略lược 解giải 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。


問vấn 曰viết 。

摩ma 訶ha 衍diễn 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 不bất 可khả 稱xưng 數số 。 直trực 是thị 佛Phật 語ngữ 尚thượng 不bất 可khả 盡tận 。 況huống 復phục 解giải 釋thích 演diễn 散tán 其kỳ 義nghĩa 。


答đáp 曰viết 。

以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 我ngã 初sơ 言ngôn 略lược 解giải 。


問vấn 曰viết 。

何hà 故cố 名danh 為vi 摩ma 訶ha 衍diễn 。


答đáp 曰viết 。

摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 於ư 二Nhị 乘Thừa 為vi 上thượng 。 故cố 名danh 大Đại 乘Thừa 。 諸chư 佛Phật 最tối 大đại 。 是thị 乘thừa 能năng 至chí 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 諸chư 佛Phật 大đại 人nhân 乘thừa 是thị 乘thừa 故cố 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 能năng 滅diệt 除trừ 眾chúng 生sanh 大đại 苦khổ 。 與dữ 大đại 利lợi 益ích 事sự 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 觀quán 世thế 音âm 。 得đắc 大đại 勢thế 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 是thị 諸chư 大Đại 士Sĩ 之chi 所sở 乘thừa 故cố 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 以dĩ 此thử 乘thừa 能năng 盡tận 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 邊biên 底để 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 如như 《# 般Bát 若Nhã 經kinh 》# 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 義nghĩa 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。


大đại 分phần/phân 深thâm 義nghĩa 。 所sở 謂vị 空không 也dã 。 若nhược 能năng 通thông 達đạt 是thị 義nghĩa 。 即tức 通thông 達đạt 大Đại 乘Thừa 。 具cụ 足túc 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 所sở 障chướng 礙ngại 。 是thị 故cố 我ngã 今kim 。 但đãn 解giải 釋thích 空không 。 解giải 釋thích 空không 者giả 。 當đương 以dĩ 十thập 二nhị 門môn 入nhập 於ư 空không 義nghĩa 。


初sơ 是thị 因nhân 緣duyên 門môn 。 所sở 謂vị 。


眾chúng 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 是thị 即tức 無vô 自tự 性tánh 。


若nhược 無vô 自tự 性tánh 者giả 。 云vân 何hà 有hữu 是thị 法pháp 。


眾chúng 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 。


一nhất 者giả 內nội 。 二nhị 者giả 外ngoại 。 眾chúng 緣duyên 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。


一nhất 者giả 內nội 。 二nhị 者giả 外ngoại 。 外ngoại 因nhân 緣duyên 者giả 。 如như 泥nê 團đoàn 。 轉chuyển 繩thằng 。 陶đào 師sư 等đẳng 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 瓶bình 生sanh 。 又hựu 如như 縷lũ 繩thằng 。 機cơ 杼trữ 。 織chức 師sư 等đẳng 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 疊điệp 生sanh 。 又hựu 如như 治trị 地địa 。 築trúc 基cơ 梁lương 。 椽chuyên 。 泥nê 。 草thảo 。 人nhân 功công 等đẳng 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 舍xá 生sanh 。 又hựu 如như 酪lạc 器khí 。 鑽toàn 搖dao 。 人nhân 功công 等đẳng 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 酥tô 生sanh 。 又hựu 如như 種chủng 子tử 。 地địa 。 水thủy 。 火hỏa 。 風phong 。 虛hư 空không 。


時thời 節tiết 。 人nhân 功công 等đẳng 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 芽nha 生sanh 。 當đương 知tri 外ngoại 緣duyên 等đẳng 法pháp 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 。 內nội 因nhân 緣duyên 者giả 。 所sở 謂vị 無vô 明minh 。 行hành 。 識thức 。 名danh 色sắc 。 六lục 入nhập 。 觸xúc 。 受thọ 。 愛ái 。 取thủ 。 有hữu 。 生sanh 。 老lão 死tử 。 各các 各các 先tiên 因nhân 而nhi 後hậu 生sanh 。 如như 是thị 內nội 外ngoại 諸chư 法pháp 皆giai 。 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 故cố 。 即tức 非phi 是thị 無vô 性tánh 耶da 。


若nhược 法pháp 自tự 性tánh 無vô 。 他tha 性tánh 亦diệc 無vô 。 自tự 他tha 亦diệc 無vô 。


何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 他tha 性tánh 故cố 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 謂vị 以dĩ 他tha 性tánh 故cố 有hữu 者giả 。 則tắc 牛ngưu 以dĩ 馬mã 性tánh 有hữu 。 馬mã 以dĩ 牛ngưu 性tánh 有hữu 。 梨lê 以dĩ 柰nại 性tánh 有hữu 。 柰nại 以dĩ 梨lê 性tánh 有hữu 。 餘dư 皆giai 應ưng 爾nhĩ 。 而nhi 實thật 不bất 然nhiên 。 若nhược 謂vị 不bất 以dĩ 他tha 性tánh 故cố 有hữu 。 但đãn 因nhân 他tha 故cố 有hữu 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 以dĩ 蒲bồ 故cố 有hữu 席tịch 者giả 。 則tắc 蒲bồ 。 席tịch 一nhất 體thể 。 不bất 名danh 為vi 他tha 。 若nhược 謂vị 蒲bồ 於ư 席tịch 為vi 他tha 者giả 。 不bất 得đắc 言ngôn 以dĩ 蒲bồ 故cố 有hữu 席tịch 。 又hựu 蒲bồ 亦diệc 無vô 自tự 性tánh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 蒲bồ 亦diệc 從tùng 眾chúng 緣duyên 出xuất 。 故cố 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 不bất 得đắc 言ngôn 以dĩ 蒲bồ 性tánh 故cố 有hữu 席tịch 。 是thị 故cố 席tịch 不bất 應ưng 以dĩ 蒲bồ 為vi 體thể 。 餘dư 瓶bình 。 酥tô 等đẳng 外ngoại 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 不bất 可khả 得đắc 。


內nội 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 不bất 可khả 得đắc 。 如như 《# 七thất 十thập 論luận 》# 中trung 說thuyết 。


緣duyên 法pháp 實thật 無vô 生sanh 。 若nhược 謂vị 為vi 有hữu 生sanh 。


為vi 在tại 一nhất 心tâm 中trung 。 為vi 在tại 多đa 心tâm 中trung 。


是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 法pháp 實thật 自tự 無vô 生sanh 。 若nhược 謂vị 有hữu 生sanh 。 為vi 一nhất 心tâm 中trung 有hữu 。 為vi 眾chúng 心tâm 中trung 有hữu 。 若nhược 一nhất 心tâm 中trung 有hữu 者giả 。 因nhân 果quả 即tức 一nhất 時thời 共cộng 生sanh 。 又hựu 因nhân 果quả 一nhất 時thời 有hữu 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 凡phàm 物vật 先tiên 因nhân 後hậu 果quả 故cố 。 若nhược 眾chúng 心tâm 中trung 有hữu 者giả 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 法Pháp 。 則tắc 各các 各các 別biệt 異dị 。 先tiên 分phần/phân 共cộng 心tâm 滅diệt 已dĩ 。 後hậu 分phần/phân 誰thùy 為vi 因nhân 緣duyên 。 滅diệt 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 何hà 得đắc 為vi 因nhân 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 法Pháp 。 若nhược 先tiên 有hữu 者giả 。 應ưng 若nhược 一nhất 心tâm 。 若nhược 多đa 心tâm 。 二nhị 俱câu 不bất 然nhiên 。


是thị 故cố 眾chúng 緣duyên 皆giai 空không 。 緣duyên 空không 故cố 。 從tùng 緣duyên 生sanh 法pháp 亦diệc 空không 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 皆giai 空không 。


有hữu 為vi 法pháp 尚thượng 空không 。 何hà 況huống 我ngã 耶da 。 因nhân 五ngũ 陰ấm 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十thập 八bát 界giới 有hữu 為vi 法pháp 故cố 說thuyết 有hữu 我ngã 。 如như 因nhân 可khả 然nhiên 故cố 說thuyết 有hữu 然nhiên 。 若nhược 陰ấm 。 入nhập 。 界giới 空không 。 更cánh 無vô 有hữu 法pháp 。 可khả 說thuyết 為vi 我ngã 。 如như 無vô 可khả 然nhiên 不bất 可khả 說thuyết 然nhiên 。 如như 經kinh 說thuyết 。


佛Phật 告cáo 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。

因nhân 我ngã 故cố 有hữu 我ngã 所sở 。 若nhược 無vô 我ngã 則tắc 無vô 我ngã 所sở 。


如như 是thị 有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 當đương 知tri 無vô 為vi 涅Niết 槃Bàn 法pháp 亦diệc 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 五ngũ 陰ấm 滅diệt 更cánh 不bất 生sanh 餘dư 五ngũ 陰ấm 。 是thị 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 五ngũ 陰ấm 本bổn 來lai 自tự 空không 。 何hà 所sở 滅diệt 故cố 說thuyết 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 我ngã 亦diệc 復phục 空không 。 誰thùy 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。


復phục 次thứ 。 無vô 生sanh 法pháp 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 生sanh 法pháp 成thành 者giả 。 無vô 生sanh 法pháp 亦diệc 應ưng 成thành 。 生sanh 法pháp 不bất 成thành 。 先tiên 已dĩ 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 後hậu 當đương 復phục 說thuyết 。 是thị 故cố 生sanh 法pháp 不bất 成thành 。 因nhân 生sanh 法pháp 故cố 名danh 無vô 生sanh 。 若nhược 生sanh 法pháp 不bất 成thành 。 無vô 生sanh 法pháp 云vân 何hà 成thành 。


是thị 故cố 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 及cập 我ngã 皆giai 空không 。


觀quán 有hữu 果quả 無vô 果quả 門môn 第đệ 二nhị


復phục 次thứ 。 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。

先tiên 有hữu 則tắc 不bất 生sanh 。 先tiên 無vô 亦diệc 不bất 生sanh 。


有hữu 無vô 亦diệc 不bất 生sanh 。 誰thùy 當đương 有hữu 生sanh 者giả 。


若nhược 果quả 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 則tắc 不bất 應ưng 生sanh 。 先tiên 無vô 亦diệc 不bất 應ưng 生sanh 。 先tiên 有hữu 無vô 亦diệc 不bất 應ưng 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 果quả 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 而nhi 生sanh 。 是thị 則tắc 無vô 窮cùng 。 如như 果quả 先tiên 未vị 生sanh 而nhi 生sanh 者giả 。 今kim 生sanh 已dĩ 復phục 應ưng 更cánh 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 中trung 常thường 有hữu 故cố 。 從tùng 是thị 有hữu 邊biên 復phục 應ưng 更cánh 生sanh 。 是thị 則tắc 無vô 窮cùng 。


若nhược 謂vị 生sanh 已dĩ 更cánh 不bất 生sanh 。 未vị 生sanh 而nhi 生sanh 者giả 。 是thị 中trung 無vô 有hữu 生sanh 理lý 。 是thị 故cố 先tiên 有hữu 而nhi 生sanh 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 。 而nhi 謂vị 未vị 生sanh 而nhi 生sanh 。 生sanh 已dĩ 不bất 生sanh 者giả 。 是thị 亦diệc 二nhị 俱câu 有hữu 而nhi 一nhất 生sanh 一nhất 不bất 生sanh 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。


復phục 次thứ 。 若nhược 未vị 生sanh 定định 有hữu 者giả 。 生sanh 已dĩ 則tắc 應ưng 無vô 。


何hà 以dĩ 故cố 。 生sanh 。 未vị 生sanh 共cộng 相tương 違vi 故cố 。 生sanh 未vị 生sanh 相tương 違vi 故cố 。 是thị 二nhị 作tác 相tương/tướng 亦diệc 相tương 違vi 。


復phục 次thứ 。 有hữu 與dữ 無vô 相tướng 違vi 。 無vô 與dữ 有hữu 相tương 違vi 。 若nhược 生sanh 已dĩ 亦diệc 有hữu 。 未vị 生sanh 時thời 亦diệc 有hữu 者giả 。 則tắc 生sanh 。 未vị 生sanh 不bất 應ưng 有hữu 異dị 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 有hữu 生sanh 。 生sanh 已dĩ 亦diệc 有hữu 。 未vị 生sanh 亦diệc 有hữu 。 如như 是thị 生sanh 。 未vị 生sanh 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 生sanh 。 未vị 生sanh 無vô 差sai 別biệt 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 有hữu 不bất 生sanh 。


復phục 次thứ 。 有hữu 已dĩ 先tiên 成thành 。 何hà 用dụng 更cánh 生sanh 。 如như 作tác 已dĩ 不bất 應ưng 作tác 。 成thành 已dĩ 不bất 應ưng 成thành 。 是thị 故cố 有hữu 法pháp 不bất 應ưng 生sanh 。


復phục 次thứ 若nhược 有hữu 生sanh 。 因nhân 中trung 未vị 生sanh 時thời 果quả 應ưng 可khả 見kiến 。 而nhi 實thật 不bất 可khả 見kiến 。 如như 泥nê 中trung 瓶bình 。 蒲bồ 中trung 席tịch 。 應ưng 可khả 見kiến 而nhi 實thật 不bất 可khả 見kiến 。 是thị 故cố 有hữu 不bất 生sanh 。


