成Thành 實Thật 論Luận 卷quyển 第đệ 六lục
Thành Thật Luận ♦ Quyển 6
訶ha 梨lê 跋bạt 摩ma 造tạo
姚Diêu 秦Tần 三tam 藏tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch
苦Khổ 諦Đế 聚tụ 中trung 想tưởng 陰ấm 品phẩm 第đệ 七thất 十thập 七thất 。
問vấn 曰viết 。 何hà 法pháp 為vi 想tưởng 。
答đáp 曰viết 。
取thủ 假giả 法pháp 相tướng 故cố 名danh 為vi 想tưởng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 有hữu 人nhân 少thiểu 想tưởng 有hữu 人nhân 多đa 想tưởng 。 有hữu 人nhân 無vô 量lượng 想tưởng 無vô 所sở 有hữu 想tưởng 。 而nhi 實thật 無vô 此thử 多đa 少thiểu 等đẳng 諸chư 法pháp 。 故cố 知tri 想tưởng 者giả 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 。 是thị 想tưởng 多đa 在tại 顛điên 倒đảo 中trung 說thuyết 。 如như 說thuyết 無vô 常thường 中trung 常thường 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 苦khổ 中trung 樂lạc 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 無vô 我ngã 中trung 我ngã 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 不bất 淨tịnh 中trung 淨tịnh 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 亦diệc 於ư 信tín 解giải 觀quán 一nhất 切thiết 入nhập 等đẳng 中trung 說thuyết 。 又hựu 以dĩ 想tưởng 三tam 種chủng 差sai 別biệt 取thủ 緣duyên 。 謂vị 怨oán 親thân 中trung 。 人nhân 於ư 是thị 緣duyên 中trung 次thứ 生sanh 三tam 受thọ 。 受thọ 生sanh 三tam 毒độc 。 故cố 想tưởng 有hữu 過quá 。 想tưởng 有hữu 過quá 故cố 佛Phật 說thuyết 應ưng 斷đoạn 。 如như 說thuyết 眼nhãn 見kiến 色sắc 莫mạc 取thủ 想tưởng 。 故cố 知tri 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 是thị 名danh 為vi 想tưởng 。 問vấn 曰viết 。 取thủ 假giả 法pháp 為vi 想tưởng 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 想tưởng 能năng 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 善thiện 修tu 無vô 常thường 想tưởng 故cố 。 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 欲dục 染nhiễm 色sắc 染nhiễm 及cập 無vô 色sắc 染nhiễm 。 一nhất 切thiết 戲hí 掉trạo 。 我ngã 慢mạn 無vô 明minh 。 故cố 知tri 非phi 但đãn 取thủ 假giả 法pháp 想tưởng 。 取thủ 假giả 法pháp 想tưởng 則tắc 不bất 應ưng 。 能năng 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。
答đáp 曰viết 。
此thử 實thật 智trí 慧tuệ 以dĩ 想tưởng 名danh 說thuyết 。 如như 說thuyết 受thọ 者giả 於ư 一nhất 切thiết 得đắc 解giải 脫thoát 。 亦diệc 說thuyết 以dĩ 意ý 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 又hựu 如như 說thuyết 以dĩ 不bất 黑hắc 不bất 白bạch 業nghiệp 。 能năng 盡tận 諸chư 業nghiệp 。 亦diệc 說thuyết 信tín 能năng 渡độ 河hà 。 一nhất 心tâm 渡độ 海hải 。 精tinh 進tấn 除trừ 苦khổ 。 慧tuệ 能năng 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 實thật 以dĩ 慧tuệ 得đắc 渡độ 。 不bất 以dĩ 信tín 等đẳng 。 如như 是thị 智trí 慧tuệ 。 以dĩ 想tưởng 名danh 說thuyết 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 刀đao 。 如như 說thuyết 聖thánh 弟đệ 子tử 以dĩ 智trí 慧tuệ 刃nhận 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 知tri 慧tuệ 能năng 斷đoạn 結kết 非phi 是thị 想tưởng 也dã 。 又hựu 三tam 十thập 七thất 聖thánh 道Đạo 品phẩm 中trung 不bất 說thuyết 想tưởng 名danh 。 故cố 不bất 斷đoạn 結kết 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 知tri 者giả 見kiến 者giả 能năng 得đắc 漏lậu 盡tận 。 非phi 不bất 知tri 見kiến 者giả 。 又hựu 三tam 無vô 漏lậu 根căn 中trung 說thuyết 。 未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 。 知tri 根căn 知tri 已dĩ 根căn 。 皆giai 以dĩ 知tri 為vi 名danh 。 又hựu 佛Phật 說thuyết 慧tuệ 為vi 慧tuệ 品phẩm 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 品phẩm 。 又hựu 說thuyết 無vô 禪thiền 不bất 智trí 。 無vô 智trí 不bất 禪thiền 。 又hựu 次thứ 第đệ 經kinh 說thuyết 。 持trì 淨tịnh 戒giới 者giả 。 則tắc 心tâm 不bất 悔hối 。 乃nãi 至chí 攝nhiếp 心tâm 。 得đắc 如như 實thật 知tri 。 又hựu 法pháp 智trí 等đẳng 皆giai 以dĩ 慧tuệ 為vi 名danh 。 又hựu 三tam 學học 中trung 慧tuệ 學học 最tối 勝thắng 。 亦diệc 說thuyết 智trí 慧tuệ 具cụ 足túc 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 具cụ 足túc 。 又hựu 七thất 淨tịnh 中trung 說thuyết 知tri 見kiến 淨tịnh 。 又hựu 佛Phật 說thuyết 正chánh 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 故cố 。 名danh 無vô 上thượng 智trí 慧tuệ 。 想tưởng 無vô 如như 是thị 說thuyết 。 又hựu 理lý 應ứng 用dụng 慧tuệ 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 不bất 是thị 想tưởng 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 大đại 因nhân 緣duyên 經kinh 說thuyết 若nhược 義nghĩa 入nhập 修tu 多đa 羅la 。 不bất 違vi 法pháp 相tướng 。 隨tùy 順thuận 比tỉ 尼ni 。 是thị 義nghĩa 應ưng 取thủ 。 又hựu 說thuyết 於ư 正chánh 義nghĩa 中trung 置trí 隨tùy 義nghĩa 語ngữ 。 於ư 正chánh 語ngữ 中trung 置trí 隨tùy 語ngữ 義nghĩa 。 故cố 經kinh 雖tuy 說thuyết 無vô 常thường 想tưởng 等đẳng 。 能năng 斷đoạn 諸chư 結kết 理lý 應ưng 是thị 慧tuệ 。 又hựu 說thuyết 無vô 明minh 是thị 煩phiền 惱não 根căn 。 離ly 無vô 明minh 故cố 。 慧tuệ 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố 以dĩ 慧tuệ 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 諸chư 想tưởng 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 。 以dĩ 何hà 為vi 相tướng 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 人nhân 以dĩ 假giả 法pháp 為vi 相tương/tướng 。 假giả 法pháp 有hữu 五ngũ 。 一nhất 過quá 去khứ 。 二nhị 未vị 來lai 。 三tam 名danh 字tự 。 四tứ 者giả 相tương/tướng 。 五ngũ 者giả 人nhân 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 人nhân 因nhân 五ngũ 陰ấm 成thành 。 相tương/tướng 無vô 成thành 因nhân 故cố 非phi 假giả 名danh 。 問vấn 曰viết 。 今kim 相tương/tướng 義nghĩa 云vân 何hà 。
答đáp 曰viết 。
緣duyên 即tức 是thị 相tương/tướng 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 如như 說thuyết 師sư 子tử 獸thú 王vương 。 立lập 河hà 此thử 岸ngạn 取thủ 彼bỉ 岸ngạn 相tương/tướng 。 截tiệt 流lưu 而nhi 渡độ 。 若nhược 不bất 相tương 當đương 則tắc 還hoàn 此thử 岸ngạn 。 至chí 死tử 不bất 捨xả 。 是thị 經Kinh 中trung 以dĩ 樹thụ 木mộc 等đẳng 為vi 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 比Bỉ 丘Khâu 示thị 相tương/tướng 。 是thị 中trung 亦diệc 以dĩ 衣y 等đẳng 為vi 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 世Thế 尊Tôn 現hiện 如như 是thị 相tướng 。 又hựu 說thuyết 宰tể 人nhân 因nhân 王vương 食thực 故cố 取thủ 所sở 嗜thị 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 明minh 旦đán 是thị 日nhật 出xuất 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 三tam 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 攝nhiếp 相tương/tướng 發phát 相tương/tướng 捨xả 相tương/tướng 。 是thị 中trung 即tức 以dĩ 攝nhiếp 等đẳng 為vi 相tương/tướng 。 隨tùy 念niệm 何hà 法pháp 心tâm 繫hệ 在tại 緣duyên 是thị 名danh 攝nhiếp 相tương/tướng 。 又hựu 諸chư 天thiên 退thoái 時thời 先tiên 五ngũ 相tương/tướng 現hiện 。 是thị 中trung 即tức 以dĩ 五ngũ 法pháp 為vi 相tương/tướng 。 故cố 知tri 不bất 以dĩ 假giả 法pháp 為vi 相tương/tướng 。 亦diệc 非phi 行hành 陰ấm 所sở 攝nhiếp 。 又hựu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 取thủ 富phú 樓lâu 那na 面diện 貌mạo 等đẳng 相tương/tướng 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 眼nhãn 見kiến 色sắc 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 又hựu 法pháp 印ấn 中trung 說thuyết 。 若nhược 比Bỉ 丘Khâu 自tự 見kiến 斷đoạn 色sắc 聲thanh 等đẳng 相tương/tướng 。 我ngã 未vị 說thuyết 是thị 人nhân 得đắc 清thanh 淨tịnh 知tri 見kiến 。 以dĩ 此thử 故cố 知tri 。 緣duyên 即tức 是thị 相tương/tướng 非phi 假giả 法pháp 也dã 。 問vấn 曰viết 。 緣duyên 非phi 是thị 相tương/tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 相tướng 三tam 昧muội 。 亦diệc 有hữu 緣duyên 故cố 。 又hựu 說thuyết 見kiến 色sắc 已dĩ 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 若nhược 緣duyên 是thị 相tương/tướng 。 云vân 何hà 取thủ 色sắc 而nhi 不bất 取thủ 相tương/tướng 。
答đáp 曰viết 。
相tương/tướng 有hữu 二nhị 種chủng 。 有hữu 過quá 相tương/tướng 無vô 過quá 相tương/tướng 。 遮già 過quá 相tương/tướng 故cố 說thuyết 見kiến 色sắc 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 者giả 緣duyên 亦diệc 有hữu 過quá 。 後hậu 滅Diệt 諦Đế 中trung 當đương 廣quảng 說thuyết 。 謂vị 滅diệt 三tam 心tâm 故cố 名danh 無vô 相tướng 。 初sơ 入nhập 行hành 者giả 非phi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 盡tận 是thị 過quá 也dã 。 若nhược 取thủ 攝nhiếp 相tương/tướng 發phát 捨xả 相tương/tướng 等đẳng 是thị 則tắc 無vô 過quá 。 又hựu 涅Niết 槃Bàn 名danh 無vô 法pháp 故cố 不bất 應ưng 為vi 難nạn/nan 。 如như 說thuyết 若nhược 取thủ 法pháp 相tướng 。 不bất 能năng 為vi 污ô 。 取thủ 假giả 名danh 相tướng 則tắc 生sanh 煩phiền 惱não 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 取thủ 怨oán 親thân 等đẳng 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 生sanh 憂ưu 喜hỷ 等đẳng 。 從tùng 此thử 能năng 生sanh 貪tham 恚khuể 等đẳng 過quá 。 故cố 知tri 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 。 是thị 名danh 為vi 想tưởng 也dã 。
苦Khổ 諦Đế 聚Tụ 受Thọ 論Luận 中Trung 受Thọ 相Tương/tướng 品Phẩm 第đệ 七thất 十thập 八bát
☸ Phẩm 78:
問vấn 曰viết 云vân 何hà 為vi 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 何hà 謂vị 為vi 苦khổ 。 何hà 謂vị 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 增tăng 益ích 身thân 心tâm 是thị 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 損tổn 減giảm 身thân 心tâm 是thị 名danh 為vi 苦khổ 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 名danh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 此thử 三tam 受thọ 無vô 決quyết 定định 相tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 即tức 一nhất 事sự 。 或hoặc 增tăng 身thân 心tâm 。 或hoặc 為vi 損tổn 減giảm 。 或hoặc 俱câu 相tương 違vi 。
答đáp 曰viết 。
是thị 緣duyên 不bất 定định 非phi 受thọ 不bất 定định 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 即tức 一nhất 火hỏa 。 或hoặc 時thời 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 或hoặc 時thời 生sanh 苦khổ 。 或hoặc 時thời 能năng 生sanh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 從tùng 緣duyên 生sanh 受thọ 是thị 則tắc 決quyết 定định 。 即tức 此thử 一nhất 事sự 以dĩ 隨tùy 時thời 故cố 。 或hoặc 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 或hoặc 為vi 苦khổ 因nhân 。 或hoặc 為vi 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 因nhân 。 問vấn 曰viết 。 以dĩ 何hà 時thời 故cố 此thử 緣duyên 能năng 為vi 苦khổ 樂lạc 等đẳng 因nhân 。
答đáp 曰viết 。
隨tùy 能năng 遮già 苦khổ 。 於ư 是thị 時thời 中trung 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 如như 人nhân 為vi 寒hàn 所sở 惱não 。
爾nhĩ 時thời 熱nhiệt 觸xúc 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 問vấn 曰viết 。 是thị 熱nhiệt 觸xúc 過quá 增tăng 還hoàn 能năng 為vi 苦khổ 。 非phi 復phục 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 亦diệc 無vô 。
答đáp 曰viết 。
世thế 俗tục 名danh 相tướng 故cố 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 非phi 真chân 實thật 義nghĩa 。 隨tùy 是thị 人nhân 喜hỷ 熱nhiệt 觸xúc 時thời 亦diệc 為vi 增tăng 益ích 。 又hựu 遮già 先tiên 苦khổ 。
爾nhĩ 時thời 是thị 中trung 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 若nhược 離ly 先tiên 苦khổ 。 是thị 熱nhiệt 觸xúc 則tắc 不bất 能năng 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 非phi 實thật 有hữu 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 但đãn 以dĩ 名danh 相tướng 故cố 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 三tam 受thọ 。 若nhược 實thật 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 說thuyết 三tam 。 又hựu 說thuyết 色sắc 若nhược 定định 苦khổ 眾chúng 生sanh 於ư 中trung 不bất 生sanh 貪tham 著trước 。 又hựu 說thuyết 何hà 等đẳng 為vi 色sắc 中trung 味vị 。
所sở 謂vị 因nhân 色sắc 能năng 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 又hựu 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 壞hoại 時thời 苦khổ 。 苦khổ 受thọ 生sanh 時thời 苦khổ 。 住trụ 時thời 苦khổ 。 壞hoại 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 不bất 知tri 苦khổ 不bất 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 福phước 報báo 。 苦khổ 受thọ 是thị 罪tội 報báo 。 若nhược 實thật 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 罪tội 福phước 但đãn 有hữu 苦khổ 果quả 。 而nhi 實thật 不bất 然nhiên 。 又hựu 欲dục 界giới 中trung 亦diệc 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 若nhược 實thật 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 不bất 應ưng 有hữu 受thọ 。 而nhi 實thật 不bất 然nhiên 。 又hựu 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 若nhược 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 貪tham 何hà 處xứ 使sử 。 不bất 可khả 說thuyết 苦khổ 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 故cố 知tri 實thật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 實thật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 應ưng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 何hà 者giả 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 而nhi 實thật 不bất 可khả 說thuyết 。 當đương 知tri 但đãn 以dĩ 苦khổ 差sai 別biệt 中trung 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 從tùng 大đại 地địa 獄ngục 。 上thượng 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 皆giai 是thị 苦khổ 相tương/tướng 。 為vi 多đa 苦khổ 所sở 惱não 。 於ư 小tiểu 苦khổ 中trung 生sanh 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 如như 人nhân 為vi 熱nhiệt 苦khổ 所sở 惱não 。 則tắc 以dĩ 冷lãnh 觸xúc 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 諸chư 經kinh 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 無vô 所sở 妨phương 也dã 。 問vấn 曰viết 。 亦diệc 可khả 說thuyết 世thế 間gian 一nhất 切thiết 皆giai 樂nhạo/nhạc/lạc 。 於ư 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 而nhi 生sanh 苦khổ 相tương/tướng 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 亦diệc 不bất 得đắc 言ngôn 於ư 微vi 苦khổ 中trung 生sanh 樂lạc 想tưởng 也dã 。
答đáp 曰viết 。
苦khổ 受thọ 相tương/tướng 麁thô 故cố 不bất 可khả 以dĩ 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 雖tuy 微vi 亦diệc 非phi 惱não 相tương/tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 不bất 見kiến 有hữu 人nhân 。 受thọ 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 舉cử 手thủ 大đại 呼hô 。 又hựu 受thọ 轉chuyển 微vi 故cố 名danh 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 。 猶do 如như 上thượng 地địa 轉chuyển 轉chuyển 寂tịch 滅diệt 。 是thị 故cố 說thuyết 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 生sanh 苦khổ 相tương/tướng 者giả 。 但đãn 有hữu 是thị 語ngữ 。 凡phàm 夫phu 愚ngu 人nhân 。 於ư 微vi 苦khổ 中trung 。 妄vọng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 則tắc 有hữu 道Đạo 理lý 。
行Hành 苦Khổ 品Phẩm 第đệ 七thất 十thập 九cửu
☸ Phẩm 79:
諸chư 受thọ 皆giai 苦khổ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 衣y 食thực 等đẳng 物vật 。 皆giai 是thị 苦khổ 因nhân 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 也dã 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 現hiện 見kiến 衣y 食thực 過quá 增tăng 。 則tắc 苦khổ 亦diệc 增tăng 。 故cố 名danh 苦khổ 因nhân 。 又hựu 手thủ 痛thống 等đẳng 苦khổ 可khả 以dĩ 相tương/tướng 示thị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 不bất 然nhiên 。 又hựu 衣y 食thực 等đẳng 物vật 皆giai 為vi 療liệu 病bệnh 。 如như 人nhân 不bất 渴khát 飲ẩm 不bất 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 人nhân 為vi 苦khổ 所sở 惱não 。 於ư 異dị 苦khổ 中trung 而nhi 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 如như 人nhân 畏úy 死tử 以dĩ 刑hình 罰phạt 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 鞭tiên 杖trượng 刀đao 矟sáo 諸chư 苦khổ 因nhân 緣duyên 。 皆giai 是thị 決quyết 定định 。 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 不bất 然nhiên 。 又hựu 一nhất 切thiết 所sở 須tu 。 究cứu 竟cánh 苦khổ 故cố 。 當đương 知tri 先tiên 有hữu 後hậu 時thời 乃nãi 覺giác 。 如như 屐kịch 漸tiệm 盡tận 。 又hựu 於ư 女nữ 色sắc 等đẳng 中trung 先tiên 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 後hậu 還hoàn 憎tăng 惡ác 。 故cố 知tri 以dĩ 邪tà 憶ức 想tưởng 生sanh 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 離ly 邪tà 憶ức 想tưởng 還hoàn 見kiến 其kỳ 過quá 。 又hựu 女nữ 色sắc 等đẳng 皆giai 是thị 乾can/kiền/càn 消tiêu 病bệnh 等đẳng 苦khổ 因nhân 。 故cố 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 又hựu 離ly 欲dục 時thời 皆giai 捨xả 此thử 緣duyên 。 若nhược 實thật 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 何hà 故cố 捨xả 耶da 。 又hựu 人nhân 隨tùy 生sanh 樂lạc 處xứ 。 後hậu 即tức 此thử 事sự 還hoàn 生sanh 苦khổ 心tâm 。 故cố 知tri 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 身thân 為vi 苦khổ 田điền 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 田điền 也dã 。 如như 野dã 田điền 中trung 。 嘉gia 苗miêu 難nạn/nan 殖thực 而nhi 穢uế 草thảo 易dị 生sanh 。 如như 是thị 身thân 田điền 眾chúng 苦khổ 易dị 集tập 。 而nhi 虛hư 樂nhạo/nhạc/lạc 難nạn/nan 生sanh 。 又hựu 人nhân 於ư 苦khổ 中trung 先tiên 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 倒đảo 。 後hậu 生sanh 貪tham 著trước 。 樂nhạo/nhạc/lạc 若nhược 少thiểu 實thật 不bất 名danh 為vi 倒đảo 。 如như 常thường 我ngã 淨tịnh 少thiểu 實thật 亦diệc 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 如như 是thị 俱câu 顛điên 倒đảo 故cố 。 又hựu 人nhân 於ư 辛tân 苦khổ 中trung 。 而nhi 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 。 如như 擔đảm 重trọng/trùng 易dị 肩kiên 故cố 知tri 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 經kinh 中trung 佛Phật 說thuyết 當đương 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 是thị 苦khổ 。 觀quán 苦khổ 如như 箭tiễn 入nhập 心tâm 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 當đương 觀quán 無vô 常thường 。 念niệm 生sanh 念niệm 滅diệt 。 若nhược 定định 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 應ưng 觀quán 苦khổ 。 當đương 知tri 凡phàm 夫phu 於ư 苦khổ 取thủ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 隨tùy 凡phàm 夫phu 人nhân 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 處xứ 。 汝nhữ 當đương 觀quán 苦khổ 。 又hựu 此thử 三tam 受thọ 皆giai 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 若nhược 實thật 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 苦Khổ 諦Đế 云vân 何hà 攝nhiếp 。 又hựu 苦khổ 為vi 真chân 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 虛hư 妄vọng 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 以dĩ 觀quán 苦khổ 心tâm 能năng 斷đoạn 諸chư 結kết 。 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 也dã 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 一nhất 切thiết 萬vạn 物vật 。 皆giai 是thị 苦khổ 因nhân 。 猶do 如như 怨oán 賊tặc 。 怨oán 賊tặc 二nhị 種chủng 或hoặc 即tức 能năng 為vi 苦khổ 。 或hoặc 初sơ 雖tuy 軟nhuyễn 善thiện 後hậu 則tắc 害hại 人nhân 。 萬vạn 物vật 亦diệc 爾nhĩ 。 或hoặc 初sơ 便tiện 生sanh 善thiện 或hoặc 後hậu 反phản 為vi 害hại 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 眾chúng 生sanh 得đắc 欲dục 無vô 厭yếm 如như 飲ẩm 醎hàm 水thủy 。 不bất 足túc 故cố 苦khổ 。 又hựu 無vô 所sở 求cầu 欲dục 。 乃nãi 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 求cầu 故cố 名danh 苦khổ 。 不bất 見kiến 世thế 間gian 有hữu 無vô 求cầu 者giả 。 故cố 知tri 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 身thân 苦khổ 心tâm 苦khổ 常thường 隨tùy 逐trục 。 故cố 知tri 身thân 為vi 苦khổ 。 又hựu 身thân 如như 獄ngục 常thường 有hữu 羈ki 鎖tỏa 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 以dĩ 滅diệt 此thử 身thân 乃nãi 名danh 解giải 脫thoát 羈ki 鎖tỏa 故cố 苦khổ 。 又hựu 一nhất 切thiết 物vật 。 漸tiệm 漸tiệm 次thứ 第đệ 。 皆giai 可khả 鄙bỉ 惡ác 。 如như 地địa 獄ngục 等đẳng 身thân 冬đông 夏hạ 等đẳng 時thời 小tiểu 兒nhi 等đẳng 根căn 知tri 寒hàn 暑thử 等đẳng 相tương 待đãi 後hậu 皆giai 憎tăng 惡ác 。 當đương 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 身thân 多đa 怨oán 賊tặc 。 謂vị 毒độc 蛇xà 篋khiếp 。 五ngũ 拔bạt 刀đao 賊tặc 。 詐trá 親thân 善thiện 賊tặc 及cập 空không 聚tụ 落lạc 壞hoại 聚tụ 落lạc 賊tặc 。 大đại 河hà 此thử 岸ngạn 種chủng 種chủng 諸chư 苦khổ 。 皆giai 常thường 隨tùy 逐trục 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 知tri 眾chúng 生sanh 。 身thân 諸chư 苦khổ 隨tùy 逐trục 。 謂vị 生sanh 苦khổ 老lão 苦khổ 。 痛thống 苦khổ 死tử 苦khổ 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 違vi 願nguyện 等đẳng 苦khổ 。 常thường 與dữ 相tương 隨tùy 故cố 。 故cố 身thân 為vi 眾chúng 苦khổ 之chi 聚tụ 。 又hựu 以dĩ 有hữu 身thân 故cố 。 則tắc 有hữu 我ngã 所sở 及cập 貪tham 著trước 等đẳng 諸chư 衰suy 惱não 集tập 。 故cố 知tri 身thân 為vi 。 眾chúng 苦khổ 因nhân 緣duyên 。 又hựu 亦diệc 五ngũ 道đạo 眾chúng 生sanh 。 行hành 四tứ 威uy 儀nghi 。 皆giai 無vô 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 色sắc 是thị 苦khổ 受thọ 。 想tưởng 行hành 識thức 是thị 苦khổ 。 若nhược 色sắc 生sanh 時thời 當đương 知tri 即tức 是thị 。 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 諸chư 衰suy 惱não 生sanh 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 又hựu 身thân 常thường 怱thông 務vụ 。 以dĩ 身thân 口khẩu 意ý 。 造tạo 作tác 眾chúng 事sự 。 造tạo 作tác 眾chúng 事sự 皆giai 名danh 為vi 苦khổ 。 又hựu 諸chư 賢hiền 聖thánh 以dĩ 身thân 盡tận 為vi 悅duyệt 。 若nhược 實thật 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 失thất 樂lạc 而nhi 生sanh 歡hoan 悅duyệt 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 也dã 。
壞Hoại 苦Khổ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập
☸ Phẩm 80:
問vấn 曰viết 。 汝nhữ 雖tuy 以dĩ 多đa 因nhân 緣duyên 明minh 苦khổ 。 而nhi 人nhân 猶do 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 。 隨tùy 得đắc 所sở 欲dục 以dĩ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。
答đáp 曰viết 。
是thị 先tiên 已dĩ 答đáp 。 凡phàm 夫phu 倒đảo 故cố 於ư 苦khổ 取thủ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 癡si 惑hoặc 所sở 害hại 云vân 何hà 可khả 信tín 。 雖tuy 得đắc 所sở 欲dục 亦diệc 應ưng 觀quán 苦khổ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 皆giai 無vô 常thường 壞hoại 時thời 生sanh 苦khổ 。 如như 經kinh 中trung 佛Phật 說thuyết 天thiên 人nhân 愛ái 色sắc 樂nhạo/nhạc/lạc 色sắc 貪tham 色sắc 。 是thị 色sắc 壞hoại 時thời 。 生sanh 大đại 憂ưu 苦khổ 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 壞hoại 敗bại 故cố 當đương 知tri 亦diệc 苦khổ 。 又hựu 人nhân 受thọ 虛hư 妄vọng 樂nhạo/nhạc/lạc 便tiện 生sanh 貪tham 著trước 。 以dĩ 貪tham 著trước 因nhân 緣duyên 生sanh 守thủ 護hộ 等đẳng 過quá 。 故cố 當đương 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 甚thậm 於ư 苦khổ 也dã 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 門môn 。 以dĩ 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 從tùng 三tam 毒độc 。 起khởi 不bất 善thiện 業nghiệp 。 墮đọa 地địa 獄ngục 等đẳng 。 受thọ 諸chư 苦khổ 惱não 。 當đương 知tri 皆giai 以dĩ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 根căn 本bổn 。 又hựu 一nhất 切thiết 合hợp 會hội 。 皆giai 別biệt 離ly 相tương/tướng 。 離ly 所sở 愛ái 時thời 深thâm 受thọ 諸chư 苦khổ 。 不bất 由do 不bất 愛ái 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 甚thậm 過quá 於ư 苦khổ 。 又hựu 樂nhạc 具cụ 之chi 生sanh 。 皆giai 為vi 欺khi 誑cuống 眾chúng 生sanh 令linh 墮đọa 諸chư 苦khổ 如như 食thực 野dã 禽cầm 為vi 魚ngư 沈trầm 餌nhị 。 皆giai 以dĩ 取thủ 故cố 。 樂nhạo/nhạc/lạc 物vật 亦diệc 然nhiên 。 故cố 應ưng 觀quán 苦khổ 。 又hựu 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 得đắc 少thiểu 味vị 。 故cố 獲hoạch 無vô 量lượng 過quá 。 猶do 如như 魚ngư 獸thú 所sở 味vị 至chí 寡quả 其kỳ 患hoạn 甚thậm 多đa 。 故cố 應ưng 觀quán 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 。 煩phiền 惱não 生sanh 處xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 貪tham 身thân 故cố 則tắc 欲dục 所sở 須tu 。 欲dục 因nhân 緣duyên 故cố 。 恚khuể 等đẳng 煩phiền 惱não 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 。 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 因nhân 樂nhạo 生sanh 愛ái 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 愛ái 為vi 苦khổ 本bổn 。 又hựu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 無vô 不bất 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 名danh 苦khổ 本bổn 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 難nan 捨xả 甚thậm 於ư 桎trất 梏cốc 。 又hựu 生sanh 死tử 中trung 。 貪tham 樂lạc 所sở 縛phược 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 不bất 脫thoát 生sanh 死tử 。 又hựu 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 常thường 能năng 生sanh 苦khổ 。 求cầu 時thời 欲dục 苦khổ 失thất 時thời 憶ức 苦khổ 。 得đắc 時thời 無vô 厭yếm 。 如như 海hải 吞thôn 流lưu 。 是thị 亦diệc 為vi 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 不bất 疲bì 倦quyện 因nhân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 眾chúng 生sanh 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 時thời 。 雖tuy 經kinh 嶮hiểm 難nạn 以dĩ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 心tâm 不bất 懈giải 倦quyện 。 是thị 故cố 智trí 者giả 。 應ưng 當đương 觀quán 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 名danh 起khởi 諸chư 業nghiệp 因nhân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 能năng 起khởi 善thiện 業nghiệp 。 為vi 現hiện 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 起khởi 不bất 善thiện 業nghiệp 。 亦diệc 是thị 一nhất 切thiết 。 受thọ 身thân 之chi 因nhân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 取thủ 樂nhạo 生sanh 愛ái 。 愛ái 故cố 受thọ 身thân 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 與dữ 涅Niết 槃Bàn 相tương 違vi 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 眾chúng 生sanh 貪tham 著trước 生sanh 死tử 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 不bất 樂nhạo 泥Nê 洹Hoàn 。 又hựu 未vị 離ly 欲dục 者giả 。 愛ái 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 愛ái 因nhân 生sanh 苦khổ 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 眾chúng 苦khổ 本bổn 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 二nhị 求cầu 難nạn/nan 斷đoạn 。 一nhất 謂vị 得đắc 求cầu 。 二nhị 謂vị 命mạng 求cầu 。 求cầu 隨tùy 意ý 諸chư 欲dục 。 是thị 名danh 得đắc 求cầu 。 求cầu 得đắc 壽thọ 命mạng 受thọ 此thử 諸chư 欲dục 。 是thị 名danh 命mạng 求cầu 。 此thử 二nhị 求cầu 皆giai 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 本bổn 。 是thị 故cố 智trí 者giả 。 難nạn/nan 斷đoạn 應ưng 斷đoạn 。 謂vị 能năng 如như 實thật 。 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 相tương/tướng 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 亦diệc 能năng 染nhiễm 污ô 。 未vị 得đắc 離ly 欲dục 。 大đại 智trí 人nhân 心tâm 以dĩ 難nạn/nan 斷đoạn 故cố 甚thậm 於ư 苦khổ 受thọ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 是thị 貪tham 等đẳng 因nhân 。 若nhược 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 則tắc 無vô 所sở 貪tham 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 真chân 智trí 能năng 斷đoạn 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 世thế 間gian 諸chư 智trí 要yếu 取thủ 上thượng 地địa 味vị 。 能năng 捨xả 下hạ 地địa 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 甚thậm 過quá 於ư 苦khổ 。 又hựu 眾chúng 生sanh 心tâm 縛phược 在tại 生sanh 處xứ 。 乃nãi 至chí 畜súc 生sanh 。 亦diệc 貪tham 惜tích 身thân 。 當đương 知tri 皆giai 以dĩ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 故cố 。 是thị 故cố 應ưng 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 苦khổ 。
辯Biện 三Tam 受Thọ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 一nhất
☸ Phẩm 81:
問vấn 曰viết 。 已dĩ 知tri 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 今kim 以dĩ 何hà 差sai 別biệt 故cố 有hữu 三tam 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
即tức 一nhất 苦khổ 受thọ 。 以dĩ 時thời 差sai 別biệt 故cố 有hữu 三tam 種chủng 。 能năng 惱não 害hại 者giả 則tắc 名danh 為vi 苦khổ 。 既ký 惱não 害hại 已dĩ 更cánh 求cầu 異dị 苦khổ 。 以dĩ 遮già 先tiên 苦khổ 以dĩ 願nguyện 求cầu 。 故cố 大đại 苦khổ 暫tạm 息tức 。
爾nhĩ 時thời 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 憂ưu 喜hỷ 不bất 了liễu 不bất 願nguyện 不bất 求cầu 。
爾nhĩ 時thời 名danh 為vi 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 不bất 名danh 為vi 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 苦khổ 樂lạc 可khả 覺giác 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 不bất 可khả 覺giác 故cố 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 為vi 三tam 觸xúc 所sở 觸xúc 。 謂vị 苦khổ 觸xúc 樂nhạo/nhạc/lạc 觸xúc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 觸xúc 。 以dĩ 有hữu 因nhân 故cố 當đương 知tri 有hữu 果quả 。 如như 人nhân 熱nhiệt 極cực 。 得đắc 冷lãnh 觸xúc 覺giác 樂nhạo/nhạc/lạc 。 得đắc 熱nhiệt 觸xúc 覺giác 苦khổ 。 得đắc 不bất 冷lãnh 不bất 熱nhiệt 觸xúc 。 覺giác 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 故cố 知tri 有hữu 此thử 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 汝nhữ 意ý 或hoặc 謂vị 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 觸xúc 中trung 不bất 能năng 生sanh 受thọ 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 人nhân 覺giác 此thử 觸xúc 。 不bất 冷lãnh 不bất 熱nhiệt 。 覺giác 知tri 所sở 緣duyên 即tức 名danh 為vi 受thọ 。 云vân 何hà 言ngôn 無vô 。 又hựu 緣duyên 有hữu 三tam 差sai 別biệt 。 怨oán 親thân 中trung 人nhân 。 於ư 親thân 生sanh 喜hỷ 。 於ư 怨oán 生sanh 憂ưu 。 於ư 中trung 生sanh 捨xả 。 故cố 知tri 想tưởng 分phân 別biệt 故cố 有hữu 此thử 三tam 受thọ 。 以dĩ 緣duyên 別biệt 故cố 。 起khởi 此thử 三tam 想tưởng 。 又hựu 緣duyên 有hữu 三tam 種chủng 。 為vi 益ích 為vi 損tổn 或hoặc 俱câu 相tương 違vi 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 樂nhạo 有hữu 俱câu 相tương 違vi 。 亦diệc 有hữu 貪tham 處xứ 瞋sân 處xứ 癡si 處xứ 。 有hữu 喜hỷ 不bất 喜hỷ 有hữu 俱câu 相tương 違vi 。 有hữu 福phước 果quả 罪tội 果quả 有hữu 不bất 動động 果quả 。 是thị 諸chư 緣duyên 中trung 隨tùy 生sanh 三tam 受thọ 。 故cố 知tri 有hữu 此thử 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 又hựu 可khả 適thích 心tâm 處xứ 是thị 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 違vi 逆nghịch 心tâm 處xứ 是thị 名danh 苦khổ 受thọ 。 不bất 逆nghịch 不bất 順thuận 名danh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 又hựu 世thế 八bát 法pháp 得đắc 失thất 毀hủy 譽dự 。 稱xưng 譏cơ 苦khổ 樂lạc 。 凡phàm 夫phu 於ư 失thất 等đẳng 四tứ 法pháp 違vi 逆nghịch 其kỳ 心tâm 。 於ư 得đắc 等đẳng 四tứ 法pháp 以dĩ 為vi 可khả 適thích 。 必tất 當đương 應ưng 有hữu 離ly 欲dục 聖thánh 人nhân 。 能năng 俱câu 捨xả 者giả 捨xả 名danh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 是thị 故cố 非phi 無vô 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 以dĩ 觸xúc 等đẳng 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 三tam 受thọ 者giả 。 則tắc 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 。 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 所sở 有hữu 心tâm 行hạnh 。 在tại 於ư 身thân 中trung 。 皆giai 是thị 苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。
答đáp 曰viết 。
如như 是thị 一nhất 切thiết 。 心tâm 行hành 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 中trung 說thuyết 十thập 八bát 意ý 行hành 。 是thị 中trung 但đãn 是thị 一nhất 意ý 有hữu 十thập 八bát 差sai 別biệt 。 謂vị 六lục 喜hỷ 行hành 六lục 憂ưu 行hành 六lục 捨xả 行hành 。 以dĩ 想tưởng 分phân 別biệt 故cố 。 有hữu 苦khổ 分phần/phân 樂nhạo/nhạc/lạc 分phần/phân 捨xả 分phần/phân 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 。 無vô 非phi 受thọ 也dã 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 諸chư 受thọ 皆giai 苦khổ 。 故cố 知tri 心tâm 行hành 在tại 於ư 身thân 中trung 。 皆giai 名danh 為vi 苦khổ 。 又hựu 說thuyết 若nhược 色sắc 生sanh 即tức 是thị 苦khổ 生sanh 。 云vân 何hà 色sắc 名danh 為vi 苦khổ 。 以dĩ 苦khổ 因nhân 故cố 。 故cố 知tri 緣duyên 及cập 諸chư 根căn 但đãn 能năng 生sanh 苦khổ 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 心tâm 行hành 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。 以dĩ 行hành 苦khổ 故cố 。 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 。 應ưng 觀quán 是thị 苦khổ 。 以dĩ 壞hoại 苦khổ 故cố 。 應ưng 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 苦khổ 。 苦khổ 苦khổ 即tức 苦khổ 。 是thị 三tam 種chủng 苦khổ 。 皆giai 從tùng 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 故cố 生sanh 。 念niệm 念niệm 滅diệt 故cố 聖thánh 人nhân 觀quán 苦khổ 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 。 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 無vô 漏lậu 諸chư 受thọ 亦diệc 是thị 苦khổ 耶da 。 答đáp 曰viết 亦diệc 苦khổ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 漏lậu 諸chư 受thọ 聖thánh 人nhân 亦diệc 次thứ 第đệ 捨xả 。 從tùng 初sơ 禪thiền 來lai 乃nãi 至chí 。 證chứng 一nhất 切thiết 滅diệt 。 是thị 皆giai 有hữu 苦khổ 。 又hựu 有hữu 漏lậu 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 漏lậu 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 隨tùy 有hữu 漏lậu 禪thiền 以dĩ 我ngã 因nhân 故cố 苦khổ 。 無vô 漏lậu 諸chư 禪thiền 亦diệc 以dĩ 此thử 苦khổ 。 又hựu 若nhược 聖thánh 人nhân 住trụ 無vô 漏lậu 心tâm 深thâm 厭yếm 一nhất 切thiết 。 故cố 無vô 漏lậu 心tâm 生sanh 則tắc 。 深thâm 生sanh 厭yếm 患hoạn 。 如như 睫tiệp 入nhập 目mục 。 凡phàm 夫phu 不bất 知tri 。 皆giai 以dĩ 苦khổ 為vi 樂lạc 。 聖thánh 人nhân 智trí 深thâm 妙diệu 故cố 厭yếm 離ly 有hữu 頂đảnh 。 甚thậm 於ư 餘dư 人nhân 厭yếm 患hoạn 欲dục 界giới 故cố 。 無vô 漏lậu 苦khổ 喻dụ 於ư 有hữu 漏lậu 。 又hựu 諸chư 聖thánh 人nhân 。 得đắc 無vô 漏lậu 心tâm 。 但đãn 向hướng 涅Niết 槃Bàn 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 人nhân 爾nhĩ 時thời 。 明minh 見kiến 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 苦khổ 。 若nhược 無vô 漏lậu 受thọ 樂lạc 則tắc 應ưng 喜hỷ 樂lạc 。 不bất 應ưng 復phục 生sanh 向hướng 泥Nê 洹Hoàn 心tâm 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 諸chư 心tâm 行hành 皆giai 名danh 受thọ 者giả 。 云vân 何hà 別biệt 有hữu 諸chư 心tâm 等đẳng 法pháp 。