問vấn 曰viết 。

果quả 雖tuy 先tiên 有hữu 。 以dĩ 未vị 變biến 故cố 不bất 見kiến 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 瓶bình 未vị 生sanh 時thời 瓶bình 體thể 未vị 變biến 故cố 不bất 見kiến 者giả 。 以dĩ 何hà 相tương 知tri 言ngôn 泥nê 中trung 先tiên 有hữu 瓶bình 。 為vi 以dĩ 瓶bình 相tương/tướng 有hữu 瓶bình 。 為vi 以dĩ 牛ngưu 相tương/tướng 。 馬mã 相tương/tướng 故cố 有hữu 瓶bình 耶da 。 若nhược 泥nê 中trung 無vô 瓶bình 相tương/tướng 者giả 。 亦diệc 無vô 牛ngưu 相tương/tướng 。 馬mã 相tương/tướng 。 是thị 豈khởi 不bất 名danh 無vô 耶da 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 而nhi 生sanh 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。 變biến 法pháp 即tức 是thị 果quả 者giả 。 即tức 應ưng 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 變biến 。


何hà 以dĩ 故cố 。 汝nhữ 法pháp 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 故cố 。 若nhược 瓶bình 等đẳng 先tiên 有hữu 。 變biến 亦diệc 先tiên 有hữu 。 應ưng 當đương 可khả 見kiến 而nhi 。 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 故cố 汝nhữ 言ngôn 未vị 變biến 故cố 不bất 見kiến 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 若nhược 謂vị 未vị 變biến 不bất 名danh 為vi 果quả 。 則tắc 果quả 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。


何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 變biến 先tiên 無vô 。 後hậu 亦diệc 應ưng 無vô 。 故cố 瓶bình 等đẳng 果quả 。 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 若nhược 謂vị 變biến 已dĩ 是thị 果quả 者giả 。 則tắc 因nhân 中trung 先tiên 無vô 。 如như 是thị 則tắc 不bất 定định 。


或hoặc 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 。 或hoặc 先tiên 無vô 果quả 。


問vấn 曰viết 。

先tiên 有hữu 變biến 。 但đãn 不bất 可khả 得đắc 見kiến 。 凡phàm 物vật 自tự 有hữu 有hữu 而nhi 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 如như 物vật 或hoặc 有hữu 近cận 。 而nhi 不bất 可khả 知tri 。 或hoặc 有hữu 遠viễn 而nhi 不bất 可khả 知tri 。 或hoặc 根căn 壞hoại 故cố 不bất 可khả 知tri 。 或hoặc 心tâm 不bất 住trụ 故cố 不bất 可khả 知tri 。 障chướng 故cố 不bất 可khả 知tri 。 同đồng 故cố 不bất 可khả 知tri 。 勝thắng 故cố 不bất 可khả 知tri 。 微vi 細tế 故cố 不bất 可khả 知tri 。 近cận 而nhi 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 眼nhãn 中trung 藥dược 。 遠viễn 而nhi 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 鳥điểu 飛phi 虛hư 空không 。 高cao 翔tường 遠viễn 逝thệ 。 根căn 壞hoại 故cố 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 盲manh 不bất 見kiến 色sắc 。 聾lung 不bất 聞văn 聲thanh 。 鼻tị 塞tắc 不bất 聞văn 香hương 。 口khẩu 爽sảng 不bất 知tri 味vị 。 身thân 頑ngoan 不bất 知tri 觸xúc 。 心tâm 狂cuồng 不bất 知tri 實thật 。 心tâm 不bất 住trụ 故cố 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 心tâm 在tại 色sắc 等đẳng 則tắc 不bất 知tri 聲thanh 。 障chướng 故cố 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 地địa 障chướng 大đại 水thủy 。 壁bích 障chướng 外ngoại 物vật 。 同đồng 故cố 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 黑hắc 上thượng 墨mặc 點điểm 。 勝thắng 故cố 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 有hữu 鍾chung 鼓cổ 音âm 。 不bất 聞văn 捎# 拂phất 聲thanh 。 細tế 微vi 故cố 不bất 可khả 知tri 者giả 。 如như 微vi 塵trần 等đẳng 不bất 現hiện 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 雖tuy 有hữu 。 以dĩ 八bát 因nhân 緣duyên 。 故cố 不bất 可khả 知tri 。 汝nhữ 說thuyết 因nhân 中trung 變biến 不bất 可khả 得đắc 。 瓶bình 等đẳng 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 事sự 雖tuy 有hữu 。 以dĩ 八bát 因nhân 緣duyên 。 故cố 不bất 可khả 得đắc 。


答đáp 曰viết 。

變biến 法pháp 及cập 瓶bình 等đẳng 果quả 。 不bất 同đồng 八bát 因nhân 緣duyên 不bất 可khả 得đắc 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 變biến 法pháp 及cập 瓶bình 等đẳng 。 果quả 極cực 近cận 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 小tiểu 遠viễn 應ưng 可khả 得đắc 。 極cực 遠viễn 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 小tiểu 近cận 應ưng 可khả 得đắc 。 若nhược 根căn 壞hoại 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 根căn 淨tịnh 應ưng 可khả 得đắc 。 若nhược 心tâm 不bất 住trụ 。 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 心tâm 住trụ 應ưng 可khả 得đắc 。 若nhược 障chướng 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 變biến 法pháp 及cập 瓶bình 法pháp 無vô 障chướng 應ưng 可khả 得đắc 。 若nhược 同đồng 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 異dị 時thời 應ưng 可khả 得đắc 。 若nhược 勝thắng 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 勝thắng 止chỉ 應ưng 可khả 得đắc 。 若nhược 細tế 微vi 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 而nhi 瓶bình 等đẳng 果quả 麁thô 應ưng 可khả 得đắc 。 若nhược 瓶bình 細tế 故cố 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 生sanh 已dĩ 亦diệc 應ưng 不bất 可khả 得đắc 。


何hà 以dĩ 故cố 。 生sanh 已dĩ 。 未vị 生sanh 細tế 相tương/tướng 一nhất 故cố 。 生sanh 已dĩ 。 未vị 生sanh 俱câu 定định 有hữu 故cố 。


問vấn 曰viết 。

未vị 生sanh 時thời 細tế 。 生sanh 已dĩ 轉chuyển 麁thô 。 是thị 故cố 生sanh 已dĩ 可khả 得đắc 。 未vị 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 爾nhĩ 者giả 。 因nhân 中trung 則tắc 無vô 果quả 。


何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 中trung 無vô 麁thô 故cố 。 又hựu 。 因nhân 中trung 先tiên 無vô 麁thô 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 麁thô 者giả 。 則tắc 不bất 應ưng 言ngôn 細tế 。 故cố 不bất 可khả 得đắc 。 今kim 果quả 是thị 麁thô 。 汝nhữ 言ngôn 細tế 故cố 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 麁thô 不bất 名danh 為vi 果quả 。 今kim 果quả 畢tất 竟cánh 不bất 應ưng 可khả 得đắc 而nhi 果quả 實thật 可khả 得đắc 。 是thị 故cố 不bất 以dĩ 細tế 。 故cố 不bất 可khả 得đắc 。 如như 是thị 有hữu 法pháp 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 。 以dĩ 八bát 因nhân 緣duyên 。 故cố 不bất 可khả 得đắc 。 先tiên 因nhân 中trung 有hữu 果quả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 者giả 。 是thị 則tắc 因nhân 。 因nhân 相tương/tướng 壞hoại 。 果quả 。 果quả 相tương/tướng 壞hoại 。


何hà 以dĩ 故cố 。 如như 疊điệp 在tại 縷lũ 。 如như 果quả 在tại 器khí 。 但đãn 是thị 住trú 處xứ 。 不bất 名danh 為vi 因nhân 。


何hà 以dĩ 故cố 。 縷lũ 。 器khí 非phi 疊điệp 。 果quả 因nhân 故cố 。 若nhược 因nhân 壞hoại 。 果quả 亦diệc 壞hoại 。 是thị 故cố 縷lũ 等đẳng 非phi 疊điệp 等đẳng 因nhân 。 因nhân 無vô 故cố 。 果quả 亦diệc 無vô 。


何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 因nhân 故cố 有hữu 果quả 成thành 。 因nhân 不bất 成thành 。 果quả 云vân 何hà 成thành 。


復phục 次thứ 。 若nhược 不bất 作tác 不bất 名danh 果quả 。 縷lũ 等đẳng 因nhân 不bất 能năng 作tác 疊điệp 等đẳng 果quả 。


何hà 以dĩ 故cố 。 如như 縷lũ 等đẳng 不bất 以dĩ 疊điệp 等đẳng 住trụ 故cố 能năng 作tác 疊điệp 等đẳng 果quả 。 如như 是thị 則tắc 無vô 因nhân 無vô 果quả 。 若nhược 因nhân 果quả 俱câu 無vô 。 則tắc 不bất 應ưng 求cầu 因nhân 中trung 若nhược 先tiên 有hữu 果quả 。 若nhược 先tiên 無vô 果quả 。


復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 中trung 有hữu 果quả 。 而nhi 不bất 可khả 得đắc 。 應ưng 有hữu 相tương/tướng 現hiện 。 如như 聞văn 香hương 知tri 有hữu 華hoa 。 聞văn 聲thanh 知tri 有hữu 鳥điểu 。 聞văn 笑tiếu 知tri 有hữu 人nhân 。 見kiến 烟yên 知tri 有hữu 火hỏa 。 見kiến 鵠hộc 知tri 有hữu 池trì 。 如như 是thị 因nhân 中trung 若nhược 先tiên 有hữu 果quả 。 應ưng 有hữu 相tương/tướng 現hiện 。 今kim 果quả 體thể 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 相tương/tướng 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 如như 是thị 當đương 知tri 。 因nhân 中trung 先tiên 無vô 果quả 。


復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。 則tắc 不bất 應ưng 言ngôn 因nhân 縷lũ 有hữu 疊điệp 。 因nhân 蒲bồ 有hữu 席tịch 。 若nhược 因nhân 不bất 作tác 。 他tha 亦diệc 不bất 作tác 。 如như 疊điệp 非phi 縷lũ 所sở 作tác 。 可khả 從tùng 蒲bồ 作tác 耶da 。 若nhược 縷lũ 不bất 作tác 。 蒲bồ 亦diệc 不bất 作tác 。 可khả 得đắc 言ngôn 無vô 所sở 從tùng 作tác 耶da 。 若nhược 無vô 所sở 從tùng 作tác 。 則tắc 不bất 名danh 為vi 果quả 。 若nhược 果quả 無vô 。 因nhân 亦diệc 無vô 。 如như 先tiên 說thuyết 。 是thị 故cố 從tùng 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。 是thị 則tắc 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。 若nhược 果quả 無vô 所sở 從tùng 作tác 。 則tắc 為vi 是thị 常thường 。 如như 涅Niết 槃Bàn 性tánh 。 若nhược 果quả 是thị 常thường 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 則tắc 皆giai 是thị 常thường 。


何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 皆giai 是thị 果quả 故cố 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 常thường 。 則tắc 無vô 無vô 常thường 。 若nhược 無vô 無vô 常thường 。 亦diệc 無vô 有hữu 常thường 。


何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 常thường 有hữu 無vô 常thường 。 因nhân 無vô 常thường 有hữu 常thường 。 是thị 故cố 常thường 無vô 常thường 二nhị 俱câu 無vô 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 不bất 得đắc 。 言ngôn 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。


復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。 則tắc 果quả 更cánh 與dữ 異dị 果quả 作tác 因nhân 。 如như 疊điệp 與dữ 著trước 為vi 因nhân 。 如như 席tịch 與dữ 障chướng 為vi 因nhân 。 如như 車xa 與dữ 載tái 為vi 因nhân 。 而nhi 實thật 不bất 與dữ 異dị 果quả 作tác 因nhân 。 是thị 故cố 不bất 得đắc 。 言ngôn 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。 若nhược 謂vị 如như 地địa 先tiên 有hữu 香hương 。 不bất 以dĩ 水thủy 灑sái 。 香hương 則tắc 不bất 發phát 。 果quả 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 未vị 有hữu 緣duyên 會hội 。 則tắc 不bất 能năng 作tác 因nhân 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 可khả 了liễu 時thời 名danh 果quả 。 瓶bình 等đẳng 物vật 非phi 果quả 。


何hà 以dĩ 故cố 。 可khả 了liễu 是thị 作tác 。 瓶bình 等đẳng 先tiên 有hữu 非phi 作tác 。 是thị 則tắc 以dĩ 作tác 為vi 果quả 。 是thị 故cố 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。 了liễu 因nhân 但đãn 能năng 顯hiển 發phát 。 不bất 能năng 生sanh 物vật 。 如như 為vi 照chiếu 闇ám 中trung 瓶bình 故cố 然nhiên 燈đăng 。 亦diệc 能năng 照chiếu 餘dư 臥ngọa 具cụ 等đẳng 物vật 。 為vi 作tác 瓶bình 故cố 和hòa 合hợp 眾chúng 緣duyên 。 不bất 能năng 生sanh 餘dư 臥ngọa 具cụ 等đẳng 物vật 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 非phi 先tiên 因nhân 中trung 有hữu 果quả 生sanh 。