答đáp 曰viết 。
即tức 是thị 一nhất 受thọ 緣duyên 中trung 行hành 異dị 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。 諸chư 心tâm 等đẳng 法pháp 亦diệc 行hành 緣duyên 異dị 。 但đãn 識thức 緣duyên 時thời 是thị 行hành 名danh 心tâm 。 此thử 等đẳng 如như 先tiên 說thuyết 。 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 在tại 身thân 中trung 時thời 。 有hữu 利lợi 益ích 等đẳng 諸chư 差sai 別biệt 故cố 。 故cố 名danh 為vi 受thọ 。 又hựu 多đa 以dĩ 心tâm 能năng 起khởi 煩phiền 惱não 。
爾nhĩ 時thời 名danh 受thọ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 苦khổ 受thọ 中trung 瞋sân 使sử 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 無vô 明minh 使sử 。 是thị 故cố 想tưởng 分phân 別biệt 緣duyên 中trung 喜hỷ 等đẳng 法pháp 名danh 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 時thời 能năng 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 一nhất 一nhất 受thọ 中trung 三tam 煩phiền 惱não 使sử 。 何hà 故cố 定định 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 答đáp 曰viết 苦khổ 受thọ 中trung 不bất 應ưng 貪tham 使sử 。 癡si 一nhất 切thiết 處xứ 使sử 以dĩ 癡si 力lực 故cố 。 於ư 苦khổ 中trung 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 不bất 知tri 見kiến 事sự 故cố 得đắc 苦khổ 生sanh 瞋sân 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 細tế 故cố 不bất 覺giác 貪tham 瞋sân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 人nhân 於ư 此thử 中trung 不bất 生sanh 苦khổ 樂lạc 想tưởng 故cố 。 不bất 知tri 見kiến 事sự 故cố 但đãn 生sanh 癡si 使sử 。 又hựu 於ư 捨xả 緣duyên 中trung 若nhược 貪tham 瞋sân 不bất 行hành 。 凡phàm 夫phu 於ư 中trung 謂vị 能năng 勝thắng 緣duyên 。 是thị 故cố 佛Phật 言ngôn 。 汝nhữ 不bất 勝thắng 此thử 緣duyên 以dĩ 未vị 覺giác 故cố 貪tham 瞋sân 不bất 行hành 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 凡phàm 夫phu 所sở 有hữu 色sắc 中trung 生sanh 捨xả 皆giai 依y 止chỉ 色sắc 。 若nhược 勝thắng 此thử 緣duyên 於ư 我ngã 增tăng 益ích 若nhược 作tác 損tổn 減giảm 。 還hoàn 生sanh 貪tham 瞋sân 故cố 知tri 未vị 勝thắng 緣duyên 。 又hựu 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 其kỳ 相tương/tướng 寂tịch 滅diệt 如như 無vô 色sắc 定định 。 以dĩ 寂tịch 滅diệt 故cố 。 煩phiền 惱não 細tế 行hành 。 凡phàm 夫phu 於ư 中trung 生sanh 解giải 脫thoát 想tưởng 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 此thử 中trung 有hữu 無vô 明minh 使sử 。 又hựu 未vị 覺giác 緣duyên 故cố 苦khổ 樂lạc 不bất 了liễu 。 若nhược 知tri 此thử 緣duyên 苦khổ 樂lạc 則tắc 了liễu 。
爾nhĩ 時thời 則tắc 生sanh 貪tham 瞋sân 。 問vấn 曰viết 若nhược 覺giác 此thử 緣duyên 則tắc 生sanh 苦khổ 樂lạc 相tương/tướng 。 是thị 故cố 但đãn 應ưng 有hữu 苦khổ 樂lạc 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 有hữu 時thời 於ư 此thử 緣duyên 中trung 。 不bất 生sanh 樂lạc 心tâm 。 不bất 生sanh 苦khổ 心tâm 。 是thị 故cố 不bất 但đãn 有hữu 苦khổ 樂lạc 也dã 。 如như 先tiên 說thuyết 皆giai 是thị 苦khổ 而nhi 有hữu 三tam 差sai 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 覺giác 知tri 。 此thử 緣duyên 還hoàn 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 云vân 何hà 覺giác 知tri 不bất 可khả 以dĩ 無vô 明minh 覺giác 知tri 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 於ư 此thử 緣duyên 中trung 先tiên 取thủ 相tương/tướng 。 故cố 於ư 此thử 緣duyên 中trung 若nhược 無vô 明minh 使sử 。 若nhược 貪tham 瞋sân 使sử 。 問vấn 曰viết 。 但đãn 於ư 苦khổ 樂lạc 中trung 生sanh 癡si 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 是thị 人nhân 於ư 諸chư 受thọ 不bất 如như 實thật 知tri 。 集tập 滅diệt 味vị 過quá 出xuất 等đẳng 。 以dĩ 不bất 知tri 故cố 。 於ư 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 中trung 說thuyết 無vô 明minh 使sử 使sử 。 是thị 故cố 但đãn 於ư 苦khổ 樂lạc 中trung 起khởi 無vô 明minh 使sử 。 非phi 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 中trung 。
答đáp 曰viết 。
此thử 經Kinh 自tự 說thuyết 於ư 諸chư 受thọ 不bất 如như 實thật 知tri 。 集tập 滅diệt 味vị 等đẳng 故cố 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 中trung 無vô 明minh 使sử 使sử 。 問vấn 曰viết 。 雖tuy 有hữu 是thị 說thuyết 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 云vân 何hà 於ư 苦khổ 樂lạc 不bất 知tri 集tập 滅diệt 等đẳng 故cố 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 無vô 明minh 使sử 使sử 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 於ư 餘dư 事sự 不bất 知tri 餘dư 事sự 中trung 使sử 。 是thị 故cố 此thử 經Kinh 。 應ưng 如như 是thị 說thuyết 。 是thị 人nhân 於ư 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 不bất 知tri 集tập 等đẳng 故cố 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 無vô 明minh 使sử 使sử 。 若nhược 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 受thọ 中trung 無vô 明minh 不bất 使sử 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 於ư 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 生sanh 三tam 種chủng 心tâm 。 寂tịch 滅diệt 想tưởng 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 想tưởng 故cố 生sanh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 心tâm 。 若nhược 以dĩ 邪tà 智trí 取thủ 相tương/tướng 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 。 若nhược 取thủ 上thượng 地địa 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 則tắc 生sanh 苦khổ 心tâm 。 是thị 故cố 經Kinh 中trung 。 說thuyết 諸chư 受thọ 多đa 語ngữ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 諸chư 受thọ 。 皆giai 無vô 明minh 所sở 使sử 。 是thị 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 隨tùy 時thời 故cố 。 有hữu 三tam 種chủng 差sai 別biệt 。 又hựu 若nhược 未vị 通thông 達đạt 苦khổ 集tập 等đẳng 。
爾nhĩ 時thời 於ư 苦khổ 受thọ 中trung 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 亦diệc 生sanh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 想tưởng 。 是thị 故cố 說thuyết 不bất 知tri 諸chư 受thọ 集tập 等đẳng 故cố 無vô 明minh 使sử 使sử 。 但đãn 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 多đa 無vô 明minh 使sử 使sử 。
問Vấn 受Thọ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 二nhị
☸ Phẩm 82:
問vấn 曰viết 。 經kinh 中trung 說thuyết 是thị 人nhân 。 受thọ 樂lạc 受thọ 時thời 。 如như 實thật 知tri 我ngã 受thọ 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 如như 實thật 知tri 何hà 受thọ 耶da 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 受thọ 不bất 可khả 得đắc 受thọ 現hiện 在tại 受thọ 不bất 得đắc 自tự 知tri 。
答đáp 曰viết 。
此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 人nhân 受thọ 。 是thị 故cố 無vô 過quá 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 受thọ 來lai 在tại 身thân 。 以dĩ 意ý 能năng 緣duyên 故cố 亦diệc 無vô 咎cữu 。 又hựu 於ư 樂nhạc 具cụ 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 名danh 世thế 間gian 。 亦diệc 有hữu 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 故cố 。 又hựu 是thị 人nhân 先tiên 受thọ 樂lạc 受thọ 。 然nhiên 後hậu 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 名danh 受thọ 樂lạc 受thọ 時thời 如như 實thật 知tri 。 問vấn 曰viết 。 為vi 以dĩ 受thọ 者giả 故cố 名danh 受thọ 。 可khả 受thọ 故cố 名danh 受thọ 。 若nhược 以dĩ 受thọ 者giả 名danh 受thọ 則tắc 受thọ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 異dị 。 而nhi 經kinh 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 苦khổ 受thọ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 若nhược 以dĩ 可khả 受thọ 名danh 受thọ 。 誰thùy 受thọ 之chi 者giả 。 以dĩ 受thọ 故cố 名danh 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
於ư 緣duyên 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 火hỏa 苦khổ 火hỏa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 以dĩ 覺giác 知tri 緣duyên 故cố 名danh 為vi 受thọ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 眾chúng 生sanh 受thọ 此thử 受thọ 故cố 名danh 可khả 受thọ 為vi 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 眾chúng 生sanh 不bất 名danh 為vi 受thọ 。 經kinh 中trung 說thuyết 受thọ 為vi 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
名danh 義nghĩa 如như 是thị 有hữu 相tương/tướng 則tắc 有hữu 作tác 。 假giả 名danh 中trung 有hữu 相tương/tướng 。 是thị 苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 在tại 身thân 則tắc 心tâm 能năng 覺giác 。 故cố 說thuyết 受thọ 為vi 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 經kinh 中trung 說thuyết 諸chư 受thọ 中trung 順thuận 受thọ 觀quán 行hành 者giả 。
爾nhĩ 時thời 云vân 何hà 生sanh 苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 相tương/tướng 。 是thị 人nhân 爾nhĩ 時thời 。 不bất 皆giai 生sanh 苦khổ 相tương/tướng 耶da 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 未vị 得đắc 。 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 但đãn 憶ức 念niệm 三tam 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 用dụng 意ý 識thức 。 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 云vân 何hà 說thuyết 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 。
答đáp 曰viết 。
於ư 一nhất 切thiết 受thọ 中trung 應ưng 如như 是thị 繫hệ 念niệm 。 是thị 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 是thị 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 修tu 念niệm 處xứ 時thời 身thân 中trung 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 繫hệ 念niệm 是thị 中trung 故cố 名danh 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 一nhất 切thiết 受thọ 皆giai 是thị 心tâm 法pháp 。 何hà 故cố 說thuyết 身thân 受thọ 答đáp 曰viết 。 為vi 外ngoại 道đạo 故cố 說thuyết 。 外ngoại 道đạo 謂vị 諸chư 受thọ 依y 神thần 故cố 。 佛Phật 說thuyết 諸chư 受thọ 依y 止chỉ 身thân 心tâm 。 問vấn 曰viết 。 何hà 者giả 是thị 身thân 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
因nhân 五ngũ 根căn 所sở 生sanh 受thọ 。 是thị 名danh 身thân 受thọ 。 因nhân 第đệ 六lục 根căn 所sở 生sanh 受thọ 。 是thị 名danh 心tâm 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 是thị 受thọ 云vân 何hà 名danh 垢cấu 。 云vân 何hà 名danh 淨tịnh 。
答đáp 曰viết 。
諸chư 煩phiền 惱não 名danh 垢cấu 。 是thị 煩phiền 惱não 所sở 使sử 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 垢cấu 。 煩phiền 惱não 所sở 不bất 使sử 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 淨tịnh 。 問vấn 曰viết 。 云vân 何hà 苦khổ 受thọ 名danh 淨tịnh 。
答đáp 曰viết 。
斷đoạn 煩phiền 惱não 人nhân 苦khổ 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 淨tịnh 。 又hựu 與dữ 煩phiền 惱não 相tương 違vi 苦khổ 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 淨tịnh 。 問vấn 曰viết 。 已dĩ 說thuyết 垢cấu 淨tịnh 。 何hà 故cố 更cánh 說thuyết 依y 貪tham 依y 出xuất 。 貪tham 即tức 煩phiền 惱não 。 出xuất 即tức 是thị 淨tịnh 。
答đáp 曰viết 。
先tiên 總tổng 說thuyết 垢cấu 。 今kim 更cánh 別biệt 說thuyết 貪tham 為vi 垢cấu 因nhân 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 有hữu 垢cấu 喜hỷ 。 有hữu 淨tịnh 喜hỷ 。 有hữu 淨tịnh 中trung 淨tịnh 喜hỷ 。 垢cấu 喜hỷ 者giả 。 因nhân 五ngũ 欲dục 生sanh 喜hỷ 。 淨tịnh 喜hỷ 者giả 。 謂vị 初sơ 禪thiền 喜hỷ 。 淨tịnh 中trung 淨tịnh 喜hỷ 。 謂vị 二nhị 禪thiền 喜hỷ 。 若nhược 受thọ 但đãn 為vi 泥Nê 洹Hoàn 。 是thị 名danh 依y 出xuất 。 是thị 故cố 更cánh 說thuyết 。 問vấn 曰viết 。 五ngũ 根căn 中trung 何hà 故cố 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 各các 分phân 為vi 二nhị 。 而nhi 捨xả 受thọ 不phủ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
憂ưu 喜hỷ 要yếu 以dĩ 想tưởng 分phân 別biệt 生sanh 。 苦khổ 樂lạc 不bất 必tất 由do 想tưởng 分phân 別biệt 。 捨xả 受thọ 想tưởng 分phân 別biệt 微vi 。 故cố 不bất 為vi 二nhị 。 問vấn 曰viết 。 第đệ 三tam 禪thiền 中trung 意ý 識thức 所sở 受thọ 何hà 故cố 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 說thuyết 喜hỷ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 深thâm 厚hậu 遍biến 滿mãn 身thân 心tâm 故cố 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 喜hỷ 但đãn 能năng 遍biến 心tâm 不bất 能năng 遍biến 身thân 。 故cố 三tam 禪thiền 中trung 佛Phật 差sai 別biệt 喜hỷ 說thuyết 身thân 受thọ 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 是thị 三tam 受thọ 中trung 何hà 者giả 能năng 生sanh 深thâm 厚hậu 煩phiền 惱não 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 論luận 師sư 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 能năng 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 先tiên 已dĩ 說thuyết 壞hoại 敗bại 等đẳng 因nhân 緣duyên 。 受thọ 大đại 苦khổ 故cố 。 又hựu 論luận 師sư 言ngôn 。 苦khổ 受thọ 能năng 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 眾chúng 生sanh 為vi 苦khổ 所sở 逼bức 。 以dĩ 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 深thâm 起khởi 煩phiền 惱não 。 又hựu 種chủng 種chủng 樂lạc 少thiểu 苦khổ 能năng 勝thắng 。 如như 人nhân 具cụ 足túc 受thọ 五ngũ 欲dục 時thời 。 蚊văn 蚋nhuế 所sở 侵xâm 則tắc 生sanh 苦khổ 覺giác 色sắc 等đẳng 五ngũ 欲dục 樂lạc 不bất 如như 是thị 。 又hựu 如như 存tồn 百bách 子tử 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 如như 喪táng 一nhất 子tử 苦khổ 。 又hựu 生sanh 死tử 中trung 苦khổ 受thọ 相tương/tướng 多đa 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 不bất 爾nhĩ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 多đa 有hữu 眾chúng 生sanh 。 在tại 三tam 惡ác 趣thú 。 生sanh 天thiên 人nhân 少thiểu 。 又hựu 不bất 須tu 加gia 功công 自tự 然nhiên 得đắc 苦khổ 。 加gia 功công 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 得đắc 不bất 得đắc 。 猶do 如như 田điền 中trung 穢uế 草thảo 自tự 生sanh 。 嘉gia 苗miêu 不bất 爾nhĩ 。 又hựu 因nhân 苦khổ 受thọ 起khởi 重trọng 罪tội 業nghiệp 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 苦khổ 受thọ 中trung 有hữu 瞋sân 使sử 經kinh 中trung 說thuyết 。 瞋sân 為vi 重trọng 罪tội 。 又hựu 論luận 師sư 言ngôn 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 能năng 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 中trung 有hữu 癡si 使sử 。 癡si 是thị 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 又hựu 此thử 受thọ 細tế 微vi 。 是thị 中trung 煩phiền 惱não 難nạn/nan 覺giác 知tri 故cố 。 又hựu 此thử 受thọ 是thị 。 眾chúng 生sanh 本bổn 性tánh 。 苦khổ 樂lạc 為vi 客khách 。 又hựu 此thử 受thọ 遍biến 在tại 三tam 界giới 。 餘dư 二nhị 不bất 爾nhĩ 。 又hựu 此thử 受thọ 是thị 長trường 壽thọ 因nhân 。 貪tham 此thử 受thọ 故cố 壽thọ 八bát 萬vạn 大đại 劫kiếp 久cửu 受thọ 苦khổ 相tương/tướng 諸chư 陰ấm 。 又hựu 此thử 受thọ 與dữ 泥Nê 洹Hoàn 相tương 違vi 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 中trung 生sanh 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 泥Nê 洹Hoàn 相tương/tướng 故cố 。 不bất 復phục 能năng 得đắc 。 真chân 實thật 泥Nê 洹Hoàn 。 又hựu 此thử 受thọ 以dĩ 聖thánh 道Đạo 能năng 過quá 。 如như 說thuyết 因nhân 離ly 性tánh 得đắc 解giải 脫thoát 。 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 以dĩ 世thế 間gian 道đạo 亦diệc 能năng 得đắc 過quá 。 又hựu 此thử 受thọ 窮cùng 生sanh 死tử 邊biên 斷đoạn 相tương 續tục 時thời 斷đoạn 。 是thị 故cố 能năng 生sanh 深thâm 厚hậu 煩phiền 惱não 。
五Ngũ 受Thọ 根Căn 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 三tam
☸ Phẩm 83:
問vấn 曰viết 。 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 為vi 在tại 何hà 處xứ 。 乃nãi 至chí 捨xả 根căn 在tại 何hà 處xứ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
苦khổ 樂lạc 在tại 身thân 。 隨tùy 所sở 得đắc 身thân 。 乃nãi 至chí 四tứ 禪thiền 。 餘dư 三tam 在tại 心tâm 。 隨tùy 所sở 得đắc 心tâm 。 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 問vấn 曰viết 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 憂ưu 根căn 初sơ 禪thiền 中trung 滅diệt 。 喜hỷ 根căn 三tam 禪thiền 中trung 滅diệt 。 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 四tứ 禪thiền 中trung 滅diệt 。 捨xả 根căn 滅diệt 盡tận 定định 中trung 滅diệt 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 不bất 然nhiên 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 汝nhữ 信tín 此thử 經Kinh 者giả 。 則tắc 苦khổ 根căn 應ưng 在tại 初sơ 禪thiền 。 而nhi 汝nhữ 法pháp 中trung 初sơ 禪thiền 實thật 無vô 苦khổ 根căn 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 。 信tín 此thử 經Kinh 也dã 。 問vấn 曰viết 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 深thâm 修tu 善thiện 法Pháp 。 應ưng 無vô 憂ưu 苦khổ 。
答đáp 曰viết 。