復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。 則tắc 不bất 應ưng 有hữu 今kim 作tác 。 當đương 作tác 差sai 別biệt 。 而nhi 汝nhữ 受thọ 今kim 作tác 。 當đương 作tác 。 是thị 故cố 非phi 先tiên 因nhân 中trung 有hữu 果quả 生sanh 。


若nhược 謂vị 因nhân 中trung 先tiên 無vô 果quả 而nhi 果quả 生sanh 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 無vô 而nhi 生sanh 者giả 。 應ưng 有hữu 第đệ 二nhị 頭đầu 。 第đệ 三tam 手thủ 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 而nhi 生sanh 故cố 。


問vấn 曰viết 。

瓶bình 等đẳng 物vật 有hữu 因nhân 緣duyên 。 第đệ 二nhị 頭đầu 。 第đệ 三tam 手thủ 無vô 因nhân 緣duyên 。 云vân 何hà 得đắc 生sanh 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 不bất 然nhiên 。


答đáp 曰viết 。

第đệ 二nhị 頭đầu 。 第đệ 三tam 手thủ 及cập 瓶bình 等đẳng 果quả 。 因nhân 中trung 俱câu 無vô 。 如như 泥nê 團đoàn 中trung 無vô 瓶bình 。 石thạch 中trung 亦diệc 無vô 瓶bình 。 何hà 故cố 名danh 泥nê 團đoàn 為vi 瓶bình 因nhân 。 不bất 名danh 石thạch 為vi 瓶bình 因nhân 。 何hà 故cố 名danh 乳nhũ 為vi 酪lạc 因nhân 。 縷lũ 為vi 疊điệp 因nhân 。 不bất 名danh 蒲bồ 為vi 因nhân 。


復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 無vô 果quả 而nhi 果quả 生sanh 者giả 。 則tắc 一nhất 一nhất 物vật 應ưng 生sanh 一nhất 切thiết 物vật 。 如như 指chỉ 端đoan 應ưng 生sanh 車xa 。 馬mã 。 飲ẩm 食thực 等đẳng 。 如như 是thị 縷lũ 不bất 應ưng 但đãn 出xuất 疊điệp 。 亦diệc 應ưng 出xuất 車xa 。 馬mã 。 飲ẩm 食thực 等đẳng 物vật 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 無vô 而nhi 能năng 生sanh 者giả 。 何hà 故cố 縷lũ 但đãn 能năng 生sanh 疊điệp 。 而nhi 不bất 生sanh 車xa 。 馬mã 。 飲ẩm 食thực 等đẳng 物vật 。 以dĩ 俱câu 無vô 故cố 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 無vô 果quả 而nhi 果quả 生sanh 者giả 。 則tắc 諸chư 因nhân 不bất 應ưng 各các 各các 有hữu 力lực 能năng 生sanh 果quả 。 如như 須tu 油du 者giả 要yếu 從tùng 麻ma 取thủ 。 不bất 笮trách 於ư 沙sa 。 若nhược 俱câu 無vô 者giả 。 何hà 故cố 麻ma 中trung 求cầu 。 而nhi 不bất 笮trách 沙sa 。 若nhược 謂vị 曾tằng 見kiến 麻ma 出xuất 油du 。 不bất 見kiến 從tùng 沙sa 出xuất 。 是thị 故cố 麻ma 中trung 求cầu 而nhi 不bất 笮trách 沙sa 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 生sanh 相tương/tướng 成thành 者giả 。 應ưng 言ngôn 餘dư 時thời 見kiến 麻ma 出xuất 油du 。 不bất 見kiến 沙sa 出xuất 。 是thị 故cố 於ư 麻ma 中trung 求cầu 。 不bất 取thủ 沙sa 。 而nhi 一nhất 切thiết 法pháp 生sanh 相tương/tướng 不bất 成thành 。 故cố 不bất 得đắc 言ngôn 餘dư 時thời 見kiến 麻ma 出xuất 油du 。 故cố 麻ma 中trung 求cầu 。 不bất 取thủ 於ư 沙sa 。


復phục 次thứ 。 我ngã 今kim 不bất 但đãn 破phá 一nhất 事sự 。 皆giai 總tổng 破phá 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 若nhược 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 生sanh 。 先tiên 無vô 果quả 生sanh 。 先tiên 有hữu 果quả 無vô 果quả 生sanh 。 是thị 三tam 生sanh 皆giai 不bất 成thành 。 是thị 故cố 汝nhữ 言ngôn 餘dư 時thời 見kiến 麻ma 出xuất 油du 。 則tắc 墮đọa 同đồng 疑nghi 因nhân 。


復phục 次thứ 。 若nhược 先tiên 因nhân 中trung 無vô 果quả 而nhi 果quả 生sanh 者giả 。 諸chư 因nhân 相tương/tướng 則tắc 不bất 成thành 。


何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 因nhân 若nhược 無vô 。 法pháp 何hà 能năng 作tác 。 何hà 能năng 成thành 。 若nhược 無vô 作tác 。 無vô 成thành 。 云vân 何hà 名danh 為vi 因nhân 。 如như 是thị 作tác 者giả 。 不bất 得đắc 有hữu 所sở 作tác 。 使sử 作tác 者giả 亦diệc 不bất 得đắc 有hữu 所sở 作tác 。


若nhược 謂vị 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 。 則tắc 不bất 應ưng 有hữu 作tác 。 作tác 者giả 。 作tác 法pháp 別biệt 異dị 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 先tiên 有hữu 果quả 。 何hà 須tu 復phục 作tác 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 作tác 。 作tác 者giả 。 作tác 法pháp 諸chư 因nhân 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 因nhân 中trung 先tiên 無vô 果quả 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 人nhân 受thọ 作tác 。 作tác 者giả 分phân 別biệt 有hữu 因nhân 果quả 。 應ưng 作tác 是thị 難nạn/nan 。


我ngã 說thuyết 作tác 。 作tác 者giả 及cập 因nhân 果quả 皆giai 空không 。 若nhược 汝nhữ 破phá 作tác 。 作tác 者giả 及cập 因nhân 果quả 。 則tắc 成thành 我ngã 法pháp 。 不bất 名danh 為vi 難nạn/nan 。


是thị 故cố 因nhân 中trung 先tiên 無vô 果quả 而nhi 果quả 生sanh 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。 若nhược 人nhân 受thọ 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 。 應ưng 作tác 是thị 難nạn/nan 。


我ngã 不bất 說thuyết 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 。 故cố 不bất 受thọ 此thử 難nạn/nan 。 亦diệc 不bất 受thọ 因nhân 中trung 先tiên 無vô 果quả 。


若nhược 謂vị 因nhân 中trung 先tiên 亦diệc 有hữu 果quả 亦diệc 無vô 果quả 而nhi 果quả 生sanh 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 。 無vô 性tánh 相tương 違vi 故cố 。 性tánh 相tướng 違vi 者giả 。 云vân 何hà 一nhất 處xứ 。 如như 明minh 闇ám 。 苦khổ 樂lạc 。 去khứ 住trụ 。 縛phược 解giải 不bất 得đắc 同đồng 處xứ 。 是thị 故cố 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 先tiên 無vô 果quả 二nhị 俱câu 不bất 生sanh 。


復phục 次thứ 。 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 先tiên 無vô 果quả 。 上thượng 有hữu 無vô 中trung 已dĩ 破phá 。 是thị 故cố 先tiên 因nhân 中trung 有hữu 果quả 亦diệc 不bất 生sanh 。 無vô 果quả 亦diệc 不bất 生sanh 。 有hữu 無vô 亦diệc 不bất 生sanh 。 理lý 極cực 於ư 此thử 。 一nhất 切thiết 處xứ 推thôi 。 求cầu 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 故cố 果quả 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 果quả 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 故cố 。 則tắc 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 皆giai 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 皆giai 是thị 因nhân 是thị 果quả 。


有hữu 為vi 空không 故cố 。 無vô 為vi 亦diệc 空không 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 尚thượng 空không 。 何hà 況huống 我ngã 耶da 。


觀quán 緣duyên 門môn 第đệ 三tam


復phục 次thứ 。 諸chư 法pháp 緣duyên 不bất 成thành 。


何hà 以dĩ 故cố 。

廣quảng 略lược 眾chúng 緣duyên 法pháp 。 是thị 中trung 無vô 有hữu 果quả 。


緣duyên 中trung 若nhược 無vô 果quả 。 云vân 何hà 從tùng 緣duyên 生sanh 。


瓶bình 等đẳng 果quả 。 一nhất 一nhất 緣duyên 中trung 無vô 。 和hòa 合hợp 中trung 亦diệc 無vô 。 若nhược 二nhị 門môn 中trung 無vô 。 云vân 何hà 言ngôn 從tùng 緣duyên 生sanh 。


問vấn 曰viết 。

云vân 何hà 名danh 為vi 諸chư 緣duyên 。


答đáp 曰viết 。

四tứ 緣duyên 生sanh 諸chư 法pháp 。 更cánh 無vô 第đệ 五ngũ 緣duyên 。


因nhân 緣duyên 次thứ 第đệ 緣duyên 。 緣duyên 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 。


四tứ 緣duyên 者giả 。


因nhân 緣duyên 。 次thứ 第đệ 緣duyên 。 緣duyên 緣duyên 。 增tăng 上thượng 緣duyên 。 因nhân 緣duyên 者giả 。 隨tùy 所sở 從tùng 生sanh 法pháp 。 若nhược 已dĩ 從tùng 生sanh 。 今kim 從tùng 生sanh 。 當đương 從tùng 生sanh 。 是thị 法pháp 名danh 因nhân 緣duyên 。 次thứ 第đệ 緣duyên 者giả 。 前tiền 法pháp 已dĩ 滅diệt 次thứ 第đệ 生sanh 。 是thị 名danh 次thứ 第đệ 緣duyên 。 緣duyên 緣duyên 者giả 。 隨tùy 所sở 念niệm 法pháp 。 若nhược 起khởi 身thân 業nghiệp 。 若nhược 起khởi 口khẩu 業nghiệp 。 若nhược 起khởi 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 是thị 名danh 緣duyên 緣duyên 。 增tăng 上thượng 緣duyên 者giả 。 以dĩ 有hữu 此thử 法pháp 故cố 彼bỉ 法pháp 得đắc 生sanh 。 此thử 法pháp 於ư 彼bỉ 法pháp 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 如như 是thị 四tứ 緣duyên 。 皆giai 因nhân 中trung 無vô 果quả 。 若nhược 因nhân 中trung 有hữu 果quả 者giả 。 應ưng 離ly 諸chư 緣duyên 而nhi 有hữu 果quả 。 而nhi 實thật 離ly 緣duyên 無vô 果quả 。 若nhược 緣duyên 中trung 有hữu 果quả 者giả 。 應ưng 離ly 因nhân 而nhi 有hữu 果quả 。 而nhi 實thật 離ly 因nhân 無vô 果quả 。 若nhược 於ư 緣duyên 及cập 因nhân 有hữu 果quả 者giả 。 應ưng 可khả 得đắc 。 以dĩ 理lý 推thôi 求cầu 。 而nhi 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 故cố 二nhị 處xứ 俱câu 無vô 。 如như 是thị 一nhất 一nhất 中trung 無vô 。 和hòa 合hợp 中trung 亦diệc 無vô 。 云vân 何hà 得đắc 言ngôn 果quả 從tùng 緣duyên 生sanh 。


復phục 次thứ 。


若nhược 果quả 緣duyên 中trung 無vô 。 而nhi 從tùng 緣duyên 中trung 出xuất 。


是thị 果quả 何hà 不bất 從tùng 。 非phi 緣duyên 中trung 而nhi 出xuất 。


若nhược 謂vị 果quả 。 緣duyên 中trung 無vô 而nhi 從tùng 緣duyên 生sanh 者giả 。 何hà 故cố 不bất 從tùng 非phi 緣duyên 生sanh 。 二nhị 俱câu 無vô 故cố 。 是thị 故cố 無vô 有hữu 。 因nhân 緣duyên 能năng 生sanh 果quả 者giả 。


果quả 不bất 生sanh 故cố 。 緣duyên 亦diệc 不bất 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 先tiên 緣duyên 後hậu 果quả 故cố 。 緣duyên 果quả 無vô 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 空không 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 空không 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 空không 故cố 。 云vân 何hà 有hữu 我ngã 耶da 。


觀quán 相tương/tướng 門môn 第đệ 四tứ


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。

有hữu 為vi 及cập 無vô 為vi 。 二nhị 法pháp 俱câu 無vô 相tướng 。


以dĩ 無vô 有hữu 相tướng 故cố 。 二nhị 法pháp 則tắc 皆giai 空không 。


有hữu 為vi 法pháp 不bất 以dĩ 相tương/tướng 成thành 。


問vấn 曰viết 。

何hà 等đẳng 是thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。


答đáp 曰viết 。

萬vạn 物vật 各các 有hữu 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 如như 牛ngưu 。 以dĩ 角giác 。 峯phong 。 垂thùy 𩑶# 。 尾vĩ 端đoan 有hữu 毛mao 。 是thị 為vi 牛ngưu 相tương/tướng 。 如như 瓶bình 。 以dĩ 底để 平bình 。 腹phúc 大đại 。 頸cảnh 細tế 。 脣thần 麁thô 。 是thị 為vi 瓶bình 相tương/tướng 。 如như 車xa 。 以dĩ 輪luân 。 軸trục 。 轅viên 。 軛ách 。 是thị 為vi 車xa 相tương/tướng 。 如như 人nhân 。 以dĩ 頭đầu 。 目mục 。 腹phúc 。 脊tích 。 肩kiên 。 臂tý 。 手thủ 。 足túc 。 是thị 為vi 人nhân 相tương/tướng 。 如như 是thị 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 。 若nhược 是thị 有hữu 為vi 法pháp 相tướng 者giả 。 為vi 是thị 有hữu 為vi 。 為vi 是thị 無vô 為vi 。