三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 上thượng 二nhị 界giới 中trung 雖tuy 無vô 麁thô 苦khổ 亦diệc 有hữu 微vi 苦khổ 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 四tứ 禪thiền 中trung 說thuyết 有hữu 四tứ 威uy 儀nghi 。 隨tùy 有hữu 威uy 儀nghi 皆giai 應ưng 有hữu 苦khổ 。 又hựu 色sắc 界giới 有hữu 眼nhãn 耳nhĩ 身thân 識thức 。 此thử 識thức 中trung 所sở 有hữu 受thọ 名danh 為vi 苦khổ 樂lạc 。 從tùng 一nhất 威uy 儀nghi 求cầu 一nhất 威uy 儀nghi 。 故cố 知tri 有hữu 苦khổ 。 又hựu 經kinh 中trung 問vấn 。 色sắc 有hữu 何hà 味vị 。 所sở 謂vị 因nhân 色sắc 生sanh 樂nhạo 生sanh 喜hỷ 。 色sắc 中trung 有hữu 何hà 過quá 。 謂vị 所sở 有hữu 色sắc 無vô 常thường 苦khổ 敗bại 壞hoại 相tương/tướng 。 色sắc 界giới 有hữu 色sắc 故cố 。 有hữu 味vị 心tâm 有hữu 過quá 心tâm 。 故cố 有hữu 苦khổ 樂lạc 。 又hựu 行hành 者giả 於ư 諸chư 禪thiền 定định 。 亦diệc 貪tham 亦diệc 捨xả 。 必tất 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 因nhân 緣duyên 故cố 貪tham 。 苦khổ 受thọ 因nhân 緣duyên 故cố 捨xả 。 故cố 知tri 有hữu 苦khổ 樂lạc 也dã 。 又hựu 佛Phật 說thuyết 聲thanh 等đẳng 是thị 初sơ 禪thiền 刺thứ 。 覺giác 觀quán 是thị 二nhị 禪thiền 刺thứ 。 乃nãi 至chí 非phi 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 。 處xử 有hữu 想tưởng 受thọ 刺thứ 。 刺thứ 名danh 苦khổ 義nghĩa 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 有hữu 苦khổ 。 又hựu 一nhất 切thiết 五ngũ 陰ấm 皆giai 名danh 為vi 苦khổ 。 正chánh 以dĩ 惱não 害hại 為vi 苦khổ 。 如như 欲dục 界giới 受thọ 惱não 害hại 故cố 苦khổ 。 上thượng 二nhị 界giới 受thọ 亦diệc 有hữu 惱não 害hại 。 何hà 故cố 非phi 苦khổ 。 如như 欲dục 界giới 說thuyết 病bệnh 等đẳng 八bát 行hành 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 同đồng 說thuyết 八bát 行hành 。 何hà 故cố 無vô 苦khổ 。 又hựu 色sắc 界giới 說thuyết 光quang 明minh 優ưu 劣liệt 。 故cố 知tri 色sắc 界giới 業nghiệp 亦diệc 差sai 別biệt 。 業nghiệp 差sai 別biệt 故cố 必tất 應ưng 當đương 有hữu 得đắc 苦khổ 報báo 業nghiệp 。 又hựu 經kinh 說thuyết 。 此thử 中trung 有hữu 嫉tật 妬đố 等đẳng 煩phiền 惱não 。 如như 有hữu 梵Phạm 天Thiên 語ngữ 諸chư 梵Phạm 言ngôn 。 此thử 處xứ 是thị 常thường 。 汝nhữ 等đẳng 勿vật 詣nghệ 。 瞿Cù 曇Đàm 沙Sa 門Môn 。 亦diệc 有hữu 梵Phạm 天Thiên 來lai 難nạn/nan 問vấn 佛Phật 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 入nhập 第đệ 四tứ 禪thiền 。 斷đoạn 不bất 善thiện 法pháp 。 又hựu 經kinh 中trung 亦diệc 說thuyết 是thị 中trung 有hữu 。 邪tà 見kiến 煩phiền 惱não 。 是thị 等đẳng 煩phiền 惱não 即tức 是thị 不bất 善thiện 。 應ưng 得đắc 苦khổ 報báo 。 何hà 故cố 無vô 苦khổ 。 又hựu 論luận 師sư 說thuyết 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 皆giai 是thị 不bất 善thiện 。 是thị 中trung 云vân 何hà 。 無vô 苦khổ 受thọ 耶da 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 諸chư 天thiên 人nhân 愛ái 色sắc 樂nhạo/nhạc/lạc 色sắc 貪tham 色sắc 著trước 色sắc 。 是thị 諸chư 天thiên 人nhân 。 愛ái 樂nhạo 貪tham 著trước 色sắc 故cố 。 是thị 色sắc 敗bại 壞hoại 則tắc 生sanh 憂ưu 苦khổ 。 乃nãi 至chí 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 未vị 離ly 欲dục 人nhân 。 皆giai 有hữu 憂ưu 喜hỷ 。 又hựu 愛ái 緣duyên 生sanh 喜hỷ 。 離ly 此thử 愛ái 緣duyên 必tất 生sanh 憂ưu 悲bi 。 凡phàm 夫phu 無vô 智trí 。 何hà 能năng 有hữu 力lực 。 得đắc 所sở 愛ái 緣duyên 而nhi 不bất 生sanh 喜hỷ 。 失thất 不bất 生sanh 憂ưu 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 唯duy 得đắc 道Đạo 者giả 。 將tương 命mạng 終chung 時thời 。 無vô 憂ưu 喜hỷ 色sắc 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 憂ưu 喜hỷ 常thường 隨tùy 。 又hựu 佛Phật 自tự 說thuyết 。 不bất 憂ưu 不bất 喜hỷ 。 一nhất 心tâm 行hành 捨xả 。 是thị 應ưng 羅La 漢Hán 功công 德đức 。 又hựu 六lục 捨xả 行hành 唯duy 聖thánh 所sở 行hành 。 非phi 凡phàm 夫phu 也dã 。 凡phàm 夫phu 或hoặc 時thời 行hành 捨xả 。 皆giai 以dĩ 未vị 能năng 知tri 見kiến 緣duyên 故cố 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 凡phàm 夫phu 色sắc 中trung 所sở 有hữu 捨xả 心tâm 。 皆giai 依y 止chỉ 色sắc 。 貪tham 色sắc 不bất 離ly 。 故cố 知tri 凡phàm 夫phu 無vô 捨xả 心tâm 也dã 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 若nhược 彼bỉ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 貪tham 何hà 處xứ 使sử 。 汝nhữ 意ý 或hoặc 謂vị 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 中trung 貪tham 使sử 使sử 。 經kinh 無vô 說thuyết 處xứ 。 又hựu 上thượng 地địa 中trung 。 轉chuyển 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 大đại 利lợi 身thân 心tâm 。 如như 說thuyết 是thị 天thiên 一nhất 坐tọa 千thiên 劫kiếp 。 若nhược 苦khổ 行hạnh 者giả 。 於ư 諸chư 威uy 儀nghi 。 不bất 能năng 久cửu 住trụ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 安an 坐tọa 七thất 日nhật 。 受thọ 解giải 脫thoát 樂lạc 。 又hựu 是thị 中trung 猗ỷ 樂nhạo/nhạc/lạc 第đệ 一nhất 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 猗ỷ 者giả 受thọ 樂lạc 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 地địa 中trung 。 皆giai 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 汝nhữ 意ý 或hoặc 謂vị 。 猗ỷ 受thọ 樂lạc 異dị 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 所sở 有hữu 利lợi 益ích 。 事sự 來lai 在tại 身thân 。 則tắc 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 猗ỷ 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 異dị 受thọ 樂lạc 。 問vấn 曰viết 若nhược 上thượng 界giới 定định 有hữu 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 。 云vân 何hà 得đắc 與dữ 。 禪thiền 經kinh 相tương 順thuận 。
答đáp 曰viết 。
此thử 經Kinh 違vi 害hại 法pháp 相tướng 。 若nhược 捨xả 何hà 咎cữu 。 又hựu 此thử 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 寂tịch 滅diệt 不bất 善thiện 。 不bất 能năng 發phát 起khởi 。 麁thô 貪tham 麁thô 恚khuể 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 無vô 苦khổ 樂lạc 。 又hựu 此thử 中trung 苦khổ 樂lạc 細tế 微vi 不bất 了liễu 。 無vô 有hữu 刀đao 杖trượng 。 等đẳng 苦khổ 喪táng 親thân 等đẳng 憂ưu 。 是thị 故cố 名danh 無vô 。 如như 說thuyết 色sắc 界giới 無vô 寒hàn 無vô 熱nhiệt 。 是thị 中trung 亦diệc 有hữu 四tứ 大đại 。 云vân 何hà 當đương 言ngôn 無vô 寒hàn 無vô 熱nhiệt 耶da 。 如như 說thuyết 三tam 禪thiền 眾chúng 生sanh 。 一nhất 身thân 一nhất 想tưởng 。 是thị 中trung 亦diệc 有hữu 光quang 明minh 差sai 別biệt 。 如như 說thuyết 若nhược 行hành 禪thiền 者giả 。 不bất 能năng 善thiện 除trừ 睡thụy 眠miên 戲hí 調điều 。 則tắc 光quang 明minh 不bất 淨tịnh 。 又hựu 少thiểu 智trí 人nhân 名danh 為vi 無vô 智trí 。 又hựu 如như 世thế 人nhân 以dĩ 食thực 中trung 少thiểu 醎hàm 名danh 為vi 無vô 醎hàm 。 如như 是thị 彼bỉ 中trung 憂ưu 喜hỷ 不bất 了liễu 。 故cố 名danh 為vi 無vô 。 又hựu 汝nhữ 等đẳng 說thuyết 彼bỉ 中trung 無vô 覺giác 。 佛Phật 經Kinh 中trung 說thuyết 想tưởng 因nhân 緣Duyên 覺Giác 。 是thị 中trung 有hữu 想tưởng 云vân 何hà 無vô 覺giác 。 故cố 知tri 覺giác 法pháp 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 為vi 麁thô 覺giác 故cố 。 說thuyết 二nhị 禪thiền 滅diệt 。 是thị 故cố 上thượng 二nhị 界giới 中trung 亦diệc 有hữu 苦khổ 樂lạc 等đẳng 。 受thọ 陰ấm 竟cánh 。
苦Khổ 諦Đế 聚tụ 行hành 陰ấm 論luận 中trung 思tư 品phẩm 第đệ 八bát 十thập 四tứ 。
經kinh 中trung 說thuyết 思tư 是thị 行hành 陰ấm 。 問vấn 曰viết 。 何hà 等đẳng 為vi 思tư 。
答đáp 曰viết 。
願nguyện 求cầu 為vi 思tư 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 下hạ 思tư 下hạ 求cầu 下hạ 願nguyện 。 問vấn 曰viết 。 以dĩ 何hà 故cố 知tri 求cầu 名danh 為vi 思tư 。
答đáp 曰viết 。
經kinh 中trung 說thuyết 作tác 起khởi 故cố 名danh 為vi 行hành 。 受thọ 陰ấm 作tác 起khởi 是thị 名danh 求cầu 。 如như 經kinh 說thuyết 作tác 起khởi 皆giai 依y 於ư 愛ái 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 如như 一nhất 束thúc 麥mạch 置trí 四tứ 衢cù 道đạo 中trung 。 六lục 人nhân 來lai 打đả 。 有hữu 第đệ 七thất 人nhân 復phục 更cánh 來lai 打đả 。 比Bỉ 丘Khâu 於ư 汝nhữ 意ý 云vân 何hà 。 是thị 為vi 熟thục 不phủ 。 熟thục 已dĩ 世Thế 尊Tôn 。
佛Phật 言ngôn 。
癡si 人nhân 亦diệc 爾nhĩ 。 常thường 為vi 六lục 觸xúc 入nhập 之chi 所sở 打đả 。 如như 是thị 打đả 時thời 復phục 思tư 後hậu 身thân 。 是thị 為vi 至chí 熟thục 。 當đương 知tri 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 又hựu 說thuyết 。 意ý 思tư 食thực 應ưng 觀quán 如như 火hỏa 聚tụ 。 火hỏa 何hà 所sở 喻dụ 。 是thị 人nhân 求cầu 後hậu 身thân 。 後hậu 身thân 如như 火hỏa 。 常thường 生sanh 諸chư 苦khổ 故cố 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 我ngã 即tức 是thị 動động 處xứ 。 亦diệc 是thị 戲hí 論luận 。 作tác 起khởi 依y 愛ái 。 隨tùy 有hữu 我ngã 處xứ 則tắc 有hữu 動động 念niệm 戲hí 論luận 。 作tác 起khởi 依y 愛ái 。 若nhược 作tác 起khởi 法pháp 說thuyết 名danh 依y 愛ái 。 當đương 知tri 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 小tiểu 兒nhi 從tùng 生sanh 習tập 慈từ 。 能năng 起khởi 惡ác 業nghiệp 思tư 惡ác 業nghiệp 不phủ 。 不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。 是thị 義nghĩa 名danh 求cầu 欲dục 造tạo 惡ác 業nghiệp 。 又hựu 說thuyết 業nghiệp 者giả 若nhược 思tư 。 思tư 已dĩ 是thị 中trung 思tư 是thị 意ý 業nghiệp 。 思tư 已dĩ 是thị 身thân 口khẩu 業nghiệp 。 思tư 已dĩ 名danh 為vi 求cầu 已dĩ 。 又hựu 和hòa 利lợi 經kinh 中trung 說thuyết 尼ni 延diên 子tử 斷đoạn 冷lãnh 水thủy 受thọ 煖noãn 水thủy 。 死tử 時thời 求cầu 冷lãnh 水thủy 。 竟cánh 不bất 得đắc 而nhi 死tử 。 生sanh 意ý 著trước 天thiên 。 是thị 則tắc 以dĩ 思tư 冷lãnh 故cố 生sanh 。 故cố 知tri 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 求cầu 是thị 思tư 者giả 。 此thử 是thị 愛ái 相tương/tướng 非phi 是thị 思tư 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 經kinh 中trung 說thuyết 。 癡si 人nhân 所sở 求cầu 即tức 是thị 愛ái 也dã 。 又hựu 大đại 因nhân 經kinh 中trung 說thuyết 。 因nhân 愛ái 故cố 求cầu 等đẳng 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 苦khổ 者giả 多đa 求cầu 。 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 不bất 求cầu 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 人nhân 欲dục 行hành 五ngũ 欲dục 。 欲dục 即tức 是thị 求cầu 。 又hựu 說thuyết 愛ái 因nhân 緣duyên 取thủ 。 先tiên 求cầu 後hậu 取thủ 。 求cầu 即tức 是thị 愛ái 。 是thị 故cố 汝nhữ 以dĩ 求cầu 為vi 思tư 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 願nguyện 是thị 思tư 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 和hòa 利lợi 經kinh 中trung 說thuyết 不bất 思tư 造tạo 業nghiệp 業nghiệp 則tắc 不bất 重trọng/trùng 。 不bất 思tư 名danh 不bất 先tiên 知tri 。 世thế 間gian 亦diệc 以dĩ 知tri 為vi 思tư 。 如như 言ngôn 云vân 何hà 智trí 者giả 。 能năng 為vi 是thị 事sự 。 誰thùy 有hữu 思tư 者giả 當đương 作tác 是thị 事sự 。 此thử 語ngữ 義nghĩa 名danh 智trí 者giả 。 故cố 知tri 知tri 即tức 是thị 思tư 。
答đáp 曰viết 。
願nguyện 名danh 為vi 集tập 。 欲dục 分phần/phân 願nguyện 名danh 思tư 。 如như 人nhân 願nguyện 言ngôn 我ngã 未vị 來lai 世thế 。 得đắc 如như 是thị 身thân 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 欲dục 分phần/phân 願nguyện 是thị 思tư 者giả 。 則tắc 無vô 無vô 漏lậu 思tư 。 又hựu 思tư 為vi 愛ái 因nhân 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 知tri 見kiến 意ý 思tư 食thực 即tức 知tri 見kiến 斷đoạn 三tam 愛ái 。 故cố 知tri 思tư 是thị 愛ái 因nhân 。
答đáp 曰viết 。
汝nhữ 言ngôn 無vô 無vô 漏lậu 思tư 。 我ngã 亦diệc 不bất 說thuyết 。 有hữu 無vô 漏lậu 思tư 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 作tác 起khởi 行hành 相tương/tướng 故cố 名danh 為vi 思tư 。 無vô 漏lậu 法pháp 無vô 起khởi 作tác 相tướng 。 故cố 思tư 是thị 作tác 起khởi 非phi 滅diệt 法pháp 也dã 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 思tư 是thị 愛ái 因nhân 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 思tư 為vi 愛ái 果quả 。 亦diệc 是thị 愛ái 分phần/phân 非phi 愛ái 因nhân 也dã 。 以dĩ 果quả 斷đoạn 故cố 說thuyết 因nhân 斷đoạn 。 謂vị 意ý 思tư 食thực 斷đoạn 故cố 三tam 愛ái 斷đoạn 。 行hành 等đẳng 因nhân 緣duyên 眾chúng 皆giai 以dĩ 是thị 答đáp 。 故cố 知tri 愛ái 分phân 是thị 思tư 。 愛ái 有hữu 二nhị 種chủng 。 有hữu 因nhân 。 有hữu 果quả 。 因nhân 名danh 愛ái 。 果quả 為vi 求cầu 。 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 因nhân 時thời 名danh 愛ái 。 果quả 時thời 名danh 思tư 。 則tắc 思tư 非phi 愛ái 分phần/phân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 法pháp 在tại 因nhân 相tương/tướng 異dị 在tại 果quả 相tương/tướng 異dị 。 故cố 知tri 思tư 非phi 愛ái 分phần/phân 。 如như 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 。 經kinh 中trung 說thuyết 癡si 人nhân 所sở 求cầu 即tức 名danh 為vi 愛ái 。 愛ái 者giả 所sở 作tác 即tức 名danh 為vi 業nghiệp 。 是thị 故cố 思tư 墮đọa 業nghiệp 相tương/tướng 。 故cố 與dữ 愛ái 異dị 。 若nhược 人nhân 貪tham 此thử 事sự 故cố 求cầu 是thị 事sự 。 是thị 故cố 從tùng 貪tham 生sanh 求cầu 。 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 是thị 故cố 貪tham 為vi 思tư 因nhân 。
答đáp 曰viết 。
我ngã 先tiên 說thuyết 愛ái 分phân 是thị 思tư 愛ái 分phần/phân 即tức 是thị 愛ái 。 但đãn 愛ái 初sơ 起khởi 名danh 貪tham 。 貪tham 已dĩ 名danh 求cầu 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 願nguyện 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 願nguyện 是thị 思tư 分phần/phân 。 先tiên 願nguyện 名danh 業nghiệp 。 後hậu 業nghiệp 回hồi 向hướng 。 問vấn 曰viết 。 思tư 與dữ 意ý 為vi 一nhất 為vi 異dị 。
答đáp 曰viết 。
意ý 即tức 是thị 思tư 。 如như 法Pháp 句cú 中trung 說thuyết 惡ác 心tâm 所sở 作tác 所sở 說thuyết 皆giai 受thọ 苦khổ 果quả 。 善thiện 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 知tri 意ý 即tức 是thị 思tư 。 若nhược 意ý 非phi 即tức 是thị 思tư 。 何hà 者giả 為vi 意ý 業nghiệp 。 意ý 業nghiệp 名danh 意ý 行hành 緣duyên 中trung 。 是thị 故cố 思tư 即tức 是thị 意ý 。 雖tuy 總tổng 相tương/tướng 說thuyết 意ý 行hành 名danh 思tư 。 而nhi 思tư 多đa 在tại 善thiện 不bất 善thiện 中trung 說thuyết 。 是thị 思tư 有hữu 眾chúng 多đa 分phần 。 若nhược 人nhân 為vì 他tha 眾chúng 生sanh 。 求cầu 善thiện 求cầu 惡ác 。
爾nhĩ 時thời 名danh 思tư 。 若nhược 求cầu 未vị 得đắc 事sự 爾nhĩ 時thời 名danh 求cầu 。 若nhược 求cầu 後hậu 身thân 爾nhĩ 時thời 名danh 願nguyện 。 故cố 知tri 一nhất 思tư 以dĩ 種chủng 種chủng 名danh 說thuyết 。
觸Xúc 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 五ngũ
☸ Phẩm 85:
識thức 在tại 緣duyên 中trung 是thị 名danh 為vi 觸xúc 。 以dĩ 三tam 事sự 和hòa 合hợp 名danh 觸xúc 。 是thị 非phi 觸xúc 相tương/tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 根căn 不bất 到đáo 緣duyên 。 是thị 故cố 根căn 緣duyên 不bất 應ưng 和hòa 合hợp 。 以dĩ 此thử 三tam 事sự 。 能năng 取thủ 緣duyên 故cố 。 名danh 為vi 和hòa 合hợp 。 問vấn 曰viết 。 別biệt 有hữu 心tâm 數số 法pháp 名danh 觸xúc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 中trung 說thuyết 觸xúc 因nhân 緣duyên 受thọ 。 又hựu 說thuyết 觸xúc 為vi 受thọ 想tưởng 行hành 等đẳng 因nhân 。 若nhược 法pháp 無vô 者giả 。 云vân 何hà 為vi 因nhân 。 故cố 知tri 有hữu 此thử 心tâm 數số 法pháp 名danh 為vi 觸xúc 。 又hựu 六lục 六lục 經kinh 中trung 說thuyết 六lục 觸xúc 眾chúng 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 應ưng 觀quán 無vô 明minh 等đẳng 觸xúc 。 若nhược 說thuyết 成thành 假giả 法pháp 諸chư 因nhân 。 不bất 應ưng 復phục 別biệt 說thuyết 假giả 法pháp 。 又hựu 經kinh 中trung 有hữu 二nhị 種chủng 觸xúc 。 一nhất 三tam 事sự 和hòa 合hợp 觸xúc 。 二nhị 三tam 事sự 和hòa 合hợp 故cố 觸xúc 。 故cố 知tri 觸xúc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 有hữu 自tự 體thể 。 二nhị 是thị 假giả 名danh 。 如như 日nhật 珠châu 牛ngưu 糞phẩn 。 三tam 事sự 異dị 火hỏa 。 月nguyệt 珠châu 異dị 水thủy 。 地địa 等đẳng 異dị 牙nha 。 如như 是thị 觸xúc 異dị 。 眼nhãn 等đẳng 有hữu 何hà 咎cữu 耶da 。 又hựu 如như 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 和hòa 合hợp 不bất 異dị 比Bỉ 丘Khâu 。 諸chư 陰ấm 和hòa 合hợp 不bất 異dị 諸chư 陰ấm 。 二nhị 木mộc 和hòa 合hợp 不bất 異dị 二nhị 木mộc 。 二nhị 手thủ 和hòa 合hợp 不bất 異dị 二nhị 手thủ 。 眾chúng 病bệnh 和hòa 合hợp 不bất 異dị 眾chúng 病bệnh 。 觸xúc 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 異dị 眼nhãn 等đẳng 復phục 有hữu 何hà 咎cữu 。
答đáp 曰viết 。
我ngã 先tiên 說thuyết 心tâm 能năng 取thủ 緣duyên 爾nhĩ 時thời 名danh 觸xúc 。 是thị 故cố 心tâm 時thời 為vi 因nhân 。 識thức 生sanh 然nhiên 後hậu 受thọ 等đẳng 法pháp 生sanh 。 六lục 六lục 經kinh 中trung 亦diệc 說thuyết 。
爾nhĩ 時thời 名danh 觸xúc 。 是thị 有hữu 道Đạo 理lý 。 又hựu 我ngã 等đẳng 不bất 受thọ 此thử 二nhị 種chủng 觸xúc 。 常thường 言ngôn 三tam 事sự 和hòa 合hợp 名danh 觸xúc 。 設thiết 復phục 有hữu 是thị 二nhị 種chủng 觸xúc 。 經kinh 違vi 法pháp 相tướng 故cố 亦diệc 應ưng 棄khí 捨xả 。 是thị 觸xúc 引dẫn 經kinh 非phi 因nhân 。 又hựu 若nhược 是thị 觸xúc 異dị 如như 水thủy 火hỏa 者giả 。 作tác 亦diệc 應ưng 異dị 。 而nhi 實thật 不bất 見kiến 別biệt 有hữu 異dị 作tác 。 故cố 知tri 此thử 觸xúc 不bất 異dị 三tam 事sự 。 又hựu 若nhược 觸xúc 是thị 心tâm 數số 則tắc 與dữ 餘dư 心tâm 數số 異dị 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 觸xúc 是thị 諸chư 心tâm 數số 緣duyên 而nhi 觸xúc 。 非phi 觸xúc 緣duyên 以dĩ 生sanh 異dị 。 故cố 非phi 心tâm 數số 法pháp 。 問vấn 曰viết 。 以dĩ 觸xúc 勝thắng 故cố 觸xúc 緣duyên 。 心tâm 數số 非phi 觸xúc 緣duyên 。 觸xúc 如như 受thọ 緣duyên 愛ái 非phi 愛ái 緣duyên 受thọ 答đáp 曰viết 。 觸xúc 有hữu 何hà 勝thắng 相tương/tướng 而nhi 餘dư 心tâm 數số 無vô 。 應ưng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 而nhi 實thật 不bất 可khả 說thuyết 。 是thị 故cố 非phi 因nhân 。 受thọ 是thị 初sơ 時thời 愛ái 是thị 後hậu 時thời 。 故cố 受thọ 緣duyên 愛ái 非phi 愛ái 緣duyên 受thọ 。 又hựu 若nhược 觸xúc 是thị 別biệt 心tâm 數số 法pháp 應ưng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 而nhi 實thật 不bất 可khả 說thuyết 。 當đương 知tri 不bất 異dị 。 又hựu 佛Phật 於ư 異dị 法pháp 中trung 亦diệc 說thuyết 觸xúc 名danh 。 如như 說thuyết 若nhược 有hữu 苦khổ 惱não 。 來lai 觸xúc 人nhân 身thân 。 又hựu 說thuyết 受thọ 樂lạc 觸xúc 不bất 放phóng 逸dật 。 受thọ 苦khổ 觸xúc 不bất 瞋sân 。 此thử 於ư 受thọ 中trung 說thuyết 觸xúc 名danh 字tự 。 又hựu 佛Phật 語ngữ 箭tiễn 毛mao 鬼quỷ 言ngôn 。 汝nhữ 觸xúc 麁thô 澁sáp 不bất 可khả 近cận 身thân 。 如như 世thế 間gian 說thuyết 火hỏa 觸xúc 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 亦diệc 說thuyết 觸xúc 為vi 食thực 。 亦diệc 言ngôn 手thủ 觸xúc 。 此thử 等đẳng 皆giai 於ư 身thân 識thức 所sở 知tri 事sự 中trung 說thuyết 觸xúc 名danh 字tự 。 又hựu 餘dư 處xứ 說thuyết 盲manh 不bất 觸xúc 色sắc 。 亦diệc 於ư 色sắc 等đẳng 緣duyên 中trung 說thuyết 觸xúc 名danh 字tự 。 是thị 觸xúc 語ngữ 不bất 定định 故cố 。 非phi 別biệt 有hữu 此thử 心tâm 數số 法pháp 。 若nhược 說thuyết 觸xúc 是thị 心tâm 數số 則tắc 與dữ 觸xúc 相tương/tướng 相tương 違vi 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 佛Phật 說thuyết 三tam 事sự 和hòa 合hợp 故cố 名danh 觸xúc 。 故cố 知tri 實thật 無vô 別biệt 心tâm 數số 法pháp 。 若nhược 法pháp 來lai 在tại 身thân 皆giai 名danh 為vi 觸xúc 。 又hựu 隨tùy 能năng 與dữ 受thọ 等đẳng 心tâm 數số 作tác 因nhân 。