問vấn 曰viết 。

若nhược 是thị 有hữu 為vi 有hữu 何hà 過quá 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 生sanh 是thị 有hữu 為vi 。 復phục 應ưng 有hữu 三tam 相tương/tướng 。


若nhược 生sanh 是thị 無vô 為vi 。 何hà 名danh 有hữu 為vi 相tương/tướng 。


若nhược 生sanh 是thị 有hữu 為vi 者giả 。 即tức 應ưng 有hữu 三tam 相tương/tướng 。 是thị 三tam 相tương/tướng 復phục 應ưng 有hữu 三tam 相tương/tướng 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 則tắc 為vi 無vô 窮cùng 。 住trụ 。 滅diệt 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 生sanh 是thị 無vô 為vi 者giả 。 云vân 何hà 無vô 為vi 。 與dữ 有hữu 為vi 作tác 相tương/tướng 。 離ly 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 。 誰thùy 能năng 知tri 是thị 生sanh 。


復phục 次thứ 。 分phân 別biệt 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 故cố 有hữu 生sanh 。 無vô 為vi 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 是thị 故cố 無vô 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 亦diệc 爾nhĩ 。 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 空không 故cố 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 空không 。 因nhân 有hữu 為vi 故cố 有hữu 無vô 為vi 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 法pháp 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 空không 。


問vấn 曰viết 。

汝nhữ 說thuyết 三tam 相tương/tướng 復phục 有hữu 三tam 相tương/tướng 。 是thị 故cố 無vô 窮cùng 。 生sanh 不bất 應ưng 是thị 有hữu 為vi 者giả 。 今kim 當đương 說thuyết 。


生sanh 生sanh 之chi 所sở 生sanh 。 生sanh 於ư 彼bỉ 本bổn 生sanh 。


本bổn 生sanh 之chi 所sở 生sanh 。 還hoàn 生sanh 於ư 生sanh 生sanh 。


法pháp 生sanh 時thời 。 通thông 自tự 體thể 七thất 法pháp 共cộng 生sanh 。


一nhất 。 法pháp 。 二nhị 。 生sanh 。 三tam 。 住trụ 。 四tứ 。 滅diệt 。 五ngũ 。 生sanh 生sanh 。 六lục 。 住trụ 住trụ 。 七thất 。 滅diệt 滅diệt 。 是thị 七thất 法pháp 中trung 。 本bổn 生sanh 除trừ 自tự 體thể 。 能năng 生sanh 六lục 法pháp 。 生sanh 生sanh 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。 本bổn 生sanh 還hoàn 生sanh 生sanh 生sanh 。 是thị 故cố 三tam 相tương/tướng 雖tuy 是thị 有hữu 為vi 而nhi 非phi 無vô 窮cùng 。 住trụ 。 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 謂vị 是thị 生sanh 生sanh 。 還hoàn 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。


生sanh 生sanh 從tùng 本bổn 生sanh 。 何hà 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。


若nhược 謂vị 生sanh 生sanh 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。 本bổn 生sanh 不bất 生sanh 生sanh 生sanh 。 生sanh 生sanh 何hà 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。


若nhược 謂vị 是thị 本bổn 生sanh 。 能năng 生sanh 彼bỉ 生sanh 生sanh 。


本bổn 生sanh 從tùng 彼bỉ 生sanh 。 何hà 能năng 生sanh 生sanh 生sanh 。


若nhược 謂vị 本bổn 生sanh 能năng 生sanh 生sanh 生sanh 。 生sanh 生sanh 生sanh 已dĩ 還hoàn 生sanh 本bổn 生sanh 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 生sanh 生sanh 法pháp 應ưng 生sanh 本bổn 生sanh 。 是thị 故cố 名danh 生sanh 生sanh 。 而nhi 本bổn 生sanh 實thật 自tự 未vị 生sanh 。 云vân 何hà 能năng 生sanh 生sanh 生sanh 。


若nhược 謂vị 生sanh 生sanh 生sanh 時thời 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 者giả 。 是thị 事sự 亦diệc 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。

是thị 生sanh 生sanh 生sanh 時thời 。 或hoặc 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。


生sanh 生sanh 尚thượng 未vị 生sanh 。 何hà 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。


是thị 生sanh 生sanh 生sanh 時thời 。 或hoặc 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。 而nhi 是thị 生sanh 生sanh 自tự 體thể 未vị 生sanh 。 不bất 能năng 生sanh 本bổn 生sanh 。


若nhược 謂vị 是thị 生sanh 生sanh 生sanh 時thời 。 能năng 自tự 生sanh 亦diệc 生sanh 彼bỉ 。 如như 燈đăng 然nhiên 時thời 。 能năng 自tự 照chiếu 亦diệc 照chiếu 彼bỉ 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。

燈đăng 中trung 自tự 無vô 闇ám 。 住trú 處xứ 亦diệc 無vô 闇ám 。


破phá 闇ám 乃nãi 名danh 照chiếu 。 燈đăng 為vi 何hà 所sở 照chiếu 。


燈đăng 體thể 自tự 無vô 闇ám 。 明minh 所sở 住trú 處xứ 亦diệc 無vô 闇ám 。 若nhược 燈đăng 中trung 無vô 闇ám 。 住trú 處xứ 亦diệc 無vô 闇ám 。 云vân 何hà 言ngôn 燈đăng 自tự 照chiếu 亦diệc 能năng 照chiếu 彼bỉ 。 破phá 闇ám 故cố 名danh 為vi 照chiếu 。 燈đăng 不bất 自tự 破phá 闇ám 。 亦diệc 不bất 破phá 彼bỉ 闇ám 。 是thị 故cố 燈đăng 不bất 自tự 照chiếu 亦diệc 不bất 照chiếu 彼bỉ 。 是thị 故cố 汝nhữ 先tiên 說thuyết 燈đăng 自tự 照chiếu 亦diệc 照chiếu 彼bỉ 。 生sanh 亦diệc 如như 是thị 自tự 生sanh 亦diệc 生sanh 彼bỉ 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


問vấn 曰viết 。

若nhược 燈đăng 然nhiên 時thời 能năng 破phá 闇ám 。 是thị 故cố 燈đăng 中trung 無vô 闇ám 。 住trú 處xứ 亦diệc 無vô 闇ám 。


答đáp 曰viết 。

云vân 何hà 燈đăng 然nhiên 時thời 。 而nhi 能năng 破phá 於ư 闇ám 。


此thử 燈đăng 初sơ 然nhiên 時thời 。 不bất 能năng 及cập 於ư 闇ám 。


若nhược 燈đăng 然nhiên 時thời 不bất 能năng 到đáo 闇ám 。 若nhược 不bất 到đáo 闇ám 不bất 應ưng 言ngôn 破phá 闇ám 。


復phục 次thứ 。


燈đăng 若nhược 不bất 及cập 闇ám 。 而nhi 能năng 破phá 闇ám 者giả 。


燈đăng 在tại 於ư 此thử 間gian 。 則tắc 破phá 一nhất 切thiết 闇ám 。


若nhược 謂vị 燈đăng 雖tuy 不bất 到đáo 闇ám 而nhi 力lực 能năng 破phá 闇ám 者giả 。 此thử 處xứ 然nhiên 燈đăng 應ưng 破phá 一nhất 切thiết 世thế 間gian 闇ám 。 俱câu 不bất 及cập 故cố 。 而nhi 實thật 此thử 間gian 然nhiên 燈đăng 不bất 能năng 破phá 一nhất 切thiết 世thế 間gian 闇ám 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 燈đăng 雖tuy 不bất 及cập 闇ám 而nhi 力lực 能năng 破phá 闇ám 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。


若nhược 燈đăng 能năng 自tự 照chiếu 。 亦diệc 能năng 照chiếu 於ư 彼bỉ 。


闇ám 亦diệc 應ưng 如như 是thị 。 自tự 蔽tế 亦diệc 蔽tế 彼bỉ 。


若nhược 謂vị 燈đăng 能năng 自tự 照chiếu 亦diệc 照chiếu 彼bỉ 。 闇ám 與dữ 燈đăng 相tương 違vi 。 亦diệc 應ưng 自tự 蔽tế 亦diệc 蔽tế 彼bỉ 。 若nhược 闇ám 與dữ 燈đăng 相tương 違vi 。 不bất 能năng 自tự 蔽tế 亦diệc 不bất 蔽tế 彼bỉ 。 而nhi 言ngôn 燈đăng 能năng 自tự 照chiếu 亦diệc 照chiếu 彼bỉ 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 汝nhữ 喻dụ 非phi 也dã 。


如như 生sanh 能năng 自tự 生sanh 亦diệc 生sanh 彼bỉ 者giả 。 今kim 當đương 更cánh 說thuyết 。


此thử 生sanh 若nhược 未vị 生sanh 。 云vân 何hà 能năng 自tự 生sanh 。


若nhược 生sanh 已dĩ 自tự 生sanh 。 已dĩ 生sanh 何hà 用dụng 生sanh 。


此thử 生sanh 未vị 生sanh 時thời 。 應ưng 若nhược 生sanh 已dĩ 生sanh 。 若nhược 未vị 生sanh 生sanh 。 若nhược 未vị 生sanh 而nhi 生sanh 。 未vị 生sanh 名danh 未vị 有hữu 。 云vân 何hà 能năng 自tự 生sanh 。 若nhược 謂vị 生sanh 已dĩ 而nhi 生sanh 。 生sanh 已dĩ 即tức 是thị 生sanh 。 何hà 須tu 更cánh 生sanh 。 生sanh 已dĩ 更cánh 無vô 生sanh 。 作tác 已dĩ 更cánh 無vô 作tác 。 是thị 故cố 生sanh 不bất 自tự 生sanh 。 若nhược 生sanh 不bất 自tự 生sanh 。 云vân 何hà 生sanh 彼bỉ 。 汝nhữ 說thuyết 自tự 生sanh 亦diệc 生sanh 彼bỉ 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 住trụ 。 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。


是thị 故cố 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 是thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 有hữu 為vi 相tương/tướng 不bất 成thành 故cố 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 。


有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 滅diệt 有hữu 為vi 名danh 。 無vô 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 故cố 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 空không 。


復phục 次thứ 。 無vô 生sanh 。 無vô 住trụ 。 無vô 滅diệt 。 名danh 無vô 為vi 相tương/tướng 。 無vô 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 則tắc 無vô 法pháp 。 無vô 法pháp 不bất 應ưng 作tác 相tương/tướng 。


若nhược 謂vị 無vô 相tướng 是thị 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 若nhược 無vô 相tướng 是thị 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 以dĩ 何hà 相tương/tướng 故cố 知tri 是thị 無vô 相tướng 。 若nhược 以dĩ 有hữu 相tương 知tri 是thị 無vô 相tướng 。 云vân 何hà 名danh 無vô 相tướng 。 若nhược 以dĩ 無vô 相tướng 知tri 是thị 無vô 相tướng 。 無vô 相tướng 是thị 無vô 。 無vô 則tắc 不bất 可khả 知tri 。


若nhược 謂vị 如như 眾chúng 衣y 皆giai 有hữu 相tương/tướng 。 唯duy 一nhất 衣y 無vô 相tướng 。 正chánh 以dĩ 無vô 相tướng 為vi 相tương/tướng 故cố 。 人nhân 言ngôn 取thủ 無vô 相tướng 衣y 。 如như 是thị 可khả 知tri 無vô 相tướng 衣y 可khả 取thủ 。 如như 是thị 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 是thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 無vô 生sanh 住trụ 滅diệt 處xứ 當đương 知tri 是thị 無vô 為vi 相tương/tướng 。 是thị 故cố 無vô 相tướng 是thị 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 皆giai 空không 。 不bất 得đắc 有hữu 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 云vân 何hà 因nhân 此thử 知tri 無vô 為vi 。 汝nhữ 得đắc 何hà 有hữu 為vi 決quyết 定định 相tương/tướng 。 知tri 無vô 相tướng 處xứ 是thị 無vô 為vi 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 眾chúng 相tướng 衣y 中trung 無vô 相tướng 衣y 喻dụ 涅Niết 槃Bàn 無vô 相tướng 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 又hựu 衣y 喻dụ 。 後hậu 第đệ 五ngũ 門môn 中trung 廣quảng 說thuyết 。


是thị 故cố 有hữu 為vi 法pháp 皆giai 空không 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 空không 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 法pháp 空không 故cố 。 我ngã 亦diệc 空không 。 三tam 事sự 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 空không 。


觀quán 有hữu 相tướng 無vô 相tướng 門môn 第đệ 五ngũ


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。

有hữu 相tương/tướng 相tương/tướng 不bất 相tương 。 無vô 相tướng 亦diệc 不bất 相tương 。


離ly 彼bỉ 相tương/tướng 不bất 相tương 。 相tương/tướng 為vi 何hà 所sở 相tương/tướng 。


有hữu 相tương/tướng 事sự 中trung 相tương/tướng 不bất 相tương 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 法pháp 先tiên 有hữu 相tương/tướng 。 更cánh 何hà 用dụng 相tương/tướng 為vi 。


復phục 次thứ 。 若nhược 有hữu 相tương/tướng 事sự 中trung 相tương/tướng 得đắc 相tương/tướng 者giả 。 則tắc 有hữu 二nhị 相tương/tướng 過quá 。


一nhất 者giả 先tiên 有hữu 相tương/tướng 。 二nhị 者giả 相tương/tướng 來lai 相tương/tướng 是thị 相tương/tướng 。 是thị 故cố 有hữu 相tương/tướng 事sự 中trung 相tương/tướng 無vô 所sở 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 事sự 中trung 相tương/tướng 。 亦diệc 無vô 所sở 相tướng 。 何hà 法pháp 名danh 無vô 相tướng 。 而nhi 以dĩ 有hữu 相tương/tướng 相tương/tướng 。 如như 象tượng 有hữu 雙song 牙nha 。 垂thùy 一nhất 鼻tị 。 頭đầu 有hữu 三tam 隆long 。 耳nhĩ 如như 箕ki 。 脊tích 如như 彎loan 弓cung 。 腹phúc 大đại 而nhi 垂thùy 。 尾vĩ 端đoan 有hữu 毛mao 。 四tứ 脚cước 麁thô 圓viên 。 是thị 為vi 象tượng 相tương/tướng 。 若nhược 離ly 是thị 相tướng 。 更cánh 無vô 有hữu 象tượng 可khả 以dĩ 相tương/tướng 相tương/tướng 。 如như 馬mã 竪thụ 耳nhĩ 。 垂thùy 𩭤# 。 四tứ 脚cước 同đồng 蹄đề 。 尾vĩ 通thông 有hữu 毛mao 。 若nhược 離ly 是thị 相tướng 。 更cánh 無vô 有hữu 馬mã 可khả 以dĩ 相tương/tướng 相tương/tướng 。 如như 是thị 有hữu 相tương/tướng 中trung 相tương/tướng 無vô 所sở 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 中trung 相tương/tướng 亦diệc 無vô 所sở 相tướng 。 離ly 有hữu 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 。 更cánh 無vô 第đệ 三tam 法pháp 。 可khả 以dĩ 相tương/tướng 相tương/tướng 。 是thị 故cố 相tương/tướng 無vô 所sở 相tương/tướng 。 相tương/tướng 無vô 所sở 相tương/tướng 故cố 。 可khả 相tương/tướng 法pháp 亦diệc 不bất 成thành 。


何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 相tương/tướng 故cố 知tri 是thị 事sự 名danh 可khả 相tương/tướng 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 俱câu 空không 。 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 空không 故cố 。 萬vạn 物vật 亦diệc 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 離ly 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 。 更cánh 無vô 有hữu 物vật 。 物vật 無vô 故cố 。 非phi 物vật 亦diệc 無vô 。 以dĩ 物vật 滅diệt 故cố 名danh 無vô 物vật 。 若nhược 無vô 物vật 者giả 。 何hà 所sở 滅diệt 故cố 名danh 為vi 無vô 物vật 。 物vật 。 無vô 物vật 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 皆giai 空không 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 空không 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 空không 故cố 。 我ngã 亦diệc 空không 。


觀quán 一nhất 異dị 門môn 第đệ 六lục


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。

相tương 及cập 與dữ 可khả 相tương/tướng 。 一nhất 。 異dị 不bất 可khả 得đắc 。


若nhược 無vô 有hữu 一nhất 。 異dị 。 是thị 二nhị 云vân 何hà 成thành 。


是thị 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 。 若nhược 一nhất 不bất 可khả 得đắc 。 異dị 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 若nhược 一nhất 。 異dị 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 二nhị 則tắc 不bất 成thành 。 是thị 故cố 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 皆giai 空không 。 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 空không 。


問vấn 曰viết 。

相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 常thường 成thành 。 何hà 故cố 不bất 成thành 。 汝nhữ 說thuyết 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 。 一nhất 。 異dị 不bất 可khả 得đắc 。 今kim 當đương 說thuyết 。


凡phàm 物vật 。 或hoặc 相tương/tướng 即tức 是thị 可khả 相tương/tướng 。 或hoặc 相tương/tướng 異dị 可khả 相tương/tướng 。 或hoặc 少thiểu 分phần 是thị 相tương/tướng 餘dư 是thị 可khả 相tương/tướng 。 如như 識thức 相tương/tướng 是thị 識thức 。 離ly 所sở 用dụng 識thức 更cánh 無vô 識thức 。 如như 受thọ 相tương/tướng 是thị 受thọ 。 離ly 所sở 用dụng 受thọ 更cánh 無vô 受thọ 。 如như 是thị 等đẳng 相tướng 。 即tức 是thị 可khả 相tương/tướng 。 如như 佛Phật 說thuyết 滅diệt 愛ái 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 愛ái 是thị 有hữu 為vi 有hữu 漏lậu 法pháp 。 滅diệt 是thị 無vô 為vi 無vô 漏lậu 法pháp 。 如như 信tín 者giả 有hữu 三tam 相tương/tướng 。 樂nhạo/nhạc/lạc 親thân 近cận 善thiện 人nhân 。 樂nhạo 欲dục 聽thính 法Pháp 。 樂nhạo 行hành 布bố 施thí 。 是thị 三tam 事sự 身thân 。 口khẩu 業nghiệp 故cố 色sắc 陰ấm 所sở 攝nhiếp 。 信tín 是thị 心tâm 數số 法pháp 故cố 行hành 陰ấm 所sở 攝nhiếp 。 是thị 名danh 相tướng 與dữ 可khả 相tương/tướng 異dị 。 如như 正chánh 見kiến 是thị 道đạo 相tương/tướng 。 於ư 道đạo 是thị 少thiểu 分phần 。 又hựu 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 是thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 於ư 有hữu 為vi 法pháp 是thị 少thiểu 分phần 。 如như 是thị 於ư 可khả 相tương/tướng 中trung 少thiểu 分phần 名danh 相tướng 。 是thị 故cố 。 或hoặc 相tương/tướng 即tức 可khả 相tương/tướng 。 或hoặc 相tương/tướng 異dị 可khả 相tương/tướng 。 或hoặc 可khả 相tương/tướng 少thiểu 分phần 為vi 相tương/tướng 。 汝nhữ 言ngôn 一nhất 。 異dị 不bất 成thành 。 故cố 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 不bất 成thành 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


答đáp 曰viết 。

汝nhữ 說thuyết 或hoặc 相tương/tướng 是thị 可khả 相tương/tướng 。 如như 識thức 等đẳng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 相tương/tướng 故cố 可khả 知tri 。 名danh 可khả 相tương/tướng 。 所sở 用dụng 者giả 名danh 為vi 相tương/tướng 。 凡phàm 物vật 不bất 能năng 自tự 知tri 。 如như 指chỉ 不bất 能năng 自tự 觸xúc 。 如như 眼nhãn 不bất 能năng 自tự 見kiến 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 識thức 即tức 是thị 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


復phục 次thứ 。 若nhược 相tương/tướng 即tức 是thị 可khả 相tương/tướng 者giả 。 不bất 應ưng 分phân 別biệt 是thị 相tương/tướng 。 是thị 可khả 相tương/tướng 。 若nhược 分phân 別biệt 是thị 相tương/tướng 。 是thị 可khả 相tương/tướng 者giả 。 不bất 應ưng 言ngôn 相tương/tướng 即tức 是thị 可khả 相tương/tướng 。


復phục 次thứ 。 若nhược 相tương/tướng 即tức 是thị 可khả 相tương/tướng 者giả 。 因nhân 果quả 則tắc 一nhất 。


何hà 以dĩ 故cố 。 相tương/tướng 是thị 因nhân 。 可khả 相tương/tướng 是thị 果quả 。 是thị 二nhị 則tắc 一nhất 。 而nhi 實thật 不bất 一nhất 。 是thị 故cố 相tương/tướng 即tức 是thị 可khả 相tương/tướng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


汝nhữ 說thuyết 相tương/tướng 異dị 可khả 相tương/tướng 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 汝nhữ 說thuyết 滅diệt 愛ái 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 不bất 說thuyết 愛ái 是thị 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 若nhược 說thuyết 愛ái 是thị 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 應ưng 言ngôn 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 異dị 。 若nhược 言ngôn 滅diệt 愛ái 是thị 涅Niết 槃Bàn 相tướng 者giả 。 則tắc 不bất 得đắc 言ngôn 。 相tương/tướng 可khả 相tương/tướng 異dị 。


又hựu 汝nhữ 說thuyết 信tín 者giả 有hữu 三tam 相tương/tướng 。 俱câu 不bất 異dị 。 信tín 若nhược 無vô 信tín 則tắc 。 無vô 此thử 三tam 事sự 。 是thị 故cố 不bất 得đắc 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 異dị 。 又hựu 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 異dị 者giả 。 相tương/tướng 更cánh 復phục 應ưng 有hữu 相tương/tướng 。 則tắc 為vi 無vô 窮cùng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 不bất 得đắc 異dị 。


問vấn 曰viết 。

如như 燈đăng 能năng 自tự 照chiếu 亦diệc 能năng 照chiếu 彼bỉ 。 如như 是thị 相tương/tướng 能năng 自tự 相tương/tướng 亦diệc 能năng 相tương/tướng 彼bỉ 。


答đáp 曰viết 。

汝nhữ 說thuyết 燈đăng 喻dụ 。 三tam 有hữu 為vi 相tướng 中trung 已dĩ 破phá 。 又hựu 自tự 違vi 先tiên 說thuyết 。 汝nhữ 上thượng 言ngôn 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 異dị 。 而nhi 今kim 言ngôn 相tương/tướng 自tự 能năng 相tương/tướng 亦diệc 能năng 相tương/tướng 彼bỉ 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 又hựu 汝nhữ 說thuyết 可khả 相tương/tướng 中trung 少thiểu 分phần 是thị 相tương/tướng 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 義nghĩa 或hoặc 在tại 一nhất 中trung 。 或hoặc 在tại 異dị 中trung 。 一nhất 異dị 義nghĩa 先tiên 已dĩ 破phá 故cố 。 當đương 知tri 少thiểu 分phần 相tương/tướng 亦diệc 破phá 。 如như 是thị 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 。 一nhất 不bất 可khả 得đắc 。 異dị 不bất 可khả 得đắc 。 更cánh 無vô 第đệ 三tam 法pháp 。 成thành 相tương/tướng 可khả 相tương/tướng 。 是thị 故cố 相tương/tướng 。 可khả 相tương/tướng 俱câu 空không 。 是thị 二nhị 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 空không 。


觀quán 有hữu 無vô 門môn 第đệ 七thất


復phục 次thứ 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 。 無vô 一nhất 時thời 不bất 可khả 得đắc 。 非phi 一nhất 時thời 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 如như 說thuyết 。


有hữu 。 無vô 一nhất 時thời 無vô 。 離ly 無vô 有hữu 亦diệc 無vô 。


不bất 離ly 無vô 有hữu 有hữu 。 有hữu 則tắc 應ưng 常thường 無vô 。


有hữu 無vô 性tánh 相tướng 違vi 。 一nhất 法pháp 中trung 不bất 應ưng 共cộng 有hữu 。 如như 生sanh 時thời 無vô 死tử 。 死tử 時thời 無vô 生sanh 。 是thị 事sự 《# 中trung 論luận 》# 中trung 已dĩ 說thuyết 。 若nhược 謂vị 離ly 無vô 有hữu 有hữu 無vô 過quá 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 離ly 無vô 云vân 何hà 有hữu 有hữu 。 如như 先tiên 說thuyết 法Pháp 生sanh 時thời 通thông 自tự 體thể 七thất 法pháp 共cộng 生sanh 。 如như 阿a 毘tỳ 曇đàm 中trung 說thuyết 。 有hữu 與dữ 無vô 常thường 共cộng 生sanh 。 無vô 常thường 是thị 滅diệt 相tương/tướng 故cố 名danh 無vô 。 是thị 故cố 離ly 無vô 。 有hữu 則tắc 不bất 生sanh 。 若nhược 不bất 離ly 無vô 常thường 有hữu 有hữu 生sanh 者giả 。 有hữu 則tắc 常thường 無vô 。 若nhược 有hữu 常thường 無vô 者giả 。 初sơ 無vô 有hữu 住trụ 。 常thường 是thị 壞hoại 故cố 。 而nhi 實thật 有hữu 住trụ 。 是thị 故cố 有hữu 不bất 常thường 無vô 。 若nhược 離ly 無vô 常thường 有hữu 有hữu 生sanh 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 離ly 無vô 常thường 有hữu 實thật 不bất 生sanh 。


問vấn 曰viết 。

有hữu 生sanh 時thời 。 已dĩ 有hữu 無vô 常thường 而nhi 未vị 發phát 。 滅diệt 時thời 乃nãi 發phát 壞hoại 是thị 有hữu 。 如như 是thị 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 。 老lão 。 得đắc 皆giai 待đãi 時thời 而nhi 發phát 。