爾nhĩ 時thời 與dữ 名danh 為vi 觸xúc 。
念Niệm 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 六lục
☸ Phẩm 86:
心tâm 作tác 發phát 名danh 念niệm 。 此thử 念niệm 是thị 作tác 發phát 相tương/tướng 。 故cố 念niệm 念niệm 能năng 更cánh 生sanh 異dị 心tâm 。 又hựu 說thuyết 。 念niệm 相tương/tướng 能năng 成thành 辦biện 事sự 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 眼nhãn 內nội 入nhập 不bất 壞hoại 色sắc 。 外ngoại 入nhập 在tại 現hiện 前tiền 。 是thị 中trung 若nhược 無vô 能năng 生sanh 異dị 心tâm 念niệm 者giả 。 則tắc 眼nhãn 識thức 不bất 生sanh 。 問vấn 曰viết 。 諸chư 識thức 知tri 皆giai 以dĩ 念niệm 力lực 生sanh 不phủ 。 答đáp 曰viết 不phủ 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 識thức 知tri 生sanh 不bất 必tất 定định 。 或hoặc 以dĩ 作tác 發phát 力lực 生sanh 。 如như 強cường/cưỡng 除trừ 欲dục 等đẳng 。 或hoặc 以dĩ 根căn 力lực 故cố 生sanh 。 如như 明minh 目mục 者giả 能năng 察sát 毫hào 端đoan 。 或hoặc 以dĩ 緣duyên 力lực 故cố 生sanh 。 如như 遠viễn 見kiến 燈đăng 不bất 見kiến 其kỳ 動động 。 或hoặc 善thiện 習tập 故cố 生sanh 。 如như 工công 巧xảo 等đẳng 。 或hoặc 以dĩ 諦đế 取thủ 相tương/tướng 故cố 生sanh 。 如như 所sở 著trước 色sắc 。 或hoặc 法pháp 自tự 應ưng 生sanh 。 如như 劫kiếp 盡tận 時thời 禪thiền 。 或hoặc 以dĩ 時thời 節tiết 故cố 生sanh 。 如như 短đoản 命mạng 眾chúng 生sanh 惡ác 心tâm 。 或hoặc 以dĩ 生sanh 處xứ 故cố 生sanh 。 如như 牛ngưu 羊dương 等đẳng 心tâm 。 或hoặc 隨tùy 身thân 力lực 故cố 生sanh 。 如như 男nam 女nữ 等đẳng 心tâm 。 或hoặc 隨tùy 年niên 故cố 生sanh 。 如như 小tiểu 兒nhi 等đẳng 心tâm 。 或hoặc 以dĩ 疲bì 倦quyện 故cố 生sanh 。 或hoặc 以dĩ 業nghiệp 力lực 故cố 生sanh 。 如như 受thọ 諸chư 欲dục 。 或hoặc 以dĩ 定định 力lực 故cố 生sanh 。 如như 繫hệ 心tâm 一nhất 處xứ 。 知tri 識thức 增tăng 長trưởng 。 或hoặc 以dĩ 畢tất 定định 故cố 生sanh 。 如như 次thứ 無vô 礙ngại 道đạo 必tất 生sanh 解giải 脫thoát 。 或hoặc 以dĩ 久cửu 厭yếm 故cố 生sanh 。 如như 厭yếm 辛tân 苦khổ 則tắc 思tư 甜điềm 味vị 。 或hoặc 隨tùy 所sở 樂lạc 故cố 生sanh 。 如như 對đối 色sắc 等đẳng 。 或hoặc 樂nhạo/nhạc/lạc 觀quán 色sắc 不bất 喜hỷ 聽thính 聲thanh 。 青thanh 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 或hoặc 以dĩ 細tế 軟nhuyễn 故cố 生sanh 。 如như 毛mao 入nhập 目mục 則tắc 生sanh 苦khổ 心tâm 。 餘dư 處xứ 不bất 然nhiên 。 或hoặc 以dĩ 苦khổ 滅diệt 故cố 生sanh 。 如như 除trừ 目mục 患hoạn 則tắc 食thực 得đắc 味vị 。 或hoặc 以dĩ 滅diệt 障chướng 故cố 生sanh 。 如như 除trừ 欲dục 等đẳng 則tắc 知tri 其kỳ 過quá 。 或hoặc 漸tiệm 次thứ 故cố 生sanh 。 如như 因nhân 下hạ 生sanh 中trung 因nhân 中trung 生sanh 上thượng 。 或hoặc 隨tùy 所sở 偏thiên 故cố 生sanh 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 一nhất 切thiết 知tri 。 識thức 皆giai 次thứ 第đệ 相tương/tướng 屬thuộc 。 何hà 故cố 說thuyết 無vô 能năng 生sanh 異dị 心tâm 念niệm 耶da 。
答đáp 曰viết 。
為vi 外ngoại 道đạo 故cố 。 外ngoại 道đạo 等đẳng 說thuyết 神thần 意ý 合hợp 故cố 知tri 識thức 生sanh 。 為vi 破phá 此thử 語ngữ 示thị 諸chư 知tri 識thức 屬thuộc 次thứ 第đệ 緣duyên 。 故cố 如như 是thị 言ngôn 。 若nhược 無vô 能năng 生sanh 異dị 心tâm 念niệm 者giả 。 知tri 識thức 不bất 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 次thứ 第đệ 緣duyên 故cố 則tắc 知tri 識thức 有hữu 因nhân 。 一nhất 一nhất 而nhi 生sanh 。 又hựu 隨tùy 所sở 偏thiên 處xứ 一nhất 一nhất 識thức 生sanh 。 譬thí 如như 伐phạt 樹thụ 。 隨tùy 傾khuynh 而nhi 倒đảo 。 又hựu 先tiên 說thuyết 諸chư 識thức 不bất 一nhất 時thời 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 知tri 諸chư 識thức 一nhất 一nhất 次thứ 第đệ 生sanh 。 又hựu 諸chư 識thức 法pháp 應ưng 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 不bất 待đãi 神thần 意ý 和hòa 合hợp 。 如như 外ngoại 物vật 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 。 華hoa 實thật 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 內nội 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 一nhất 知tri 識thức 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 是thị 念niệm 二nhị 種chủng 。 一nhất 正chánh 。 二nhị 邪tà 。 正chánh 謂vị 順thuận 理lý 。 如như 說thuyết 正chánh 問vấn 正chánh 難nạn/nan 。 是thị 名danh 可khả 答đáp 有hữu 理lý 難nạn/nan 問vấn 。 又hựu 問vấn 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 無vô 常thường 性tánh 等đẳng 。 是thị 名danh 為vi 正chánh 。 又hựu 隨tùy 所sở 能năng 成thành 故cố 名danh 為vi 正chánh 。 故cố 知tri 隨tùy 順thuận 道đạo 念niệm 真chân 實thật 念niệm 等đẳng 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 又hựu 隨tùy 人nhân 時thời 念niệm 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 如như 多đa 欲dục 人nhân 不bất 淨tịnh 觀quán 為vi 正chánh 念niệm 。 心tâm 沒một 時thời 發phát 相tương/tướng 為vi 正chánh 念niệm 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 名danh 為vi 邪tà 念niệm 。 正chánh 念niệm 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 邪tà 念niệm 能năng 起khởi 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。
欲Dục 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 七thất
☸ Phẩm 87:
心tâm 有hữu 所sở 須tu 是thị 名danh 為vi 欲dục 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 言ngôn 欲dục 欲dục 。 以dĩ 須tu 諸chư 欲dục 故cố 名danh 欲dục 欲dục 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 欲dục 為vi 法pháp 本bổn 。 以dĩ 欲dục 求cầu 故cố 。 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 故cố 名danh 法pháp 本bổn 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 深thâm 欲dục 我ngã 法pháp 。 法pháp 則tắc 久cửu 住trụ 。 若nhược 一nhất 心tâm 所sở 須tu 名danh 為vi 深thâm 欲dục 。 又hựu 如như 意ý 足túc 中trung 言ngôn 欲dục 三tam 昧muội 精tinh 進tấn 三tam 昧muội 。 心tâm 三tam 昧muội 思tư 惟duy 三tam 昧muội 。 隨tùy 心tâm 所sở 須tu 名danh 欲dục 。 是thị 欲dục 法pháp 以dĩ 精tinh 進tấn 助trợ 修tu 集tập 定định 慧tuệ 。 從tùng 此thử 四tứ 事sự 所sở 須tu 皆giai 得đắc 名danh 如như 意ý 分phần/phân 。 又hựu 說thuyết 。 汝nhữ 欲dục 飛phi 去khứ 。 有hữu 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 。 常thường 好hảo/hiếu 讀đọc 誦tụng 。 是thị 人nhân 修tu 禪thiền 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 不bất 復phục 讀đọc 誦tụng 。 有hữu 天thiên 問vấn 言ngôn 。 汝nhữ 常thường 好hảo/hiếu 誦tụng 。 今kim 何hà 故cố 不bất 誦tụng 。 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。 我ngã 本bổn 未vị 離ly 欲dục 故cố 須tu 欲dục 經kinh 書thư 。 今kim 離ly 三tam 界giới 不bất 復phục 須tu 也dã 。 所sở 有hữu 經kinh 書thư 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。 聖thánh 人nhân 皆giai 說thuyết 。 是thị 可khả 捨xả 法pháp 。 故cố 知tri 以dĩ 須tu 為vi 欲dục 因nhân 所sở 須tu 故cố 貪tham 於ư 諸chư 欲dục 。 是thị 名danh 貪tham 欲dục 。
喜Hỷ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 八bát
☸ Phẩm 88:
若nhược 心tâm 好hiếu 樂nhạo 是thị 名danh 為vi 喜hỷ 。 如như 說thuyết 眾chúng 生sanh 性tánh 類loại 相tương 從tùng 。 喜hỷ 惡ác 隨tùy 惡ác 好hảo/hiếu 善thiện 從tùng 善thiện 。 是thị 名danh 為vi 喜hỷ 。 問vấn 曰viết 。 性tánh 不bất 名danh 喜hỷ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 佛Phật 知tri 眾chúng 生sanh 。 種chủng 種chủng 諸chư 性tánh 是thị 性tánh 智trí 力lực 。 知tri 種chủng 種chủng 喜hỷ 是thị 欲dục 智trí 力lực 。 故cố 知tri 性tánh 喜hỷ 各các 異dị 。
答đáp 曰viết 。
久cửu 修tu 集tập 心tâm 則tắc 名danh 為vi 性tánh 。 隨tùy 性tánh 生sanh 喜hỷ 。 是thị 故cố 知tri 久cửu 集tập 心tâm 名danh 性tánh 智trí 力lực 。 智trí 隨tùy 性tánh 生sanh 喜hỷ 名danh 欲dục 智trí 力lực 。 故cố 說thuyết 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 性tánh 相tướng 從tùng 長trường/trưởng 集tập 惡ác 心tâm 則tắc 好hiếu 喜hỷ 惡ác 。 久cửu 集tập 善thiện 心tâm 則tắc 喜hỷ 樂lạc 善thiện 。 若nhược 寒hàn 者giả 喜hỷ 熱nhiệt 。 是thị 現hiện 在tại 因nhân 緣duyên 不bất 從tùng 性tánh 生sanh 。 是thị 為vi 性tánh 喜hỷ 差sai 別biệt 。
信Tín 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 九cửu
☸ Phẩm 89:
必tất 定định 是thị 信tín 相tương/tướng 。 問vấn 曰viết 。 必tất 定định 是thị 慧tuệ 相tương/tướng 。 必tất 定định 名danh 斷đoạn 疑nghi 。 是thị 名danh 慧tuệ 相tương/tướng 。
答đáp 曰viết 。
未vị 自tự 見kiến 法pháp 。 隨tùy 賢hiền 聖thánh 語ngữ 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 然nhiên 者giả 。 自tự 見kiến 法pháp 已dĩ 不bất 應ưng 有hữu 信tín 。
答đáp 曰viết 。
然nhiên 阿A 羅La 漢Hán 名danh 不bất 信tín 者giả 。 如như 法Pháp 句cú 中trung 說thuyết 不bất 信tín 者giả 。 不bất 知tri 恩ân 者giả 。 名danh 為vi 上thượng 人nhân 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 於ư 是thị 事sự 。 隨tùy 佛Phật 語ngữ 信tín 若nhược 自tự 見kiến 法pháp 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 先tiên 聞văn 法Pháp 後hậu 以dĩ 身thân 證chứng 。 作tác 如như 是thị 念niệm 。 此thử 法pháp 真chân 實thật 諦đế 不bất 虛hư 誑cuống 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 在tại 四tứ 信tín 中trung 。 譬thí 如như 病bệnh 人nhân 。 先tiên 信tín 師sư 語ngữ 服phục 藥dược 差sai 病bệnh 。 然nhiên 後hậu 於ư 師sư 。 生sanh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 是thị 信tín 二nhị 種chủng 。 一nhất 從tùng 癡si 生sanh 。 一nhất 從tùng 智trí 生sanh 。 從tùng 癡si 生sanh 者giả 。 不bất 思tư 善thiện 惡ác 。 於ư 富phú 蘭lan 那na 等đẳng 惡ác 師sư 所sở 生sanh 淨tịnh 心tâm 。 從tùng 智trí 生sanh 者giả 。 如như 四tứ 信tín 中trung 。 於ư 佛Phật 等đẳng 生sanh 淨tịnh 心tâm 。 是thị 信tín 三tam 種chủng 。 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 問vấn 曰viết 。 是thị 不bất 善thiện 信tín 即tức 是thị 煩phiền 惱não 。 大đại 地địa 中trung 不bất 信tín 法pháp 非phi 是thị 信tín 也dã 。
答đáp 曰viết 。
非phi 不bất 信tín 法pháp 信tín 是thị 淨tịnh 相tương/tướng 。 是thị 不bất 善thiện 信tín 亦diệc 是thị 淨tịnh 相tương/tướng 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 則tắc 不bất 善thiện 受thọ 不bất 應ưng 名danh 受thọ 。 而nhi 實thật 不bất 然nhiên 。 故cố 有hữu 三tam 種chủng 差sai 別biệt 。 若nhược 信tín 在tại 根căn 數số 。 隨tùy 順thuận 解giải 脫thoát 。 在tại 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 則tắc 定định 是thị 善thiện 。
勤Cần 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập
☸ Phẩm 90:
心tâm 行hành 動động 發phát 是thị 名danh 為vi 勤cần 。 常thường 依y 餘dư 法pháp 若nhược 憶ức 念niệm 若nhược 定định 。 於ư 中trung 發phát 動động 。 一nhất 心tâm 常thường 行hành 。 是thị 名danh 為vi 勤cần 。 勤cần 有hữu 三tam 種chủng 。 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 若nhược 在tại 四tứ 正chánh 勤cần 中trung 是thị 名danh 為vi 善thiện 。 餘dư 不bất 名danh 善thiện 行hành 者giả 。 若nhược 信tín 不bất 善thiện 過quá 患hoạn 。 善thiện 法Pháp 利lợi 益ích 。 然nhiên 後hậu 生sanh 勤cần 為vi 斷đoạn 不bất 善thiện 。 集tập 善thiện 法Pháp 故cố 。 故cố 次thứ 信tín 根căn 說thuyết 精tinh 進tấn 根căn 。 是thị 勤cần 入nhập 善thiện 法Pháp 中trung 。 名danh 曰viết 精Tinh 進Tấn 。 能năng 為vì 一nhất 切thiết 。 利lợi 益ích 之chi 本bổn 。 以dĩ 此thử 精tinh 進tấn 助trợ 憶ức 等đẳng 法pháp 。 能năng 得đắc 大đại 果quả 。 如như 火hỏa 得đắc 風phong 多đa 所sở 焚phần 燒thiêu 。
憶Ức 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập 一nhất
☸ Phẩm 91:
知tri 先tiên 所sở 更cánh 是thị 名danh 為vi 憶ức 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 久cửu 遠viễn 所sở 更cánh 能năng 憶ức 不bất 忘vong 。 是thị 名danh 為vi 憶ức 。 問vấn 曰viết 。 此thử 憶ức 在tại 三tam 世thế 中trung 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 中trung 說thuyết 。 憶ức 一nhất 切thiết 皆giai 宜nghi 。 又hựu 此thử 憶ức 在tại 四tứ 憶ức 處xứ 。 是thị 四tứ 憶ức 處xứ 亦diệc 三tam 世thế 緣duyên 。 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 緣duyên 過quá 去khứ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
此thử 言ngôn 皆giai 宜nghi 。 非phi 為vi 三tam 世thế 。 若nhược 心tâm 掉trạo 沒một 則tắc 憶ức 隨tùy 二nhị 處xứ 。 是thị 名danh 遍biến 行hành 。 汝nhữ 言ngôn 四tứ 憶ức 處xứ 三tam 世thế 緣duyên 者giả 。 是thị 中trung 慧tuệ 能năng 現hiện 在tại 緣duyên 。 非phi 是thị 憶ức 也dã 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 先tiên 說thuyết 憶ức 名danh 。 解giải 則tắc 說thuyết 慧tuệ 。 問vấn 曰viết 。 云vân 何hà 異dị 識thức 所sở 更cánh 異dị 識thức 能năng 憶ức 。
答đáp 曰viết 。
憶ức 法pháp 如như 是thị 於ư 自tự 相tương 續tục 生sanh 滅diệt 法pháp 中trung 。 即tức 生sanh 異dị 識thức 還hoàn 自tự 能năng 緣duyên 。 又hựu 知tri 識thức 法pháp 爾nhĩ 。 異dị 識thức 所sở 更cánh 異dị 識thức 能năng 知tri 。 如như 眼nhãn 識thức 識thức 色sắc 意ý 識thức 能năng 知tri 。 又hựu 他tha 人nhân 所sở 更cánh 他tha 人nhân 能năng 知tri 。 如như 諸chư 聖thánh 人nhân 乃nãi 至chí 宿túc 命mạng 餘dư 身thân 所sở 更cánh 。 憶ức 力lực 故cố 知tri 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 知tri 先tiên 所sở 更cánh 名danh 為vi 憶ức 者giả 。 今kim 識thức 等đẳng 法pháp 皆giai 應ưng 名danh 憶ức 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 法pháp 亦diệc 行hành 先tiên 所sở 更cánh 故cố 。
答đáp 曰viết 。
識thức 等đẳng 法pháp 亦diệc 說thuyết 是thị 憶ức 。 如như 佛Phật 語ngữ 薩tát 遮già 尼ni 延diên 子tử 言ngôn 汝nhữ 憶ức 本bổn 事sự 當đương 答đáp 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 憶ức 先tiên 戲hí 樂lạc 則tắc 煩phiền 惱não 發phát 。 故cố 識thức 等đẳng 法pháp 憶ức 本bổn 事sự 。 故cố 亦diệc 名danh 為vi 憶ức 。 是thị 憶ức 從tùng 取thủ 相tương 生sanh 。 隨tùy 法pháp 取thủ 相tương/tướng 是thị 則tắc 憶ức 生sanh 。 異dị 則tắc 不bất 生sanh 定định 慧tuệ 。 定định 慧tuệ 品phẩm 中trung 當đương 說thuyết 。
覺Giác 觀Quán 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập 二nhị
☸ Phẩm 92:
若nhược 心tâm 散tán 行hành 數sác 數sác 起khởi 生sanh 。 是thị 名danh 為vi 覺giác 。 又hựu 散tán 心tâm 中trung 亦diệc 有hữu 麁thô 細tế 。 麁thô 名danh 為vi 覺giác 。 以dĩ 不bất 深thâm 攝nhiếp 故cố 名danh 麁thô 心tâm 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。
佛Phật 言ngôn 。
我ngã 行hành 有hữu 覺giác 觀quán 行hành 。 是thị 故cố 初sơ 禪thiền 未vị 深thâm 攝nhiếp 故cố 名danh 有hữu 覺giác 觀quán 。 散tán 心tâm 小tiểu 微vi 則tắc 名danh 為vi 觀quán 。 是thị 二nhị 法pháp 者giả 遍biến 在tại 三tam 界giới 。 以dĩ 是thị 心tâm 之chi 麁thô 細tế 相tương/tướng 故cố 。 又hựu 散tán 亂loạn 心tâm 名danh 為vi 覺giác 觀quán 。 以dĩ 此thử 相tướng 故cố 。 應ưng 一nhất 切thiết 處xứ 。 又hựu 未vị 現hiện 知tri 事sự 以dĩ 比tỉ 智trí 知tri 。 思tư 量lượng 應ưng 爾nhĩ 不bất 爾nhĩ 。 是thị 名danh 為vi 覺giác 。 是thị 故cố 思tư 量lượng 未vị 現hiện 知tri 事sự 故cố 。 有hữu 正chánh 覺giác 邪tà 覺giác 之chi 名danh 。 離ly 分phân 別biệt 思tư 量lượng 則tắc 名danh 正chánh 見kiến 。 是thị 三tam 種chủng 知tri 邪tà 覺giác 是thị 。 顛điên 倒đảo 思tư 惟duy 。 謂vị 無vô 常thường 中trung 常thường 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 是thị 未vị 得đắc 真chân 智trí 。 以dĩ 比tỉ 相tương 知tri 是thị 行hành 者giả 在tại 達đạt 分phần/phân 善thiện 根căn 中trung 是thị 說thuyết 名danh 忍nhẫn 。 如như 是thị 等đẳng 餘dư 順thuận 道đạo 比tỉ 知tri 名danh 為vi 正chánh 覺giác 。 是thị 中trung 若nhược 離ly 憶ức 相tương/tướng 分phân 別biệt 名danh 現hiện 在tại 知tri 。 於ư 此thử 覺giác 中trung 。 思tư 惟duy 籌trù 量lượng 。 以dĩ 此thử 因nhân 緣duyên 故cố 。 如như 是thị 此thử 因nhân 緣duyên 故cố 不bất 如như 是thị 。 是thị 名danh 為vi 觀quán 。 問vấn 曰viết 。 有hữu 說thuyết 。 覺giác 觀quán 在tại 一nhất 心tâm 中trung 。 是thị 事sự 云vân 何hà 。
答đáp 曰viết 。
不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 汝nhữ 等đẳng 自tự 說thuyết 。 喻dụ 如như 打đả 鈴linh 初sơ 聲thanh 為vi 覺giác 餘dư 聲thanh 為vi 觀quán 。 又hựu 如như 波ba 喻dụ 。 麁thô 者giả 為vi 覺giác 微vi 者giả 為vi 觀quán 。 是thị 時thời 方phương 異dị 故cố 不bất 應ưng 一nhất 心tâm 。 又hựu 五ngũ 識thức 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 無vô 有hữu 覺giác 觀quán 。
餘Dư 心Tâm 數Số 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập 三tam
☸ Phẩm 93:
若nhược 不bất 行hành 善thiện 。 或hoặc 邪tà 行hành 善thiện 名danh 為vi 放phóng 逸dật 。 無vô 別biệt 一nhất 法pháp 名danh 為vi 放phóng 逸dật 也dã 。