有hữu 起khởi 時thời 生sanh 為vi 用dụng 。 令linh 有hữu 生sanh 。 生sanh 滅diệt 中trung 間gian 住trụ 為vi 用dụng 。 持trì 是thị 有hữu 。 滅diệt 時thời 無vô 常thường 為vi 用dụng 。 滅diệt 是thị 有hữu 。 老lão 變biến 生sanh 至chí 住trụ 。 變biến 住trụ 至chí 滅diệt 。 無vô 常thường 則tắc 壞hoại 。 得đắc 常thường 令linh 四tứ 事sự 成thành 就tựu 。 是thị 故cố 法pháp 雖tuy 與dữ 無vô 常thường 共cộng 生sanh 。 有hữu 非phi 常thường 無vô 。


答đáp 曰viết 。

汝nhữ 說thuyết 無vô 常thường 是thị 滅diệt 相tương/tướng 與dữ 有hữu 共cộng 生sanh 。 生sanh 時thời 有hữu 應ưng 壞hoại 。 壞hoại 時thời 有hữu 應ưng 生sanh 。


復phục 次thứ 。 生sanh 滅diệt 俱câu 無vô 。


何hà 以dĩ 故cố 。 滅diệt 時thời 不bất 應ưng 有hữu 生sanh 。 生sanh 時thời 不bất 應ưng 有hữu 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 相tương 違vi 故cố 。


復phục 次thứ 。 汝nhữ 法pháp 無vô 常thường 與dữ 住trụ 共cộng 生sanh 。 有hữu 壞hoại 時thời 。 應ưng 無vô 住trụ 。 若nhược 住trụ 則tắc 無vô 壞hoại 。


何hà 以dĩ 故cố 。 住trụ 。 壞hoại 相tương 違vi 故cố 。 老lão 時thời 無vô 住trụ 。 住trụ 時thời 無vô 老lão 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 。 老lão 。 無vô 常thường 。 得đắc 本bổn 來lai 共cộng 生sanh 。 是thị 則tắc 錯thác 亂loạn 。


何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 有hữu 若nhược 與dữ 無vô 常thường 共cộng 生sanh 。 無vô 常thường 是thị 壞hoại 相tương/tướng 。 凡phàm 物vật 生sanh 時thời 無vô 壞hoại 相tương/tướng 。 住trụ 時thời 亦diệc 無vô 壞hoại 相tương/tướng 。


爾nhĩ 時thời 非phi 是thị 無vô 無vô 常thường 相tương/tướng 耶da 。 如như 能năng 識thức 故cố 名danh 識thức 。 不bất 能năng 識thức 則tắc 無vô 識thức 相tương/tướng 。 能năng 受thọ 故cố 名danh 受thọ 。 不bất 能năng 受thọ 則tắc 無vô 受thọ 相tương/tướng 。 能năng 念niệm 故cố 名danh 念niệm 。 不bất 能năng 念niệm 則tắc 無vô 念niệm 相tương/tướng 。 起khởi 是thị 生sanh 相tương/tướng 。 不bất 起khởi 則tắc 非phi 生sanh 相tương/tướng 。 攝nhiếp 持trì 是thị 住trụ 相tương/tướng 。 不bất 攝nhiếp 持trì 則tắc 非phi 住trụ 相tương/tướng 。 轉chuyển 變biến 是thị 老lão 相tương/tướng 。 不bất 轉chuyển 變biến 則tắc 非phi 老lão 相tương/tướng 。 壽thọ 命mạng 滅diệt 是thị 死tử 相tướng 。 壽thọ 命mạng 不bất 滅diệt 則tắc 非phi 死tử 相tướng 。 如như 是thị 壞hoại 是thị 無vô 常thường 相tương/tướng 。 離ly 壞hoại 非phi 無vô 常thường 相tương/tướng 。 若nhược 生sanh 。 住trụ 時thời 。 雖tuy 有hữu 無vô 常thường 不bất 能năng 壞hoại 有hữu 。 後hậu 能năng 壞hoại 有hữu 者giả 。 何hà 用dụng 共cộng 生sanh 為vi 。 如như 是thị 應ưng 隨tùy 有hữu 壞hoại 時thời 乃nãi 有hữu 無vô 常thường 。 是thị 故cố 無vô 常thường 雖tuy 共cộng 生sanh 。 後hậu 乃nãi 壞hoại 有hữu 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


如như 是thị 有hữu 。 無vô 共cộng 不bất 成thành 。 不bất 共cộng 亦diệc 不bất 成thành 。 是thị 故cố 有hữu 。 無vô 空không 。 有hữu 。 無vô 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 空không 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 空không 故cố 。 無vô 為vi 亦diệc 空không 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 空không 故cố 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 空không 。


觀quán 性tánh 門môn 第đệ 八bát


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 故cố 。 如như 說thuyết 。


見kiến 有hữu 變biến 異dị 相tướng 。 諸chư 法pháp 無vô 有hữu 性tánh 。


無vô 性tánh 法pháp 亦diệc 無vô 。 諸chư 法pháp 皆giai 空không 故cố 。


諸chư 法pháp 若nhược 有hữu 性tánh 。 則tắc 不bất 應ưng 變biến 異dị 。 而nhi 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 變biến 異dị 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。


復phục 次thứ 。 若nhược 諸chư 法pháp 有hữu 定định 性tánh 。 則tắc 不bất 應ưng 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 若nhược 性tánh 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 者giả 。 性tánh 即tức 是thị 作tác 法pháp 。 不bất 作tác 法pháp 不bất 因nhân 待đãi 他tha 名danh 為vi 性tánh 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


問vấn 曰viết 。

若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 則tắc 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 若nhược 無vô 生sanh 滅diệt 。 則tắc 無vô 苦Khổ 諦Đế 。 若nhược 無vô 苦Khổ 諦Đế 。 則tắc 無vô 集Tập 諦Đế 。 若nhược 無vô 苦khổ 。 集Tập 諦Đế 。 則tắc 無vô 滅Diệt 諦Đế 。 若nhược 無vô 苦khổ 滅diệt 。 則tắc 無vô 至chí 苦khổ 滅diệt 道đạo 。 若nhược 諸chư 法pháp 空không 無vô 性tánh 。 則tắc 無vô 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 無vô 四tứ 聖Thánh 諦Đế 故cố 。 亦diệc 無vô 四tứ 沙Sa 門Môn 果Quả 。 無vô 四tứ 沙Sa 門Môn 果Quả 故cố 。 則tắc 無vô 賢hiền 聖thánh 。 是thị 事sự 無vô 故cố 。 佛Phật 。 法pháp 。 僧Tăng 亦diệc 無vô 。 世thế 間gian 法pháp 皆giai 亦diệc 無vô 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 諸chư 法pháp 。 不bất 應ưng 盡tận 空không 。


答đáp 曰viết 。

有hữu 二nhị 諦đế 。


一nhất 。 世thế 諦đế 。 二nhị 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 因nhân 世thế 諦đế 得đắc 。 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 若nhược 不bất 因nhân 世thế 諦đế 。 則tắc 不bất 得đắc 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 若nhược 不bất 得đắc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 則tắc 不bất 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 人nhân 不bất 知tri 二nhị 諦đế 。 則tắc 不bất 知tri 自tự 利lợi 。 他tha 利lợi 。 共cộng 利lợi 。 如như 是thị 若nhược 知tri 世thế 諦đế 。 則tắc 知tri 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 知tri 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 則tắc 知tri 世thế 諦đế 。 汝nhữ 今kim 聞văn 說thuyết 世thế 諦đế 。 謂vị 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 是thị 故cố 墮đọa 在tại 失thất 處xứ 。 諸chư 佛Phật 因nhân 緣duyên 法pháp 。 名danh 為vi 甚thậm 深thâm 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 是thị 因nhân 緣duyên 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 故cố 我ngã 說thuyết 是thị 空không 。


若nhược 諸chư 法pháp 不phủ 。 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 則tắc 應ưng 各các 有hữu 定định 性tánh 。 五ngũ 陰ấm 不bất 應ưng 。 有hữu 生sanh 滅diệt 相tướng 。 五ngũ 陰ấm 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 即tức 無vô 無vô 常thường 。 若nhược 無vô 無vô 常thường 。 則tắc 無vô 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 若nhược 無vô 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 則tắc 無vô 因nhân 緣duyên 。 生sanh 法pháp 集tập 聖Thánh 諦Đế 。 諸chư 法pháp 若nhược 有hữu 定định 性tánh 。 則tắc 無vô 苦Khổ 滅Diệt 聖Thánh 諦Đế 。


何hà 以dĩ 故cố 。 性tánh 無vô 變biến 異dị 故cố 。 若nhược 無vô 苦Khổ 滅Diệt 聖Thánh 諦Đế 。 則tắc 無vô 至chí 苦khổ 滅diệt 道đạo 。 是thị 故cố 若nhược 人nhân 不bất 受thọ 空không 。 則tắc 無vô 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 若nhược 無vô 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 則tắc 無vô 得đắc 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 若nhược 無vô 得đắc 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 則tắc 無vô 知tri 苦khổ 。 斷đoạn 集tập 。 證chứng 滅diệt 。 修tu 道Đạo 。 是thị 事sự 無vô 故cố 則tắc 無vô 。 四tứ 沙Sa 門Môn 果Quả 。 無vô 四tứ 沙Sa 門Môn 果Quả 故cố 。 則tắc 無vô 得đắc 。 向hướng 者giả 。 若nhược 無vô 得đắc 。 向hướng 者giả 。 則tắc 無vô 佛Phật 。 破phá 因nhân 緣duyên 法pháp 故cố 。 則tắc 無vô 法pháp 。 以dĩ 無vô 果quả 故cố 。 則tắc 無vô 僧Tăng 。 若nhược 無vô 佛Phật 。 法pháp 。 僧Tăng 。 則tắc 無vô 三Tam 寶Bảo 。 若nhược 無vô 三Tam 寶Bảo 。 則tắc 壞hoại 世thế 俗tục 法pháp 。 此thử 則tắc 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


復phục 次thứ 。 若nhược 諸chư 法pháp 有hữu 定định 性tánh 。 則tắc 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 無vô 罪tội 無vô 福phước 。 無vô 罪tội 福phước 果quả 報báo 。 世thế 間gian 常thường 是thị 一nhất 相tương/tướng 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。


若nhược 謂vị 諸chư 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 從tùng 他tha 性tánh 有hữu 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 無vô 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 從tùng 他tha 性tánh 有hữu 。 因nhân 自tự 性tánh 有hữu 他tha 性tánh 故cố 。 又hựu 他tha 性tánh 即tức 亦diệc 是thị 自tự 性tánh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 他tha 性tánh 即tức 是thị 他tha 自tự 性tánh 故cố 。 若nhược 自tự 性tánh 不bất 成thành 。 他tha 性tánh 亦diệc 不bất 成thành 。 若nhược 自tự 性tánh 。 他tha 性tánh 不bất 成thành 。 離ly 自tự 性tánh 。 他tha 性tánh 何hà 處xứ 更cánh 有hữu 法pháp 。 若nhược 有hữu 不bất 成thành 。 無vô 亦diệc 不bất 成thành 。 是thị 故cố 今kim 推thôi 。 求cầu 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 他tha 性tánh 。 無vô 有hữu 。 無vô 無vô 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 空không 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 空không 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 尚thượng 空không 。 何hà 況huống 我ngã 耶da 。


觀quán 因nhân 果quả 門môn 第đệ 九cửu


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 法pháp 自tự 無vô 性tánh 。 亦diệc 不bất 從tùng 餘dư 處xứ 來lai 。 如như 說thuyết 。


果quả 於ư 眾chúng 緣duyên 中trung 。 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。


亦diệc 不bất 餘dư 處xứ 來lai 。 云vân 何hà 而nhi 有hữu 果quả 。


眾chúng 緣duyên 若nhược 一nhất 一nhất 中trung 。 若nhược 和hòa 合hợp 中trung 。 俱câu 無vô 果quả 。 如như 先tiên 說thuyết 。 又hựu 是thị 果quả 不bất 從tùng 餘dư 處xứ 來lai 。 若nhược 餘dư 處xứ 來lai 者giả 則tắc 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 亦diệc 無vô 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 功công 。 若nhược 果quả 眾chúng 緣duyên 中trung 無vô 。 亦diệc 不bất 從tùng 餘dư 處xứ 來lai 者giả 。 是thị 即tức 為vi 空không 。


果quả 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 空không 。 有hữu 為vi 法pháp 空không 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 空không 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 尚thượng 空không 。 何hà 況huống 我ngã 耶da 。


觀quán 作tác 者giả 門môn 第đệ 十thập


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 自tự 作tác 。 他tha 作tác 。 共cộng 作tác 。 無vô 因nhân 作tác 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 如như 說thuyết 。


自tự 作tác 及cập 他tha 作tác 。 共cộng 作tác 無vô 因nhân 作tác 。


如như 是thị 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 則tắc 無vô 有hữu 苦khổ 。


苦khổ 自tự 作tác 。 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 自tự 作tác 即tức 自tự 作tác 其kỳ 體thể 。 不bất 得đắc 以dĩ 是thị 事sự 即tức 作tác 是thị 事sự 。 如như 識thức 不bất 能năng 自tự 識thức 。 指chỉ 不bất 能năng 自tự 觸xúc 。 是thị 故cố 不bất 得đắc 言ngôn 自tự 作tác 。


他tha 作tác 亦diệc 不bất 然nhiên 。 他tha 何hà 能năng 作tác 苦khổ 。


問vấn 曰viết 。

眾chúng 緣duyên 名danh 為vi 他tha 。 眾chúng 緣duyên 作tác 苦khổ 故cố 名danh 為vi 他tha 作tác 。 云vân 何hà 言ngôn 不bất 從tùng 他tha 作tác 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 眾chúng 緣duyên 名danh 為vi 他tha 者giả 。 苦khổ 則tắc 是thị 眾chúng 緣duyên 作tác 。 是thị 苦khổ 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 則tắc 是thị 眾chúng 緣duyên 性tánh 。 若nhược 即tức 是thị 眾chúng 緣duyên 性tánh 。 云vân 何hà 名danh 為vi 他tha 。 如như 泥nê 瓶bình 。 泥nê 不bất 名danh 為vi 他tha 。 又hựu 如như 金kim 釧xuyến 。 金kim 不bất 名danh 為vi 他tha 。 苦khổ 亦diệc 如như 是thị 。 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 故cố 。 眾chúng 緣duyên 不bất 得đắc 名danh 為vi 他tha 。


復phục 次thứ 。 是thị 眾chúng 緣duyên 亦diệc 不bất 自tự 性tánh 有hữu 。 故cố 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 是thị 故cố 不bất 得đắc 。 言ngôn 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 果quả 。 如như 《# 中trung 論luận 》# 中trung 說thuyết 。


果quả 從tùng 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 是thị 緣duyên 不bất 自tự 在tại 。


若nhược 緣duyên 不bất 自tự 在tại 。 云vân 何hà 緣duyên 生sanh 果quả 。


如như 是thị 。 苦khổ 不bất 得đắc 從tùng 他tha 作tác 。 自tự 作tác 他tha 作tác 亦diệc 不bất 然nhiên 。 有hữu 二nhị 過quá 故cố 。 若nhược 說thuyết 自tự 作tác 苦khổ 。 他tha 作tác 苦khổ 。 則tắc 有hữu 自tự 作tác 。 他tha 作tác 過quá 。 是thị 故cố 共cộng 作tác 苦khổ 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 苦khổ 無vô 因nhân 生sanh 。 亦diệc 不bất 然nhiên 。 有hữu 無vô 量lượng 過quá 故cố 。 如như 經kinh 說thuyết 。


裸lõa 形hình 迦Ca 葉Diếp 問vấn 佛Phật 。


苦khổ 自tự 作tác 耶da 。


佛Phật 默mặc 然nhiên 不bất 答đáp 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 苦khổ 不bất 自tự 作tác 者giả 。 是thị 他tha 作tác 耶da 。 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 。 苦khổ 自tự 作tác 他tha 作tác 耶da 。


佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 。 苦khổ 無vô 因nhân 無vô 緣duyên 作tác 耶da 。


佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。


如như 是thị 四tứ 問vấn 。 佛Phật 皆giai 不bất 答đáp 者giả 。 當đương 知tri 苦khổ 則tắc 是thị 空không 。


問vấn 曰viết 。

佛Phật 說thuyết 是thị 經Kinh 。 不bất 說thuyết 苦khổ 是thị 空không 。


隨tùy 可khả 度độ 眾chúng 生sanh 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 是thị 裸lõa 形hình 迦Ca 葉Diếp 謂vị 人nhân 是thị 苦khổ 因nhân 。 有hữu 我ngã 者giả 說thuyết 。


好hảo 醜xú 皆giai 神thần 所sở 作tác 。 神thần 常thường 清thanh 淨tịnh 。 無vô 有hữu 苦khổ 惱não 。 所sở 知tri 所sở 解giải 悉tất 皆giai 是thị 神thần 。 神thần 作tác 好hảo 醜xú 苦khổ 樂lạc 。 還hoàn 受thọ 種chủng 種chủng 身thân 。 以dĩ 是thị 邪tà 見kiến 故cố 。 問vấn 佛Phật 苦khổ 自tự 作tác 耶da 。 是thị 故cố 佛Phật 不bất 答đáp 。 苦khổ 實thật 非phi 是thị 我ngã 作tác 。 若nhược 我ngã 是thị 苦khổ 因nhân 。 因nhân 我ngã 生sanh 苦khổ 。 我ngã 即tức 無vô 常thường 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 法pháp 是thị 因nhân 及cập 從tùng 因nhân 生sanh 法pháp 。 皆giai 亦diệc 無vô 常thường 。 若nhược 我ngã 無vô 常thường 。 則tắc 罪tội 福phước 果quả 報báo 。 皆giai 悉tất 斷đoạn 滅diệt 。 修tu 梵Phạm 行hạnh 福phước 報báo 是thị 亦diệc 應ưng 空không 。 若nhược 我ngã 是thị 苦khổ 因nhân 。 則tắc 無vô 解giải 脫thoát 。


何hà 以dĩ 故cố 。 我ngã 若nhược 作tác 苦khổ 。 離ly 苦khổ 無vô 我ngã 能năng 作tác 苦khổ 者giả 。 以dĩ 無vô 身thân 故cố 。 若nhược 無vô 身thân 而nhi 能năng 作tác 苦khổ 者giả 。 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 亦diệc 應ưng 是thị 苦khổ 。 如như 是thị 則tắc 無vô 解giải 脫thoát 。 而nhi 實thật 有hữu 解giải 脫thoát 。 是thị 故cố 苦khổ 自tự 作tác 。 不bất 然nhiên 。 他tha 作tác 苦khổ 亦diệc 不bất 然nhiên 。 離ly 苦khổ 何hà 有hữu 人nhân 而nhi 作tác 苦khổ 與dữ 他tha 。


復phục 次thứ 。 若nhược 他tha 作tác 苦khổ 者giả 。 則tắc 為vi 是thị 自tự 在tại 天thiên 作tác 。 如như 此thử 邪tà 見kiến 問vấn 故cố 。 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。 而nhi 實thật 不bất 從tùng 自tự 在tại 天thiên 作tác 。


何hà 以dĩ 故cố 。 性tánh 相tương 違vi 故cố 。 如như 牛ngưu 子tử 還hoàn 是thị 牛ngưu 。 若nhược 萬vạn 物vật 從tùng 自tự 在tại 天thiên 生sanh 。 皆giai 應ưng 似tự 自tự 在tại 天thiên 。 是thị 其kỳ 子tử 故cố 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 天thiên 作tác 眾chúng 生sanh 者giả 。 不bất 應ưng 以dĩ 苦khổ 與dữ 子tử 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 。 言ngôn 自tự 在tại 天thiên 作tác 苦khổ 。


問vấn 曰viết 。

眾chúng 生sanh 從tùng 自tự 在tại 天thiên 生sanh 。 苦khổ 樂lạc 亦diệc 從tùng 自tự 在tại 所sở 生sanh 。 以dĩ 不bất 識thức 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 故cố 與dữ 其kỳ 苦khổ 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 眾chúng 生sanh 是thị 自Tự 在Tại 天Thiên 子Tử 者giả 。 唯duy 應ưng 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 遮già 苦khổ 。 不bất 應ưng 與dữ 苦khổ 。 亦diệc 應ưng 但đãn 供cúng 養dường 自tự 在tại 天thiên 則tắc 滅diệt 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 而nhi 實thật 不bất 爾nhĩ 。 但đãn 自tự 行hành 苦khổ 樂lạc 因nhân 緣duyên 而nhi 自tự 受thọ 報báo 。 非phi 自tự 在tại 天thiên 作tác 。


復phục 次thứ 。 彼bỉ 若nhược 自tự 在tại 者giả 。 不bất 應ưng 有hữu 所sở 須tu 。 有hữu 所sở 須tu 自tự 作tác 。 不bất 名danh 自tự 在tại 。 若nhược 無vô 所sở 須tu 。 何hà 用dụng 變biến 化hóa 作tác 萬vạn 物vật 如như 小tiểu 兒nhi 戲hí 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 眾chúng 生sanh 者giả 。 誰thùy 復phục 作tác 是thị 自tự 在tại 。 若nhược 自tự 在tại 自tự 作tác 。 則tắc 不bất 然nhiên 。 如như 物vật 不bất 能năng 自tự 作tác 。 若nhược 更cánh 有hữu 作tác 者giả 。 則tắc 不bất 名danh 自tự 在tại 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 是thị 作tác 者giả 。 則tắc 於ư 作tác 中trung 。 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 念niệm 即tức 能năng 作tác 。 如như 自tự 在tại 經kinh 說thuyết 。


自tự 在tại 欲dục 作tác 萬vạn 物vật 。 行hành 諸chư 苦khổ 行hạnh 。 即tức 生sanh 諸chư 腹phúc 行hành 蟲trùng 。 復phục 行hành 苦khổ 行hạnh 。 生sanh 諸chư 飛phi 鳥điểu 。 復phục 行hành 苦khổ 行hạnh 。 生sanh 諸chư 人nhân 天thiên 。


若nhược 行hành 苦khổ 行hạnh 。 初sơ 生sanh 毒độc 蟲trùng 。 次thứ 生sanh 飛phi 鳥điểu 。 後hậu 生sanh 人nhân 天thiên 。 當đương 知tri 眾chúng 生sanh 。 從tùng 業nghiệp 因nhân 緣duyên 生sanh 。 不bất 從tùng 苦khổ 行hạnh 有hữu 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 萬vạn 物vật 者giả 。 為vi 住trú 何hà 處xứ 。 而nhi 作tác 萬vạn 物vật 。 是thị 住trú 處xứ 為vi 是thị 自tự 在tại 作tác 。 為vi 是thị 他tha 作tác 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 者giả 。 為vi 住trú 何hà 處xứ 作tác 。 若nhược 住trụ 餘dư 處xứ 作tác 。 餘dư 處xứ 復phục 誰thùy 作tác 。 如như 是thị 則tắc 無vô 窮cùng 。 若nhược 他tha 作tác 者giả 。 則tắc 有hữu 二nhị 自tự 在tại 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 世thế 間gian 。 萬vạn 物vật 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 者giả 。 何hà 故cố 苦khổ 行hạnh 供cúng 養dường 於ư 他tha 。 欲dục 令linh 歡hoan 喜hỷ 從tùng 求cầu 所sở 願nguyện 。 若nhược 苦khổ 行hạnh 求cầu 他tha 。 當đương 知tri 不bất 自tự 在tại 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 萬vạn 物vật 。 初sơ 作tác 便tiện 定định 。 不bất 應ưng 有hữu 變biến 。 馬mã 則tắc 常thường 馬mã 。 人nhân 則tắc 常thường 人nhân 。 而nhi 今kim 隨tùy 業nghiệp 有hữu 變biến 。 當đương 知tri 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 所sở 作tác 者giả 。 即tức 無vô 罪tội 福phước 。 善thiện 惡ác 。 好hảo 醜xú 。 皆giai 從tùng 自tự 在tại 作tác 故cố 。 而nhi 實thật 有hữu 罪tội 福phước 。 是thị 故cố 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。


復phục 次thứ 。 若nhược 眾chúng 生sanh 從tùng 自tự 在tại 生sanh 者giả 。 皆giai 應ưng 敬kính 愛ái 。 如như 子tử 愛ái 父phụ 。 而nhi 實thật 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 憎tăng 。 有hữu 愛ái 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 者giả 。 何hà 故cố 不bất 盡tận 作tác 樂nhạc 人nhân 。 盡tận 作tác 苦khổ 人nhân 。 而nhi 有hữu 苦khổ 者giả 。 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 當đương 知tri 從tùng 憎tăng 。 愛ái 生sanh 。 故cố 不bất 自tự 在tại 。 不bất 自tự 在tại 故cố 。 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 者giả 。 眾chúng 生sanh 皆giai 不bất 應ưng 有hữu 所sở 作tác 。 而nhi 眾chúng 生sanh 方phương 便tiện 各các 有hữu 所sở 作tác 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。


復phục 次thứ 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 者giả 。 善thiện 惡ác 苦khổ 樂lạc 。 事sự 不bất 作tác 而nhi 自tự 來lai 。 如như 是thị 壞hoại 世thế 間gian 法pháp 。 持trì 戒giới 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 皆giai 無vô 所sở 益ích 。 而nhi 實thật 不bất 爾nhĩ 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。


復phục 次thứ 。 若nhược 福phước 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 於ư 眾chúng 生sanh 中trung 大đại 。 餘dư 眾chúng 生sanh 行hành 福phước 業nghiệp 者giả 亦diệc 復phục 應ưng 大đại 。 何hà 以dĩ 貴quý 自tự 在tại 。 若nhược 無vô 因nhân 緣duyên 。 而nhi 自tự 在tại 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 應ưng 自tự 在tại 。 而nhi 實thật 不bất 爾nhĩ 。 當đương 知tri 非phi 自tự 在tại 所sở 作tác 。 若nhược 自tự 在tại 從tùng 他tha 而nhi 得đắc 。 則tắc 他tha 復phục 從tùng 他tha 。 如như 是thị 則tắc 無vô 窮cùng 。 無vô 窮cùng 則tắc 無vô 因nhân 。