爾nhĩ 時thời 心tâm 行hành 名danh 為vi 放phóng 逸dật 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 若nhược 善thiện 心tâm 行hành 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 亦diệc 無vô 別biệt 法pháp 。 又hựu 心tâm 隨tùy 不bất 善thiện 名danh 為vi 放phóng 逸dật 。 隨tùy 順thuận 善thiện 法Pháp 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 善thiện 根căn 者giả 不bất 貪tham 不bất 恚khuể 不bất 癡si 。 以dĩ 思tư 量lượng 為vi 首thủ 。 能năng 無vô 貪tham 著trước 名danh 為vi 不bất 貪tham 。 以dĩ 慈từ 悲bi 為vi 首thủ 。 不bất 生sanh 忿phẫn 怒nộ 是thị 名danh 不bất 瞋sân 。 以dĩ 正chánh 見kiến 為vi 首thủ 。 不bất 謬mậu 不bất 錯thác 是thị 名danh 不bất 癡si 。 無vô 一nhất 別biệt 法pháp 名danh 為vi 不bất 貪tham 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 無vô 貪tham 名danh 不bất 貪tham 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 貪tham 名danh 無vô 法pháp 。 無vô 法pháp 云vân 何hà 與dữ 法pháp 為vi 因nhân 。 無vô 瞋sân 無vô 癡si 亦diệc 如như 是thị 。 又hựu 與dữ 三tam 不bất 善thiện 根căn 。 相tương 違vi 故cố 但đãn 說thuyết 三tam 。 憍kiêu 慢mạn 等đẳng 亦diệc 應ưng 。 是thị 不bất 善thiện 根căn 。 以dĩ 略lược 故cố 說thuyết 。 三tam 不bất 善thiện 根căn 。 不bất 善thiện 品phẩm 中trung 當đương 說thuyết 。 無vô 記ký 根căn 者giả 。 有hữu 人nhân 說thuyết 四tứ 。 謂vị 無vô 記ký 愛ái 見kiến 慢mạn 無vô 明minh 。 有hữu 人nhân 說thuyết 三tam 。 愛ái 無vô 明minh 慧tuệ 。 是thị 非phi 佛Phật 所sở 說thuyết 。 隨tùy 無vô 記ký 心tâm 何hà 因nhân 緣duyên 生sanh 。 名danh 此thử 因nhân 緣duyên 為vi 無vô 記ký 根căn 。 又hựu 身thân 口khẩu 業nghiệp 多đa 從tùng 無vô 記ký 心tâm 起khởi 故cố 。 無vô 記ký 心tâm 名danh 無vô 記ký 根căn 。 心tâm 行hành 時thời 能năng 令linh 身thân 心tâm 安an 靜tĩnh 。 除trừ 滅diệt 麁thô 重trọng 爾nhĩ 時thời 名danh 猗ỷ 。 種chủng 種chủng 心tâm 時thời 名danh 捨xả 。 若nhược 諸chư 受thọ 中trung 不bất 了liễu 心tâm 行hành 名danh 捨xả 。 諸chư 禪thiền 中trung 離ly 苦khổ 樂lạc 任nhậm 放phóng 心tâm 行hành 名danh 捨xả 。 七thất 覺giác 中trung 不bất 沒một 不bất 動động 。 平bình 等đẳng 心tâm 行hành 名danh 捨xả 。 離ly 憂ưu 喜hỷ 得đắc 平bình 等đẳng 心tâm 名danh 捨xả 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 中trung 。 離ly 憎tăng 愛ái 心tâm 名danh 捨xả 。 如như 是thị 隨tùy 難nạn/nan 種chủng 法pháp 相tướng 違vi 故cố 。 則tắc 有hữu 無vô 量lượng 。 心tâm 數số 差sai 別biệt 。
成Thành 實Thật 論Luận 卷quyển 第đệ 六lục
Thành Thật Luận ♦ Hết quyển 6
❖
Phiên âm: 18/3/2016 ◊ Cập nhật: 18/3/2016
Thành Thật Luận ♦ Quyển 6
訶ha 梨lê 跋bạt 摩ma 造tạo
姚Diêu 秦Tần 三tam 藏tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch
苦Khổ 諦Đế 聚tụ 中trung 想tưởng 陰ấm 品phẩm 第đệ 七thất 十thập 七thất 。
問vấn 曰viết 。 何hà 法pháp 為vi 想tưởng 。
答đáp 曰viết 。
取thủ 假giả 法pháp 相tướng 故cố 名danh 為vi 想tưởng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 有hữu 人nhân 少thiểu 想tưởng 有hữu 人nhân 多đa 想tưởng 。 有hữu 人nhân 無vô 量lượng 想tưởng 無vô 所sở 有hữu 想tưởng 。 而nhi 實thật 無vô 此thử 多đa 少thiểu 等đẳng 諸chư 法pháp 。 故cố 知tri 想tưởng 者giả 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 。 是thị 想tưởng 多đa 在tại 顛điên 倒đảo 中trung 說thuyết 。 如như 說thuyết 無vô 常thường 中trung 常thường 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 苦khổ 中trung 樂lạc 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 無vô 我ngã 中trung 我ngã 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 不bất 淨tịnh 中trung 淨tịnh 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 亦diệc 於ư 信tín 解giải 觀quán 一nhất 切thiết 入nhập 等đẳng 中trung 說thuyết 。 又hựu 以dĩ 想tưởng 三tam 種chủng 差sai 別biệt 取thủ 緣duyên 。 謂vị 怨oán 親thân 中trung 。 人nhân 於ư 是thị 緣duyên 中trung 次thứ 生sanh 三tam 受thọ 。 受thọ 生sanh 三tam 毒độc 。 故cố 想tưởng 有hữu 過quá 。 想tưởng 有hữu 過quá 故cố 佛Phật 說thuyết 應ưng 斷đoạn 。 如như 說thuyết 眼nhãn 見kiến 色sắc 莫mạc 取thủ 想tưởng 。 故cố 知tri 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 是thị 名danh 為vi 想tưởng 。 問vấn 曰viết 。 取thủ 假giả 法pháp 為vi 想tưởng 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 想tưởng 能năng 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 善thiện 修tu 無vô 常thường 想tưởng 故cố 。 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 欲dục 染nhiễm 色sắc 染nhiễm 及cập 無vô 色sắc 染nhiễm 。 一nhất 切thiết 戲hí 掉trạo 。 我ngã 慢mạn 無vô 明minh 。 故cố 知tri 非phi 但đãn 取thủ 假giả 法pháp 想tưởng 。 取thủ 假giả 法pháp 想tưởng 則tắc 不bất 應ưng 。 能năng 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。
答đáp 曰viết 。
此thử 實thật 智trí 慧tuệ 以dĩ 想tưởng 名danh 說thuyết 。 如như 說thuyết 受thọ 者giả 於ư 一nhất 切thiết 得đắc 解giải 脫thoát 。 亦diệc 說thuyết 以dĩ 意ý 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 又hựu 如như 說thuyết 以dĩ 不bất 黑hắc 不bất 白bạch 業nghiệp 。 能năng 盡tận 諸chư 業nghiệp 。 亦diệc 說thuyết 信tín 能năng 渡độ 河hà 。 一nhất 心tâm 渡độ 海hải 。 精tinh 進tấn 除trừ 苦khổ 。 慧tuệ 能năng 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 實thật 以dĩ 慧tuệ 得đắc 渡độ 。 不bất 以dĩ 信tín 等đẳng 。 如như 是thị 智trí 慧tuệ 。 以dĩ 想tưởng 名danh 說thuyết 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 刀đao 。 如như 說thuyết 聖thánh 弟đệ 子tử 以dĩ 智trí 慧tuệ 刃nhận 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 知tri 慧tuệ 能năng 斷đoạn 結kết 非phi 是thị 想tưởng 也dã 。 又hựu 三tam 十thập 七thất 聖thánh 道Đạo 品phẩm 中trung 不bất 說thuyết 想tưởng 名danh 。 故cố 不bất 斷đoạn 結kết 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 知tri 者giả 見kiến 者giả 能năng 得đắc 漏lậu 盡tận 。 非phi 不bất 知tri 見kiến 者giả 。 又hựu 三tam 無vô 漏lậu 根căn 中trung 說thuyết 。 未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 。 知tri 根căn 知tri 已dĩ 根căn 。 皆giai 以dĩ 知tri 為vi 名danh 。 又hựu 佛Phật 說thuyết 慧tuệ 為vi 慧tuệ 品phẩm 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 品phẩm 。 又hựu 說thuyết 無vô 禪thiền 不bất 智trí 。 無vô 智trí 不bất 禪thiền 。 又hựu 次thứ 第đệ 經kinh 說thuyết 。 持trì 淨tịnh 戒giới 者giả 。 則tắc 心tâm 不bất 悔hối 。 乃nãi 至chí 攝nhiếp 心tâm 。 得đắc 如như 實thật 知tri 。 又hựu 法pháp 智trí 等đẳng 皆giai 以dĩ 慧tuệ 為vi 名danh 。 又hựu 三tam 學học 中trung 慧tuệ 學học 最tối 勝thắng 。 亦diệc 說thuyết 智trí 慧tuệ 具cụ 足túc 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 具cụ 足túc 。 又hựu 七thất 淨tịnh 中trung 說thuyết 知tri 見kiến 淨tịnh 。 又hựu 佛Phật 說thuyết 正chánh 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 故cố 。 名danh 無vô 上thượng 智trí 慧tuệ 。 想tưởng 無vô 如như 是thị 說thuyết 。 又hựu 理lý 應ứng 用dụng 慧tuệ 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 不bất 是thị 想tưởng 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 大đại 因nhân 緣duyên 經kinh 說thuyết 若nhược 義nghĩa 入nhập 修tu 多đa 羅la 。 不bất 違vi 法pháp 相tướng 。 隨tùy 順thuận 比tỉ 尼ni 。 是thị 義nghĩa 應ưng 取thủ 。 又hựu 說thuyết 於ư 正chánh 義nghĩa 中trung 置trí 隨tùy 義nghĩa 語ngữ 。 於ư 正chánh 語ngữ 中trung 置trí 隨tùy 語ngữ 義nghĩa 。 故cố 經kinh 雖tuy 說thuyết 無vô 常thường 想tưởng 等đẳng 。 能năng 斷đoạn 諸chư 結kết 理lý 應ưng 是thị 慧tuệ 。 又hựu 說thuyết 無vô 明minh 是thị 煩phiền 惱não 根căn 。 離ly 無vô 明minh 故cố 。 慧tuệ 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố 以dĩ 慧tuệ 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 諸chư 想tưởng 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 。 以dĩ 何hà 為vi 相tướng 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 人nhân 以dĩ 假giả 法pháp 為vi 相tương/tướng 。 假giả 法pháp 有hữu 五ngũ 。 一nhất 過quá 去khứ 。 二nhị 未vị 來lai 。 三tam 名danh 字tự 。 四tứ 者giả 相tương/tướng 。 五ngũ 者giả 人nhân 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 人nhân 因nhân 五ngũ 陰ấm 成thành 。 相tương/tướng 無vô 成thành 因nhân 故cố 非phi 假giả 名danh 。 問vấn 曰viết 。 今kim 相tương/tướng 義nghĩa 云vân 何hà 。
答đáp 曰viết 。
緣duyên 即tức 是thị 相tương/tướng 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 如như 說thuyết 師sư 子tử 獸thú 王vương 。 立lập 河hà 此thử 岸ngạn 取thủ 彼bỉ 岸ngạn 相tương/tướng 。 截tiệt 流lưu 而nhi 渡độ 。 若nhược 不bất 相tương 當đương 則tắc 還hoàn 此thử 岸ngạn 。 至chí 死tử 不bất 捨xả 。 是thị 經Kinh 中trung 以dĩ 樹thụ 木mộc 等đẳng 為vi 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 比Bỉ 丘Khâu 示thị 相tương/tướng 。 是thị 中trung 亦diệc 以dĩ 衣y 等đẳng 為vi 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 世Thế 尊Tôn 現hiện 如như 是thị 相tướng 。 又hựu 說thuyết 宰tể 人nhân 因nhân 王vương 食thực 故cố 取thủ 所sở 嗜thị 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 明minh 旦đán 是thị 日nhật 出xuất 相tương/tướng 。 又hựu 說thuyết 三tam 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 攝nhiếp 相tương/tướng 發phát 相tương/tướng 捨xả 相tương/tướng 。 是thị 中trung 即tức 以dĩ 攝nhiếp 等đẳng 為vi 相tương/tướng 。 隨tùy 念niệm 何hà 法pháp 心tâm 繫hệ 在tại 緣duyên 是thị 名danh 攝nhiếp 相tương/tướng 。 又hựu 諸chư 天thiên 退thoái 時thời 先tiên 五ngũ 相tương/tướng 現hiện 。 是thị 中trung 即tức 以dĩ 五ngũ 法pháp 為vi 相tương/tướng 。 故cố 知tri 不bất 以dĩ 假giả 法pháp 為vi 相tương/tướng 。 亦diệc 非phi 行hành 陰ấm 所sở 攝nhiếp 。 又hựu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 取thủ 富phú 樓lâu 那na 面diện 貌mạo 等đẳng 相tương/tướng 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 眼nhãn 見kiến 色sắc 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 又hựu 法pháp 印ấn 中trung 說thuyết 。 若nhược 比Bỉ 丘Khâu 自tự 見kiến 斷đoạn 色sắc 聲thanh 等đẳng 相tương/tướng 。 我ngã 未vị 說thuyết 是thị 人nhân 得đắc 清thanh 淨tịnh 知tri 見kiến 。 以dĩ 此thử 故cố 知tri 。 緣duyên 即tức 是thị 相tương/tướng 非phi 假giả 法pháp 也dã 。 問vấn 曰viết 。 緣duyên 非phi 是thị 相tương/tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 相tướng 三tam 昧muội 。 亦diệc 有hữu 緣duyên 故cố 。 又hựu 說thuyết 見kiến 色sắc 已dĩ 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 若nhược 緣duyên 是thị 相tương/tướng 。 云vân 何hà 取thủ 色sắc 而nhi 不bất 取thủ 相tương/tướng 。
答đáp 曰viết 。
相tương/tướng 有hữu 二nhị 種chủng 。 有hữu 過quá 相tương/tướng 無vô 過quá 相tương/tướng 。 遮già 過quá 相tương/tướng 故cố 說thuyết 見kiến 色sắc 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 者giả 緣duyên 亦diệc 有hữu 過quá 。 後hậu 滅Diệt 諦Đế 中trung 當đương 廣quảng 說thuyết 。 謂vị 滅diệt 三tam 心tâm 故cố 名danh 無vô 相tướng 。 初sơ 入nhập 行hành 者giả 非phi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 盡tận 是thị 過quá 也dã 。 若nhược 取thủ 攝nhiếp 相tương/tướng 發phát 捨xả 相tương/tướng 等đẳng 是thị 則tắc 無vô 過quá 。 又hựu 涅Niết 槃Bàn 名danh 無vô 法pháp 故cố 不bất 應ưng 為vi 難nạn/nan 。 如như 說thuyết 若nhược 取thủ 法pháp 相tướng 。 不bất 能năng 為vi 污ô 。 取thủ 假giả 名danh 相tướng 則tắc 生sanh 煩phiền 惱não 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 取thủ 怨oán 親thân 等đẳng 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 生sanh 憂ưu 喜hỷ 等đẳng 。 從tùng 此thử 能năng 生sanh 貪tham 恚khuể 等đẳng 過quá 。 故cố 知tri 取thủ 假giả 法pháp 相tướng 。 是thị 名danh 為vi 想tưởng 也dã 。
苦Khổ 諦Đế 聚Tụ 受Thọ 論Luận 中Trung 受Thọ 相Tương/tướng 品Phẩm 第đệ 七thất 十thập 八bát
☸ Phẩm 78:
問vấn 曰viết 云vân 何hà 為vi 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 何hà 謂vị 為vi 苦khổ 。 何hà 謂vị 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 增tăng 益ích 身thân 心tâm 是thị 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 損tổn 減giảm 身thân 心tâm 是thị 名danh 為vi 苦khổ 。 與dữ 二nhị 相tương 違vi 名danh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 此thử 三tam 受thọ 無vô 決quyết 定định 相tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 即tức 一nhất 事sự 。 或hoặc 增tăng 身thân 心tâm 。 或hoặc 為vi 損tổn 減giảm 。 或hoặc 俱câu 相tương 違vi 。
答đáp 曰viết 。
是thị 緣duyên 不bất 定định 非phi 受thọ 不bất 定định 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 即tức 一nhất 火hỏa 。 或hoặc 時thời 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 或hoặc 時thời 生sanh 苦khổ 。 或hoặc 時thời 能năng 生sanh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 從tùng 緣duyên 生sanh 受thọ 是thị 則tắc 決quyết 定định 。 即tức 此thử 一nhất 事sự 以dĩ 隨tùy 時thời 故cố 。 或hoặc 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 或hoặc 為vi 苦khổ 因nhân 。 或hoặc 為vi 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 因nhân 。 問vấn 曰viết 。 以dĩ 何hà 時thời 故cố 此thử 緣duyên 能năng 為vi 苦khổ 樂lạc 等đẳng 因nhân 。
答đáp 曰viết 。
隨tùy 能năng 遮già 苦khổ 。 於ư 是thị 時thời 中trung 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 如như 人nhân 為vi 寒hàn 所sở 惱não 。
爾nhĩ 時thời 熱nhiệt 觸xúc 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 問vấn 曰viết 。 是thị 熱nhiệt 觸xúc 過quá 增tăng 還hoàn 能năng 為vi 苦khổ 。 非phi 復phục 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 亦diệc 無vô 。
答đáp 曰viết 。
世thế 俗tục 名danh 相tướng 故cố 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 非phi 真chân 實thật 義nghĩa 。 隨tùy 是thị 人nhân 喜hỷ 熱nhiệt 觸xúc 時thời 亦diệc 為vi 增tăng 益ích 。 又hựu 遮già 先tiên 苦khổ 。
爾nhĩ 時thời 是thị 中trung 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 若nhược 離ly 先tiên 苦khổ 。 是thị 熱nhiệt 觸xúc 則tắc 不bất 能năng 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 非phi 實thật 有hữu 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 但đãn 以dĩ 名danh 相tướng 故cố 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 三tam 受thọ 。 若nhược 實thật 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 說thuyết 三tam 。 又hựu 說thuyết 色sắc 若nhược 定định 苦khổ 眾chúng 生sanh 於ư 中trung 不bất 生sanh 貪tham 著trước 。 又hựu 說thuyết 何hà 等đẳng 為vi 色sắc 中trung 味vị 。
所sở 謂vị 因nhân 色sắc 能năng 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 又hựu 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 壞hoại 時thời 苦khổ 。 苦khổ 受thọ 生sanh 時thời 苦khổ 。 住trụ 時thời 苦khổ 。 壞hoại 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 不bất 知tri 苦khổ 不bất 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 福phước 報báo 。 苦khổ 受thọ 是thị 罪tội 報báo 。 若nhược 實thật 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 罪tội 福phước 但đãn 有hữu 苦khổ 果quả 。 而nhi 實thật 不bất 然nhiên 。 又hựu 欲dục 界giới 中trung 亦diệc 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 若nhược 實thật 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 不bất 應ưng 有hữu 受thọ 。 而nhi 實thật 不bất 然nhiên 。 又hựu 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 若nhược 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 貪tham 何hà 處xứ 使sử 。 不bất 可khả 說thuyết 苦khổ 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 故cố 知tri 實thật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 實thật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 應ưng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 何hà 者giả 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 而nhi 實thật 不bất 可khả 說thuyết 。 當đương 知tri 但đãn 以dĩ 苦khổ 差sai 別biệt 中trung 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 從tùng 大đại 地địa 獄ngục 。 上thượng 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 皆giai 是thị 苦khổ 相tương/tướng 。 為vi 多đa 苦khổ 所sở 惱não 。 於ư 小tiểu 苦khổ 中trung 生sanh 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 如như 人nhân 為vi 熱nhiệt 苦khổ 所sở 惱não 。 則tắc 以dĩ 冷lãnh 觸xúc 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 諸chư 經kinh 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 無vô 所sở 妨phương 也dã 。 問vấn 曰viết 。 亦diệc 可khả 說thuyết 世thế 間gian 一nhất 切thiết 皆giai 樂nhạo/nhạc/lạc 。 於ư 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 而nhi 生sanh 苦khổ 相tương/tướng 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 亦diệc 不bất 得đắc 言ngôn 於ư 微vi 苦khổ 中trung 生sanh 樂lạc 想tưởng 也dã 。
答đáp 曰viết 。
苦khổ 受thọ 相tương/tướng 麁thô 故cố 不bất 可khả 以dĩ 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 雖tuy 微vi 亦diệc 非phi 惱não 相tương/tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 不bất 見kiến 有hữu 人nhân 。 受thọ 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 舉cử 手thủ 大đại 呼hô 。 又hựu 受thọ 轉chuyển 微vi 故cố 名danh 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 。 猶do 如như 上thượng 地địa 轉chuyển 轉chuyển 寂tịch 滅diệt 。 是thị 故cố 說thuyết 微vi 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 生sanh 苦khổ 相tương/tướng 者giả 。 但đãn 有hữu 是thị 語ngữ 。 凡phàm 夫phu 愚ngu 人nhân 。 於ư 微vi 苦khổ 中trung 。 妄vọng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 則tắc 有hữu 道Đạo 理lý 。
行Hành 苦Khổ 品Phẩm 第đệ 七thất 十thập 九cửu
☸ Phẩm 79:
諸chư 受thọ 皆giai 苦khổ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 衣y 食thực 等đẳng 物vật 。 皆giai 是thị 苦khổ 因nhân 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 也dã 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 現hiện 見kiến 衣y 食thực 過quá 增tăng 。 則tắc 苦khổ 亦diệc 增tăng 。 故cố 名danh 苦khổ 因nhân 。 又hựu 手thủ 痛thống 等đẳng 苦khổ 可khả 以dĩ 相tương/tướng 示thị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 不bất 然nhiên 。 又hựu 衣y 食thực 等đẳng 物vật 皆giai 為vi 療liệu 病bệnh 。 如như 人nhân 不bất 渴khát 飲ẩm 不bất 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 人nhân 為vi 苦khổ 所sở 惱não 。 於ư 異dị 苦khổ 中trung 而nhi 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 如như 人nhân 畏úy 死tử 以dĩ 刑hình 罰phạt 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 鞭tiên 杖trượng 刀đao 矟sáo 諸chư 苦khổ 因nhân 緣duyên 。 皆giai 是thị 決quyết 定định 。 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 不bất 然nhiên 。 又hựu 一nhất 切thiết 所sở 須tu 。 究cứu 竟cánh 苦khổ 故cố 。 當đương 知tri 先tiên 有hữu 後hậu 時thời 乃nãi 覺giác 。 如như 屐kịch 漸tiệm 盡tận 。 又hựu 於ư 女nữ 色sắc 等đẳng 中trung 先tiên 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 後hậu 還hoàn 憎tăng 惡ác 。 故cố 知tri 以dĩ 邪tà 憶ức 想tưởng 生sanh 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 離ly 邪tà 憶ức 想tưởng 還hoàn 見kiến 其kỳ 過quá 。 又hựu 女nữ 色sắc 等đẳng 皆giai 是thị 乾can/kiền/càn 消tiêu 病bệnh 等đẳng 苦khổ 因nhân 。 故cố 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 又hựu 離ly 欲dục 時thời 皆giai 捨xả 此thử 緣duyên 。 若nhược 實thật 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 何hà 故cố 捨xả 耶da 。 又hựu 人nhân 隨tùy 生sanh 樂lạc 處xứ 。 後hậu 即tức 此thử 事sự 還hoàn 生sanh 苦khổ 心tâm 。 故cố 知tri 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 身thân 為vi 苦khổ 田điền 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 田điền 也dã 。 如như 野dã 田điền 中trung 。 嘉gia 苗miêu 難nạn/nan 殖thực 而nhi 穢uế 草thảo 易dị 生sanh 。 如như 是thị 身thân 田điền 眾chúng 苦khổ 易dị 集tập 。 而nhi 虛hư 樂nhạo/nhạc/lạc 難nạn/nan 生sanh 。 又hựu 人nhân 於ư 苦khổ 中trung 先tiên 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 倒đảo 。 後hậu 生sanh 貪tham 著trước 。 樂nhạo/nhạc/lạc 若nhược 少thiểu 實thật 不bất 名danh 為vi 倒đảo 。 如như 常thường 我ngã 淨tịnh 少thiểu 實thật 亦diệc 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 如như 是thị 俱câu 顛điên 倒đảo 故cố 。 又hựu 人nhân 於ư 辛tân 苦khổ 中trung 。 而nhi 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 。 如như 擔đảm 重trọng/trùng 易dị 肩kiên 故cố 知tri 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 經kinh 中trung 佛Phật 說thuyết 當đương 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 是thị 苦khổ 。 觀quán 苦khổ 如như 箭tiễn 入nhập 心tâm 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 當đương 觀quán 無vô 常thường 。 念niệm 生sanh 念niệm 滅diệt 。 若nhược 定định 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 應ưng 觀quán 苦khổ 。 當đương 知tri 凡phàm 夫phu 於ư 苦khổ 取thủ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 隨tùy 凡phàm 夫phu 人nhân 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 處xứ 。 汝nhữ 當đương 觀quán 苦khổ 。 又hựu 此thử 三tam 受thọ 皆giai 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 若nhược 實thật 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 苦Khổ 諦Đế 云vân 何hà 攝nhiếp 。 又hựu 苦khổ 為vi 真chân 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 虛hư 妄vọng 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 以dĩ 觀quán 苦khổ 心tâm 能năng 斷đoạn 諸chư 結kết 。 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 也dã 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 一nhất 切thiết 萬vạn 物vật 。 皆giai 是thị 苦khổ 因nhân 。 猶do 如như 怨oán 賊tặc 。 怨oán 賊tặc 二nhị 種chủng 或hoặc 即tức 能năng 為vi 苦khổ 。 或hoặc 初sơ 雖tuy 軟nhuyễn 善thiện 後hậu 則tắc 害hại 人nhân 。 萬vạn 物vật 亦diệc 爾nhĩ 。 或hoặc 初sơ 便tiện 生sanh 善thiện 或hoặc 後hậu 反phản 為vi 害hại 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 眾chúng 生sanh 得đắc 欲dục 無vô 厭yếm 如như 飲ẩm 醎hàm 水thủy 。 不bất 足túc 故cố 苦khổ 。 又hựu 無vô 所sở 求cầu 欲dục 。 乃nãi 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 求cầu 故cố 名danh 苦khổ 。 不bất 見kiến 世thế 間gian 有hữu 無vô 求cầu 者giả 。 故cố 知tri 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 身thân 苦khổ 心tâm 苦khổ 常thường 隨tùy 逐trục 。 故cố 知tri 身thân 為vi 苦khổ 。 又hựu 身thân 如như 獄ngục 常thường 有hữu 羈ki 鎖tỏa 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 以dĩ 滅diệt 此thử 身thân 乃nãi 名danh 解giải 脫thoát 羈ki 鎖tỏa 故cố 苦khổ 。 又hựu 一nhất 切thiết 物vật 。 漸tiệm 漸tiệm 次thứ 第đệ 。 皆giai 可khả 鄙bỉ 惡ác 。 如như 地địa 獄ngục 等đẳng 身thân 冬đông 夏hạ 等đẳng 時thời 小tiểu 兒nhi 等đẳng 根căn 知tri 寒hàn 暑thử 等đẳng 相tương 待đãi 後hậu 皆giai 憎tăng 惡ác 。 當đương 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 身thân 多đa 怨oán 賊tặc 。 謂vị 毒độc 蛇xà 篋khiếp 。 五ngũ 拔bạt 刀đao 賊tặc 。 詐trá 親thân 善thiện 賊tặc 及cập 空không 聚tụ 落lạc 壞hoại 聚tụ 落lạc 賊tặc 。 大đại 河hà 此thử 岸ngạn 種chủng 種chủng 諸chư 苦khổ 。 皆giai 常thường 隨tùy 逐trục 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 。 又hựu 知tri 眾chúng 生sanh 。 身thân 諸chư 苦khổ 隨tùy 逐trục 。 謂vị 生sanh 苦khổ 老lão 苦khổ 。 痛thống 苦khổ 死tử 苦khổ 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 違vi 願nguyện 等đẳng 苦khổ 。 常thường 與dữ 相tương 隨tùy 故cố 。 故cố 身thân 為vi 眾chúng 苦khổ 之chi 聚tụ 。 又hựu 以dĩ 有hữu 身thân 故cố 。 則tắc 有hữu 我ngã 所sở 及cập 貪tham 著trước 等đẳng 諸chư 衰suy 惱não 集tập 。 故cố 知tri 身thân 為vi 。 眾chúng 苦khổ 因nhân 緣duyên 。 又hựu 亦diệc 五ngũ 道đạo 眾chúng 生sanh 。 行hành 四tứ 威uy 儀nghi 。 皆giai 無vô 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 色sắc 是thị 苦khổ 受thọ 。 想tưởng 行hành 識thức 是thị 苦khổ 。 若nhược 色sắc 生sanh 時thời 當đương 知tri 即tức 是thị 。 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 諸chư 衰suy 惱não 生sanh 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 又hựu 身thân 常thường 怱thông 務vụ 。 以dĩ 身thân 口khẩu 意ý 。 造tạo 作tác 眾chúng 事sự 。 造tạo 作tác 眾chúng 事sự 皆giai 名danh 為vi 苦khổ 。 又hựu 諸chư 賢hiền 聖thánh 以dĩ 身thân 盡tận 為vi 悅duyệt 。 若nhược 實thật 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 失thất 樂lạc 而nhi 生sanh 歡hoan 悅duyệt 。 故cố 知tri 皆giai 苦khổ 也dã 。
壞Hoại 苦Khổ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập
☸ Phẩm 80:
問vấn 曰viết 。 汝nhữ 雖tuy 以dĩ 多đa 因nhân 緣duyên 明minh 苦khổ 。 而nhi 人nhân 猶do 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 。 隨tùy 得đắc 所sở 欲dục 以dĩ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。
答đáp 曰viết 。
是thị 先tiên 已dĩ 答đáp 。 凡phàm 夫phu 倒đảo 故cố 於ư 苦khổ 取thủ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 癡si 惑hoặc 所sở 害hại 云vân 何hà 可khả 信tín 。 雖tuy 得đắc 所sở 欲dục 亦diệc 應ưng 觀quán 苦khổ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 皆giai 無vô 常thường 壞hoại 時thời 生sanh 苦khổ 。 如như 經kinh 中trung 佛Phật 說thuyết 天thiên 人nhân 愛ái 色sắc 樂nhạo/nhạc/lạc 色sắc 貪tham 色sắc 。 是thị 色sắc 壞hoại 時thời 。 生sanh 大đại 憂ưu 苦khổ 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 壞hoại 敗bại 故cố 當đương 知tri 亦diệc 苦khổ 。 又hựu 人nhân 受thọ 虛hư 妄vọng 樂nhạo/nhạc/lạc 便tiện 生sanh 貪tham 著trước 。 以dĩ 貪tham 著trước 因nhân 緣duyên 生sanh 守thủ 護hộ 等đẳng 過quá 。 故cố 當đương 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 甚thậm 於ư 苦khổ 也dã 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 門môn 。 以dĩ 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 從tùng 三tam 毒độc 。 起khởi 不bất 善thiện 業nghiệp 。 墮đọa 地địa 獄ngục 等đẳng 。 受thọ 諸chư 苦khổ 惱não 。 當đương 知tri 皆giai 以dĩ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 根căn 本bổn 。 又hựu 一nhất 切thiết 合hợp 會hội 。 皆giai 別biệt 離ly 相tương/tướng 。 離ly 所sở 愛ái 時thời 深thâm 受thọ 諸chư 苦khổ 。 不bất 由do 不bất 愛ái 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 甚thậm 過quá 於ư 苦khổ 。 又hựu 樂nhạc 具cụ 之chi 生sanh 。 皆giai 為vi 欺khi 誑cuống 眾chúng 生sanh 令linh 墮đọa 諸chư 苦khổ 如như 食thực 野dã 禽cầm 為vi 魚ngư 沈trầm 餌nhị 。 皆giai 以dĩ 取thủ 故cố 。 樂nhạo/nhạc/lạc 物vật 亦diệc 然nhiên 。 故cố 應ưng 觀quán 苦khổ 。 又hựu 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 得đắc 少thiểu 味vị 。 故cố 獲hoạch 無vô 量lượng 過quá 。 猶do 如như 魚ngư 獸thú 所sở 味vị 至chí 寡quả 其kỳ 患hoạn 甚thậm 多đa 。 故cố 應ưng 觀quán 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 。 煩phiền 惱não 生sanh 處xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 貪tham 身thân 故cố 則tắc 欲dục 所sở 須tu 。 欲dục 因nhân 緣duyên 故cố 。 恚khuể 等đẳng 煩phiền 惱não 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 。 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 因nhân 樂nhạo 生sanh 愛ái 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 愛ái 為vi 苦khổ 本bổn 。 又hựu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 無vô 不bất 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 名danh 苦khổ 本bổn 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 難nan 捨xả 甚thậm 於ư 桎trất 梏cốc 。 又hựu 生sanh 死tử 中trung 。 貪tham 樂lạc 所sở 縛phược 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 不bất 脫thoát 生sanh 死tử 。 又hựu 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 常thường 能năng 生sanh 苦khổ 。 求cầu 時thời 欲dục 苦khổ 失thất 時thời 憶ức 苦khổ 。 得đắc 時thời 無vô 厭yếm 。 如như 海hải 吞thôn 流lưu 。 是thị 亦diệc 為vi 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 不bất 疲bì 倦quyện 因nhân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 眾chúng 生sanh 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 時thời 。 雖tuy 經kinh 嶮hiểm 難nạn 以dĩ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 心tâm 不bất 懈giải 倦quyện 。 是thị 故cố 智trí 者giả 。 應ưng 當đương 觀quán 苦khổ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 名danh 起khởi 諸chư 業nghiệp 因nhân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 貪tham 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 能năng 起khởi 善thiện 業nghiệp 。 為vi 現hiện 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 起khởi 不bất 善thiện 業nghiệp 。 亦diệc 是thị 一nhất 切thiết 。 受thọ 身thân 之chi 因nhân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 取thủ 樂nhạo 生sanh 愛ái 。 愛ái 故cố 受thọ 身thân 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 與dữ 涅Niết 槃Bàn 相tương 違vi 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 眾chúng 生sanh 貪tham 著trước 生sanh 死tử 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 不bất 樂nhạo 泥Nê 洹Hoàn 。 又hựu 未vị 離ly 欲dục 者giả 。 愛ái 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 愛ái 因nhân 生sanh 苦khổ 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 眾chúng 苦khổ 本bổn 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 二nhị 求cầu 難nạn/nan 斷đoạn 。 一nhất 謂vị 得đắc 求cầu 。 二nhị 謂vị 命mạng 求cầu 。 求cầu 隨tùy 意ý 諸chư 欲dục 。 是thị 名danh 得đắc 求cầu 。 求cầu 得đắc 壽thọ 命mạng 受thọ 此thử 諸chư 欲dục 。 是thị 名danh 命mạng 求cầu 。 此thử 二nhị 求cầu 皆giai 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 本bổn 。 是thị 故cố 智trí 者giả 。 難nạn/nan 斷đoạn 應ưng 斷đoạn 。 謂vị 能năng 如như 實thật 。 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 相tương/tướng 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 亦diệc 能năng 染nhiễm 污ô 。 未vị 得đắc 離ly 欲dục 。 大đại 智trí 人nhân 心tâm 以dĩ 難nạn/nan 斷đoạn 故cố 甚thậm 於ư 苦khổ 受thọ 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 是thị 貪tham 等đẳng 因nhân 。 若nhược 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 則tắc 無vô 所sở 貪tham 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 真chân 智trí 能năng 斷đoạn 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 世thế 間gian 諸chư 智trí 要yếu 取thủ 上thượng 地địa 味vị 。 能năng 捨xả 下hạ 地địa 。 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 甚thậm 過quá 於ư 苦khổ 。 又hựu 眾chúng 生sanh 心tâm 縛phược 在tại 生sanh 處xứ 。 乃nãi 至chí 畜súc 生sanh 。 亦diệc 貪tham 惜tích 身thân 。 當đương 知tri 皆giai 以dĩ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 故cố 。 是thị 故cố 應ưng 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 苦khổ 。
辯Biện 三Tam 受Thọ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 一nhất
☸ Phẩm 81:
問vấn 曰viết 。 已dĩ 知tri 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 今kim 以dĩ 何hà 差sai 別biệt 故cố 有hữu 三tam 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
即tức 一nhất 苦khổ 受thọ 。 以dĩ 時thời 差sai 別biệt 故cố 有hữu 三tam 種chủng 。 能năng 惱não 害hại 者giả 則tắc 名danh 為vi 苦khổ 。 既ký 惱não 害hại 已dĩ 更cánh 求cầu 異dị 苦khổ 。 以dĩ 遮già 先tiên 苦khổ 以dĩ 願nguyện 求cầu 。 故cố 大đại 苦khổ 暫tạm 息tức 。
爾nhĩ 時thời 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 憂ưu 喜hỷ 不bất 了liễu 不bất 願nguyện 不bất 求cầu 。
爾nhĩ 時thời 名danh 為vi 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 不bất 名danh 為vi 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 苦khổ 樂lạc 可khả 覺giác 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 不bất 可khả 覺giác 故cố 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 為vi 三tam 觸xúc 所sở 觸xúc 。 謂vị 苦khổ 觸xúc 樂nhạo/nhạc/lạc 觸xúc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 觸xúc 。 以dĩ 有hữu 因nhân 故cố 當đương 知tri 有hữu 果quả 。 如như 人nhân 熱nhiệt 極cực 。 得đắc 冷lãnh 觸xúc 覺giác 樂nhạo/nhạc/lạc 。 得đắc 熱nhiệt 觸xúc 覺giác 苦khổ 。 得đắc 不bất 冷lãnh 不bất 熱nhiệt 觸xúc 。 覺giác 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 故cố 知tri 有hữu 此thử 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 汝nhữ 意ý 或hoặc 謂vị 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 觸xúc 中trung 不bất 能năng 生sanh 受thọ 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 人nhân 覺giác 此thử 觸xúc 。 不bất 冷lãnh 不bất 熱nhiệt 。 覺giác 知tri 所sở 緣duyên 即tức 名danh 為vi 受thọ 。 云vân 何hà 言ngôn 無vô 。 又hựu 緣duyên 有hữu 三tam 差sai 別biệt 。 怨oán 親thân 中trung 人nhân 。 於ư 親thân 生sanh 喜hỷ 。 於ư 怨oán 生sanh 憂ưu 。 於ư 中trung 生sanh 捨xả 。 故cố 知tri 想tưởng 分phân 別biệt 故cố 有hữu 此thử 三tam 受thọ 。 以dĩ 緣duyên 別biệt 故cố 。 起khởi 此thử 三tam 想tưởng 。 又hựu 緣duyên 有hữu 三tam 種chủng 。 為vi 益ích 為vi 損tổn 或hoặc 俱câu 相tương 違vi 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 樂nhạo 有hữu 俱câu 相tương 違vi 。 亦diệc 有hữu 貪tham 處xứ 瞋sân 處xứ 癡si 處xứ 。 有hữu 喜hỷ 不bất 喜hỷ 有hữu 俱câu 相tương 違vi 。 有hữu 福phước 果quả 罪tội 果quả 有hữu 不bất 動động 果quả 。 是thị 諸chư 緣duyên 中trung 隨tùy 生sanh 三tam 受thọ 。 故cố 知tri 有hữu 此thử 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 又hựu 可khả 適thích 心tâm 處xứ 是thị 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 違vi 逆nghịch 心tâm 處xứ 是thị 名danh 苦khổ 受thọ 。 不bất 逆nghịch 不bất 順thuận 名danh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 又hựu 世thế 八bát 法pháp 得đắc 失thất 毀hủy 譽dự 。 稱xưng 譏cơ 苦khổ 樂lạc 。 凡phàm 夫phu 於ư 失thất 等đẳng 四tứ 法pháp 違vi 逆nghịch 其kỳ 心tâm 。 於ư 得đắc 等đẳng 四tứ 法pháp 以dĩ 為vi 可khả 適thích 。 必tất 當đương 應ưng 有hữu 離ly 欲dục 聖thánh 人nhân 。 能năng 俱câu 捨xả 者giả 捨xả 名danh 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 是thị 故cố 非phi 無vô 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 以dĩ 觸xúc 等đẳng 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 三tam 受thọ 者giả 。 則tắc 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 。 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 所sở 有hữu 心tâm 行hạnh 。 在tại 於ư 身thân 中trung 。 皆giai 是thị 苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。
答đáp 曰viết 。