如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 當đương 知tri 萬vạn 物vật 非phi 自tự 在tại 生sanh 。 亦diệc 無vô 有hữu 自tự 在tại 。 如như 是thị 邪tà 見kiến 問vấn 他tha 作tác 。 故cố 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。


共cộng 作tác 亦diệc 不bất 然nhiên 。 有hữu 二nhị 過quá 故cố 。 眾chúng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 。 故cố 不bất 從tùng 無vô 因nhân 生sanh 。 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。


是thị 故cố 此thử 經Kinh 。 但đãn 破phá 四tứ 種chủng 邪tà 見kiến 。 不bất 說thuyết 苦khổ 為vi 空không 。


答đáp 曰viết 。

佛Phật 雖tuy 如như 是thị 說thuyết 。 從tùng 眾chúng 因nhân 緣duyên 生sanh 苦khổ 。 破phá 四tứ 種chủng 邪tà 見kiến 。 即tức 是thị 說thuyết 空không 。 說thuyết 苦khổ 從tùng 眾chúng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 即tức 是thị 說thuyết 空không 義nghĩa 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 眾chúng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 則tắc 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 自tự 性tánh 即tức 是thị 空không 。 如như 苦khổ 空không 。 當đương 知tri 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 及cập 眾chúng 生sanh 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。


觀quán 三tam 時thời 門môn 第đệ 十thập 一nhất


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 與dữ 有hữu 因nhân 法pháp 。 前tiền 時thời 。 後hậu 時thời 。 一nhất 時thời 生sanh 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 如như 說thuyết 。


若nhược 法pháp 先tiên 。 後hậu 。 共cộng 。 是thị 皆giai 不bất 成thành 者giả 。


是thị 法pháp 從tùng 因nhân 生sanh 。 云vân 何hà 當đương 有hữu 成thành 。


先tiên 因nhân 後hậu 有hữu 因nhân 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 先tiên 因nhân 後hậu 從tùng 因nhân 生sanh 者giả 。 先tiên 因nhân 時thời 則tắc 無vô 有hữu 因nhân 。 與dữ 誰thùy 為vi 因nhân 。 若nhược 先tiên 有hữu 因nhân 後hậu 因nhân 者giả 。 無vô 因nhân 時thời 有hữu 因nhân 已dĩ 成thành 。 何hà 用dụng 因nhân 為vi 。 若nhược 因nhân 。 有hữu 因nhân 一nhất 時thời 。 是thị 亦diệc 無vô 因nhân 。 如như 牛ngưu 角giác 一nhất 時thời 生sanh 。 左tả 右hữu 不bất 相tương 因nhân 。 如như 是thị 因nhân 非phi 是thị 果quả 因nhân 。 果quả 非phi 是thị 因nhân 果quả 。 一nhất 時thời 生sanh 故cố 。 是thị 故cố 三tam 時thời 因nhân 果quả 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。


問vấn 曰viết 。

汝nhữ 破phá 因nhân 果quả 法pháp 。 三tam 時thời 中trung 亦diệc 不bất 成thành 。 若nhược 先tiên 有hữu 破phá 後hậu 有hữu 可khả 破phá 。 則tắc 未vị 有hữu 可khả 破phá 。 是thị 破phá 破phá 誰thùy 。 若nhược 先tiên 有hữu 可khả 破phá 。 而nhi 後hậu 有hữu 破phá 。 可khả 破phá 已dĩ 成thành 。 何hà 用dụng 破phá 為vi 。 若nhược 破phá 可khả 破phá 一nhất 時thời 。 是thị 亦diệc 無vô 因nhân 。 如như 牛ngưu 角giác 一nhất 時thời 生sanh 。 左tả 右hữu 不bất 相tương 因nhân 故cố 。 如như 是thị 破phá 不bất 因nhân 可khả 破phá 。 可khả 破phá 不bất 因nhân 破phá 。


答đáp 曰viết 。

汝nhữ 破phá 可khả 破phá 中trung 。 亦diệc 有hữu 是thị 過quá 。 若nhược 諸chư 法pháp 空không 。 則tắc 無vô 破phá 。 無vô 可khả 破phá 。 我ngã 今kim 說thuyết 空không 。 則tắc 成thành 我ngã 所sở 說thuyết 。 若nhược 我ngã 說thuyết 破phá 。 可khả 破phá 定định 有hữu 者giả 。 應ưng 作tác 是thị 難nạn/nan 。 我ngã 不bất 說thuyết 破phá 。 可khả 破phá 定định 有hữu 故cố 。 不bất 應ưng 作tác 是thị 難nạn/nan 。


問vấn 曰viết 。

眼nhãn 見kiến 先tiên 時thời 因nhân 。 如như 陶đào 師sư 作tác 瓶bình 。 亦diệc 有hữu 後hậu 時thời 因nhân 。 如như 因nhân 弟đệ 子tử 有hữu 師sư 。 如như 教giáo 化hóa 弟đệ 子tử 已dĩ 。 後hậu 時thời 識thức 知tri 是thị 弟đệ 子tử 。 亦diệc 有hữu 一nhất 時thời 因nhân 。 如như 燈đăng 與dữ 明minh 。 若nhược 說thuyết 前tiền 時thời 因nhân 。 後hậu 時thời 因nhân 。 一nhất 時thời 因nhân 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


答đáp 曰viết 。

如như 陶đào 師sư 作tác 瓶bình 。 是thị 喻dụ 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 未vị 有hữu 瓶bình 。 陶đào 師sư 與dữ 誰thùy 作tác 因nhân 。 如như 陶đào 師sư 。 一nhất 切thiết 前tiền 因nhân 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 後hậu 時thời 因nhân 亦diệc 。 如như 是thị 不bất 可khả 得đắc 。 若nhược 未vị 有hữu 弟đệ 子tử 。 誰thùy 為vi 是thị 師sư 。 是thị 故cố 後hậu 時thời 因nhân 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 若nhược 說thuyết 一nhất 時thời 因nhân 如như 燈đăng 明minh 。 是thị 亦diệc 同đồng 疑nghi 因nhân 。 燈đăng 明minh 一nhất 時thời 生sanh 。 云vân 何hà 相tương/tướng 因nhân 。 如như 是thị 因nhân 緣duyên 空không 故cố 。 當đương 知tri 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 為vi 法pháp 。 眾chúng 生sanh 皆giai 空không 。


觀quán 生sanh 門môn 第đệ 十thập 二nhị


復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 生sanh 。 不bất 生sanh 。 生sanh 時thời 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 今kim 生sanh 已dĩ 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 亦diệc 不bất 生sanh 。 生sanh 時thời 亦diệc 不bất 生sanh 。 如như 說thuyết 。


生sanh 果quả 則tắc 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 亦diệc 不bất 生sanh 。


離ly 是thị 生sanh 不bất 生sanh 。 生sanh 時thời 亦diệc 不bất 生sanh 。


生sanh 名danh 果quả 起khởi 出xuất 。 未vị 生sanh 名danh 未vị 起khởi 未vị 出xuất 未vị 有hữu 。 生sanh 時thời 名danh 始thỉ 起khởi 未vị 成thành 。 是thị 中trung 生sanh 果quả 不bất 生sanh 者giả 。 是thị 生sanh 生sanh 已dĩ 不bất 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 無vô 窮cùng 過quá 故cố 。 作tác 已dĩ 更cánh 作tác 故cố 。 若nhược 生sanh 生sanh 已dĩ 生sanh 第đệ 二nhị 生sanh 。 第đệ 二nhị 生sanh 生sanh 已dĩ 生sanh 第đệ 三tam 生sanh 。 第đệ 三tam 生sanh 生sanh 已dĩ 生sanh 第đệ 四tứ 生sanh 。 如như 初sơ 生sanh 生sanh 已dĩ 有hữu 第đệ 二nhị 生sanh 。 如như 是thị 生sanh 則tắc 無vô 窮cùng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 生sanh 不bất 生sanh 。


復phục 次thứ 。 若nhược 謂vị 生sanh 生sanh 。 已dĩ 生sanh 所sở 用dụng 生sanh 生sanh 。 是thị 生sanh 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。


何hà 以dĩ 故cố 。 初sơ 生sanh 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 是thị 則tắc 二nhị 種chủng 生sanh 。


生sanh 已dĩ 而nhi 生sanh 。 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 故cố 汝nhữ 先tiên 定định 說thuyết 而nhi 今kim 不bất 定định 。 如như 作tác 已dĩ 不bất 應ưng 作tác 。 燒thiêu 已dĩ 不bất 應ưng 燒thiêu 。 證chứng 已dĩ 不bất 應ưng 證chứng 。 如như 是thị 生sanh 已dĩ 。 不bất 應ưng 更cánh 生sanh 。 是thị 故cố 生sanh 法pháp 不bất 生sanh 。


不bất 生sanh 法pháp 亦diệc 不bất 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 不bất 與dữ 生sanh 合hợp 故cố 。 又hựu 一nhất 切thiết 不bất 生sanh 。 有hữu 生sanh 過quá 故cố 。 若nhược 不bất 生sanh 法pháp 生sanh 。 則tắc 離ly 生sanh 有hữu 生sanh 。 是thị 則tắc 不bất 生sanh 。 若nhược 離ly 生sanh 有hữu 生sanh 。 則tắc 離ly 作tác 有hữu 作tác 。 離ly 去khứ 有hữu 去khứ 。 離ly 食thực 有hữu 食thực 。 如như 是thị 則tắc 壞hoại 世thế 俗tục 法pháp 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 不bất 生sanh 法pháp 不bất 生sanh 。


復phục 次thứ 。 若nhược 不bất 生sanh 法pháp 生sanh 。 一nhất 切thiết 不bất 生sanh 。 法pháp 皆giai 應ưng 生sanh 。 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 未vị 生sanh 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 皆giai 應ưng 生sanh 。 不bất 壞hoại 法pháp 阿A 羅La 漢Hán 煩phiền 惱não 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 兔thố 馬mã 等đẳng 角giác 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 。 說thuyết 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。


問vấn 曰viết 。

不bất 生sanh 而nhi 生sanh 者giả 。 如như 有hữu 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 時thời 方phương 作tác 者giả 。 方phương 便tiện 具cụ 足túc 是thị 則tắc 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 非phi 一nhất 切thiết 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 。 以dĩ 一nhất 切thiết 不bất 生sanh 。 而nhi 生sanh 為vi 難nạn/nan 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 法pháp 生sanh 時thời 方phương 作tác 者giả 。 方phương 便tiện 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 。 是thị 中trung 先tiên 定định 有hữu 不bất 生sanh 。 先tiên 無vô 亦diệc 不bất 生sanh 。 又hựu 有hữu 無vô 亦diệc 不bất 生sanh 。 是thị 三tam 種chủng 求cầu 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。 如như 先tiên 說thuyết 。 是thị 故cố 不bất 生sanh 法pháp 不bất 生sanh 。


生sanh 時thời 亦diệc 不bất 生sanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 生sanh 生sanh 過quá 。 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 過quá 故cố 。 生sanh 時thời 法pháp 。 生sanh 分phần/phân 不bất 生sanh 。 如như 先tiên 說thuyết 。 未vị 生sanh 分phần/phân 亦diệc 不bất 生sanh 。 如như 前tiền 說thuyết 。


復phục 次thứ 。 若nhược 離ly 生sanh 有hữu 生sanh 時thời 。 則tắc 應ưng 生sanh 時thời 生sanh 。 而nhi 實thật 離ly 生sanh 無vô 生sanh 時thời 。 是thị 故cố 生sanh 時thời 亦diệc 不bất 生sanh 。


復phục 次thứ 。 若nhược 人nhân 說thuyết 生sanh 時thời 生sanh 。 則tắc 有hữu 二nhị 生sanh 。


一nhất 。 以dĩ 生sanh 時thời 為vi 生sanh 。 二nhị 。 以dĩ 生sanh 時thời 生sanh 。 無vô 有hữu 二nhị 法pháp 。 云vân 何hà 言ngôn 有hữu 二nhị 生sanh 。 是thị 故cố 生sanh 時thời 亦diệc 不bất 生sanh 。


復phục 次thứ 。 未vị 有hữu 生sanh 。 無vô 生sanh 時thời 。 生sanh 於ư 何hà 處xứ 行hành 。 生sanh 若nhược 無vô 行hành 處xứ 。 則tắc 無vô 生sanh 時thời 生sanh 。 是thị 故cố 生sanh 時thời 亦diệc 不bất 生sanh 。


如như 是thị 生sanh 。 不bất 生sanh 。 生sanh 時thời 皆giai 不bất 成thành 。 生sanh 法pháp 不bất 成thành 故cố 。 無vô 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 不bất 成thành 故cố 。 則tắc 有hữu 為vi 法pháp 亦diệc 不bất 成thành 。 有hữu 為vi 法pháp 不bất 成thành 故cố 。 無vô 為vi 法pháp 亦diệc 不bất 成thành 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 法pháp 不bất 成thành 故cố 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 不bất 成thành 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 故cố 。


十thập 二nhị 門môn 論luận 一nhất 卷quyển


❖
Phiên âm: 16/3/2016 ◊ Cập nhật: 16/3/2016