如như 是thị 一nhất 切thiết 。 心tâm 行hành 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 中trung 說thuyết 十thập 八bát 意ý 行hành 。 是thị 中trung 但đãn 是thị 一nhất 意ý 有hữu 十thập 八bát 差sai 別biệt 。 謂vị 六lục 喜hỷ 行hành 六lục 憂ưu 行hành 六lục 捨xả 行hành 。 以dĩ 想tưởng 分phân 別biệt 故cố 。 有hữu 苦khổ 分phần/phân 樂nhạo/nhạc/lạc 分phần/phân 捨xả 分phần/phân 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 。 無vô 非phi 受thọ 也dã 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 諸chư 受thọ 皆giai 苦khổ 。 故cố 知tri 心tâm 行hành 在tại 於ư 身thân 中trung 。 皆giai 名danh 為vi 苦khổ 。 又hựu 說thuyết 若nhược 色sắc 生sanh 即tức 是thị 苦khổ 生sanh 。 云vân 何hà 色sắc 名danh 為vi 苦khổ 。 以dĩ 苦khổ 因nhân 故cố 。 故cố 知tri 緣duyên 及cập 諸chư 根căn 但đãn 能năng 生sanh 苦khổ 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 心tâm 行hành 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。 以dĩ 行hành 苦khổ 故cố 。 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 。 應ưng 觀quán 是thị 苦khổ 。 以dĩ 壞hoại 苦khổ 故cố 。 應ưng 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 苦khổ 。 苦khổ 苦khổ 即tức 苦khổ 。 是thị 三tam 種chủng 苦khổ 。 皆giai 從tùng 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 故cố 生sanh 。 念niệm 念niệm 滅diệt 故cố 聖thánh 人nhân 觀quán 苦khổ 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 。 皆giai 名danh 為vi 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 無vô 漏lậu 諸chư 受thọ 亦diệc 是thị 苦khổ 耶da 。 答đáp 曰viết 亦diệc 苦khổ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 漏lậu 諸chư 受thọ 聖thánh 人nhân 亦diệc 次thứ 第đệ 捨xả 。 從tùng 初sơ 禪thiền 來lai 乃nãi 至chí 。 證chứng 一nhất 切thiết 滅diệt 。 是thị 皆giai 有hữu 苦khổ 。 又hựu 有hữu 漏lậu 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 漏lậu 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 隨tùy 有hữu 漏lậu 禪thiền 以dĩ 我ngã 因nhân 故cố 苦khổ 。 無vô 漏lậu 諸chư 禪thiền 亦diệc 以dĩ 此thử 苦khổ 。 又hựu 若nhược 聖thánh 人nhân 住trụ 無vô 漏lậu 心tâm 深thâm 厭yếm 一nhất 切thiết 。 故cố 無vô 漏lậu 心tâm 生sanh 則tắc 。 深thâm 生sanh 厭yếm 患hoạn 。 如như 睫tiệp 入nhập 目mục 。 凡phàm 夫phu 不bất 知tri 。 皆giai 以dĩ 苦khổ 為vi 樂lạc 。 聖thánh 人nhân 智trí 深thâm 妙diệu 故cố 厭yếm 離ly 有hữu 頂đảnh 。 甚thậm 於ư 餘dư 人nhân 厭yếm 患hoạn 欲dục 界giới 故cố 。 無vô 漏lậu 苦khổ 喻dụ 於ư 有hữu 漏lậu 。 又hựu 諸chư 聖thánh 人nhân 。 得đắc 無vô 漏lậu 心tâm 。 但đãn 向hướng 涅Niết 槃Bàn 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 人nhân 爾nhĩ 時thời 。 明minh 見kiến 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 苦khổ 。 若nhược 無vô 漏lậu 受thọ 樂lạc 則tắc 應ưng 喜hỷ 樂lạc 。 不bất 應ưng 復phục 生sanh 向hướng 泥Nê 洹Hoàn 心tâm 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 諸chư 心tâm 行hành 皆giai 名danh 受thọ 者giả 。 云vân 何hà 別biệt 有hữu 諸chư 心tâm 等đẳng 法pháp 。
答đáp 曰viết 。
即tức 是thị 一nhất 受thọ 緣duyên 中trung 行hành 異dị 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。 諸chư 心tâm 等đẳng 法pháp 亦diệc 行hành 緣duyên 異dị 。 但đãn 識thức 緣duyên 時thời 是thị 行hành 名danh 心tâm 。 此thử 等đẳng 如như 先tiên 說thuyết 。 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 在tại 身thân 中trung 時thời 。 有hữu 利lợi 益ích 等đẳng 諸chư 差sai 別biệt 故cố 。 故cố 名danh 為vi 受thọ 。 又hựu 多đa 以dĩ 心tâm 能năng 起khởi 煩phiền 惱não 。
爾nhĩ 時thời 名danh 受thọ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 苦khổ 受thọ 中trung 瞋sân 使sử 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 無vô 明minh 使sử 。 是thị 故cố 想tưởng 分phân 別biệt 緣duyên 中trung 喜hỷ 等đẳng 法pháp 名danh 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 時thời 能năng 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 一nhất 一nhất 受thọ 中trung 三tam 煩phiền 惱não 使sử 。 何hà 故cố 定định 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 答đáp 曰viết 苦khổ 受thọ 中trung 不bất 應ưng 貪tham 使sử 。 癡si 一nhất 切thiết 處xứ 使sử 以dĩ 癡si 力lực 故cố 。 於ư 苦khổ 中trung 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 不bất 知tri 見kiến 事sự 故cố 得đắc 苦khổ 生sanh 瞋sân 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 細tế 故cố 不bất 覺giác 貪tham 瞋sân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 人nhân 於ư 此thử 中trung 不bất 生sanh 苦khổ 樂lạc 想tưởng 故cố 。 不bất 知tri 見kiến 事sự 故cố 但đãn 生sanh 癡si 使sử 。 又hựu 於ư 捨xả 緣duyên 中trung 若nhược 貪tham 瞋sân 不bất 行hành 。 凡phàm 夫phu 於ư 中trung 謂vị 能năng 勝thắng 緣duyên 。 是thị 故cố 佛Phật 言ngôn 。 汝nhữ 不bất 勝thắng 此thử 緣duyên 以dĩ 未vị 覺giác 故cố 貪tham 瞋sân 不bất 行hành 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 凡phàm 夫phu 所sở 有hữu 色sắc 中trung 生sanh 捨xả 皆giai 依y 止chỉ 色sắc 。 若nhược 勝thắng 此thử 緣duyên 於ư 我ngã 增tăng 益ích 若nhược 作tác 損tổn 減giảm 。 還hoàn 生sanh 貪tham 瞋sân 故cố 知tri 未vị 勝thắng 緣duyên 。 又hựu 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 其kỳ 相tương/tướng 寂tịch 滅diệt 如như 無vô 色sắc 定định 。 以dĩ 寂tịch 滅diệt 故cố 。 煩phiền 惱não 細tế 行hành 。 凡phàm 夫phu 於ư 中trung 生sanh 解giải 脫thoát 想tưởng 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 此thử 中trung 有hữu 無vô 明minh 使sử 。 又hựu 未vị 覺giác 緣duyên 故cố 苦khổ 樂lạc 不bất 了liễu 。 若nhược 知tri 此thử 緣duyên 苦khổ 樂lạc 則tắc 了liễu 。
爾nhĩ 時thời 則tắc 生sanh 貪tham 瞋sân 。 問vấn 曰viết 若nhược 覺giác 此thử 緣duyên 則tắc 生sanh 苦khổ 樂lạc 相tương/tướng 。 是thị 故cố 但đãn 應ưng 有hữu 苦khổ 樂lạc 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 有hữu 時thời 於ư 此thử 緣duyên 中trung 。 不bất 生sanh 樂lạc 心tâm 。 不bất 生sanh 苦khổ 心tâm 。 是thị 故cố 不bất 但đãn 有hữu 苦khổ 樂lạc 也dã 。 如như 先tiên 說thuyết 皆giai 是thị 苦khổ 而nhi 有hữu 三tam 差sai 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 覺giác 知tri 。 此thử 緣duyên 還hoàn 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 云vân 何hà 覺giác 知tri 不bất 可khả 以dĩ 無vô 明minh 覺giác 知tri 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 於ư 此thử 緣duyên 中trung 先tiên 取thủ 相tương/tướng 。 故cố 於ư 此thử 緣duyên 中trung 若nhược 無vô 明minh 使sử 。 若nhược 貪tham 瞋sân 使sử 。 問vấn 曰viết 。 但đãn 於ư 苦khổ 樂lạc 中trung 生sanh 癡si 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 是thị 人nhân 於ư 諸chư 受thọ 不bất 如như 實thật 知tri 。 集tập 滅diệt 味vị 過quá 出xuất 等đẳng 。 以dĩ 不bất 知tri 故cố 。 於ư 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 中trung 說thuyết 無vô 明minh 使sử 使sử 。 是thị 故cố 但đãn 於ư 苦khổ 樂lạc 中trung 起khởi 無vô 明minh 使sử 。 非phi 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 中trung 。
答đáp 曰viết 。
此thử 經Kinh 自tự 說thuyết 於ư 諸chư 受thọ 不bất 如như 實thật 知tri 。 集tập 滅diệt 味vị 等đẳng 故cố 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 中trung 無vô 明minh 使sử 使sử 。 問vấn 曰viết 。 雖tuy 有hữu 是thị 說thuyết 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 云vân 何hà 於ư 苦khổ 樂lạc 不bất 知tri 集tập 滅diệt 等đẳng 故cố 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 無vô 明minh 使sử 使sử 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 於ư 餘dư 事sự 不bất 知tri 餘dư 事sự 中trung 使sử 。 是thị 故cố 此thử 經Kinh 。 應ưng 如như 是thị 說thuyết 。 是thị 人nhân 於ư 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 不bất 知tri 集tập 等đẳng 故cố 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 無vô 明minh 使sử 使sử 。 若nhược 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 受thọ 中trung 無vô 明minh 不bất 使sử 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 於ư 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 生sanh 三tam 種chủng 心tâm 。 寂tịch 滅diệt 想tưởng 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 想tưởng 故cố 生sanh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 心tâm 。 若nhược 以dĩ 邪tà 智trí 取thủ 相tương/tướng 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 。 若nhược 取thủ 上thượng 地địa 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 則tắc 生sanh 苦khổ 心tâm 。 是thị 故cố 經Kinh 中trung 。 說thuyết 諸chư 受thọ 多đa 語ngữ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 諸chư 受thọ 。 皆giai 無vô 明minh 所sở 使sử 。 是thị 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 隨tùy 時thời 故cố 。 有hữu 三tam 種chủng 差sai 別biệt 。 又hựu 若nhược 未vị 通thông 達đạt 苦khổ 集tập 等đẳng 。
爾nhĩ 時thời 於ư 苦khổ 受thọ 中trung 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 亦diệc 生sanh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 想tưởng 。 是thị 故cố 說thuyết 不bất 知tri 諸chư 受thọ 集tập 等đẳng 故cố 無vô 明minh 使sử 使sử 。 但đãn 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 中trung 多đa 無vô 明minh 使sử 使sử 。
問Vấn 受Thọ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 二nhị
☸ Phẩm 82:
問vấn 曰viết 。 經kinh 中trung 說thuyết 是thị 人nhân 。 受thọ 樂lạc 受thọ 時thời 。 如như 實thật 知tri 我ngã 受thọ 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 如như 實thật 知tri 何hà 受thọ 耶da 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 受thọ 不bất 可khả 得đắc 受thọ 現hiện 在tại 受thọ 不bất 得đắc 自tự 知tri 。
答đáp 曰viết 。
此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 人nhân 受thọ 。 是thị 故cố 無vô 過quá 。 又hựu 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 受thọ 來lai 在tại 身thân 。 以dĩ 意ý 能năng 緣duyên 故cố 亦diệc 無vô 咎cữu 。 又hựu 於ư 樂nhạc 具cụ 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 名danh 世thế 間gian 。 亦diệc 有hữu 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 故cố 。 又hựu 是thị 人nhân 先tiên 受thọ 樂lạc 受thọ 。 然nhiên 後hậu 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 名danh 受thọ 樂lạc 受thọ 時thời 如như 實thật 知tri 。 問vấn 曰viết 。 為vi 以dĩ 受thọ 者giả 故cố 名danh 受thọ 。 可khả 受thọ 故cố 名danh 受thọ 。 若nhược 以dĩ 受thọ 者giả 名danh 受thọ 則tắc 受thọ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 異dị 。 而nhi 經kinh 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 苦khổ 受thọ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 若nhược 以dĩ 可khả 受thọ 名danh 受thọ 。 誰thùy 受thọ 之chi 者giả 。 以dĩ 受thọ 故cố 名danh 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
於ư 緣duyên 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 火hỏa 苦khổ 火hỏa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 以dĩ 覺giác 知tri 緣duyên 故cố 名danh 為vi 受thọ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 眾chúng 生sanh 受thọ 此thử 受thọ 故cố 名danh 可khả 受thọ 為vi 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 眾chúng 生sanh 不bất 名danh 為vi 受thọ 。 經kinh 中trung 說thuyết 受thọ 為vi 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
名danh 義nghĩa 如như 是thị 有hữu 相tương/tướng 則tắc 有hữu 作tác 。 假giả 名danh 中trung 有hữu 相tương/tướng 。 是thị 苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 在tại 身thân 則tắc 心tâm 能năng 覺giác 。 故cố 說thuyết 受thọ 為vi 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 經kinh 中trung 說thuyết 諸chư 受thọ 中trung 順thuận 受thọ 觀quán 行hành 者giả 。
爾nhĩ 時thời 云vân 何hà 生sanh 苦khổ 樂lạc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 相tương/tướng 。 是thị 人nhân 爾nhĩ 時thời 。 不bất 皆giai 生sanh 苦khổ 相tương/tướng 耶da 。
答đáp 曰viết 。
是thị 人nhân 未vị 得đắc 。 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 但đãn 憶ức 念niệm 三tam 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 用dụng 意ý 識thức 。 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 云vân 何hà 說thuyết 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 。
答đáp 曰viết 。
於ư 一nhất 切thiết 受thọ 中trung 應ưng 如như 是thị 繫hệ 念niệm 。 是thị 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 是thị 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 修tu 念niệm 處xứ 時thời 身thân 中trung 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 繫hệ 念niệm 是thị 中trung 故cố 名danh 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 一nhất 切thiết 受thọ 皆giai 是thị 心tâm 法pháp 。 何hà 故cố 說thuyết 身thân 受thọ 答đáp 曰viết 。 為vi 外ngoại 道đạo 故cố 說thuyết 。 外ngoại 道đạo 謂vị 諸chư 受thọ 依y 神thần 故cố 。 佛Phật 說thuyết 諸chư 受thọ 依y 止chỉ 身thân 心tâm 。 問vấn 曰viết 。 何hà 者giả 是thị 身thân 受thọ 。
答đáp 曰viết 。
因nhân 五ngũ 根căn 所sở 生sanh 受thọ 。 是thị 名danh 身thân 受thọ 。 因nhân 第đệ 六lục 根căn 所sở 生sanh 受thọ 。 是thị 名danh 心tâm 受thọ 。 問vấn 曰viết 。 是thị 受thọ 云vân 何hà 名danh 垢cấu 。 云vân 何hà 名danh 淨tịnh 。
答đáp 曰viết 。
諸chư 煩phiền 惱não 名danh 垢cấu 。 是thị 煩phiền 惱não 所sở 使sử 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 垢cấu 。 煩phiền 惱não 所sở 不bất 使sử 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 淨tịnh 。 問vấn 曰viết 。 云vân 何hà 苦khổ 受thọ 名danh 淨tịnh 。
答đáp 曰viết 。
斷đoạn 煩phiền 惱não 人nhân 苦khổ 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 淨tịnh 。 又hựu 與dữ 煩phiền 惱não 相tương 違vi 苦khổ 受thọ 。 是thị 名danh 為vi 淨tịnh 。 問vấn 曰viết 。 已dĩ 說thuyết 垢cấu 淨tịnh 。 何hà 故cố 更cánh 說thuyết 依y 貪tham 依y 出xuất 。 貪tham 即tức 煩phiền 惱não 。 出xuất 即tức 是thị 淨tịnh 。
答đáp 曰viết 。
先tiên 總tổng 說thuyết 垢cấu 。 今kim 更cánh 別biệt 說thuyết 貪tham 為vi 垢cấu 因nhân 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 有hữu 垢cấu 喜hỷ 。 有hữu 淨tịnh 喜hỷ 。 有hữu 淨tịnh 中trung 淨tịnh 喜hỷ 。 垢cấu 喜hỷ 者giả 。 因nhân 五ngũ 欲dục 生sanh 喜hỷ 。 淨tịnh 喜hỷ 者giả 。 謂vị 初sơ 禪thiền 喜hỷ 。 淨tịnh 中trung 淨tịnh 喜hỷ 。 謂vị 二nhị 禪thiền 喜hỷ 。 若nhược 受thọ 但đãn 為vi 泥Nê 洹Hoàn 。 是thị 名danh 依y 出xuất 。 是thị 故cố 更cánh 說thuyết 。 問vấn 曰viết 。 五ngũ 根căn 中trung 何hà 故cố 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 各các 分phân 為vi 二nhị 。 而nhi 捨xả 受thọ 不phủ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
憂ưu 喜hỷ 要yếu 以dĩ 想tưởng 分phân 別biệt 生sanh 。 苦khổ 樂lạc 不bất 必tất 由do 想tưởng 分phân 別biệt 。 捨xả 受thọ 想tưởng 分phân 別biệt 微vi 。 故cố 不bất 為vi 二nhị 。 問vấn 曰viết 。 第đệ 三tam 禪thiền 中trung 意ý 識thức 所sở 受thọ 何hà 故cố 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 說thuyết 喜hỷ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 深thâm 厚hậu 遍biến 滿mãn 身thân 心tâm 故cố 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 喜hỷ 但đãn 能năng 遍biến 心tâm 不bất 能năng 遍biến 身thân 。 故cố 三tam 禪thiền 中trung 佛Phật 差sai 別biệt 喜hỷ 說thuyết 身thân 受thọ 樂lạc 。 問vấn 曰viết 。 是thị 三tam 受thọ 中trung 何hà 者giả 能năng 生sanh 深thâm 厚hậu 煩phiền 惱não 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 論luận 師sư 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 能năng 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 先tiên 已dĩ 說thuyết 壞hoại 敗bại 等đẳng 因nhân 緣duyên 。 受thọ 大đại 苦khổ 故cố 。 又hựu 論luận 師sư 言ngôn 。 苦khổ 受thọ 能năng 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 眾chúng 生sanh 為vi 苦khổ 所sở 逼bức 。 以dĩ 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 深thâm 起khởi 煩phiền 惱não 。 又hựu 種chủng 種chủng 樂lạc 少thiểu 苦khổ 能năng 勝thắng 。 如như 人nhân 具cụ 足túc 受thọ 五ngũ 欲dục 時thời 。 蚊văn 蚋nhuế 所sở 侵xâm 則tắc 生sanh 苦khổ 覺giác 色sắc 等đẳng 五ngũ 欲dục 樂lạc 不bất 如như 是thị 。 又hựu 如như 存tồn 百bách 子tử 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 如như 喪táng 一nhất 子tử 苦khổ 。 又hựu 生sanh 死tử 中trung 苦khổ 受thọ 相tương/tướng 多đa 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 不bất 爾nhĩ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 多đa 有hữu 眾chúng 生sanh 。 在tại 三tam 惡ác 趣thú 。 生sanh 天thiên 人nhân 少thiểu 。 又hựu 不bất 須tu 加gia 功công 自tự 然nhiên 得đắc 苦khổ 。 加gia 功công 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 得đắc 不bất 得đắc 。 猶do 如như 田điền 中trung 穢uế 草thảo 自tự 生sanh 。 嘉gia 苗miêu 不bất 爾nhĩ 。 又hựu 因nhân 苦khổ 受thọ 起khởi 重trọng 罪tội 業nghiệp 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 苦khổ 受thọ 中trung 有hữu 瞋sân 使sử 經kinh 中trung 說thuyết 。 瞋sân 為vi 重trọng 罪tội 。 又hựu 論luận 師sư 言ngôn 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 能năng 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 中trung 有hữu 癡si 使sử 。 癡si 是thị 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 又hựu 此thử 受thọ 細tế 微vi 。 是thị 中trung 煩phiền 惱não 難nạn/nan 覺giác 知tri 故cố 。 又hựu 此thử 受thọ 是thị 。 眾chúng 生sanh 本bổn 性tánh 。 苦khổ 樂lạc 為vi 客khách 。 又hựu 此thử 受thọ 遍biến 在tại 三tam 界giới 。 餘dư 二nhị 不bất 爾nhĩ 。 又hựu 此thử 受thọ 是thị 長trường 壽thọ 因nhân 。 貪tham 此thử 受thọ 故cố 壽thọ 八bát 萬vạn 大đại 劫kiếp 久cửu 受thọ 苦khổ 相tương/tướng 諸chư 陰ấm 。 又hựu 此thử 受thọ 與dữ 泥Nê 洹Hoàn 相tương 違vi 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 中trung 生sanh 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 泥Nê 洹Hoàn 相tương/tướng 故cố 。 不bất 復phục 能năng 得đắc 。 真chân 實thật 泥Nê 洹Hoàn 。 又hựu 此thử 受thọ 以dĩ 聖thánh 道Đạo 能năng 過quá 。 如như 說thuyết 因nhân 離ly 性tánh 得đắc 解giải 脫thoát 。 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 以dĩ 世thế 間gian 道đạo 亦diệc 能năng 得đắc 過quá 。 又hựu 此thử 受thọ 窮cùng 生sanh 死tử 邊biên 斷đoạn 相tương 續tục 時thời 斷đoạn 。 是thị 故cố 能năng 生sanh 深thâm 厚hậu 煩phiền 惱não 。
五Ngũ 受Thọ 根Căn 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 三tam
☸ Phẩm 83:
問vấn 曰viết 。 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 為vi 在tại 何hà 處xứ 。 乃nãi 至chí 捨xả 根căn 在tại 何hà 處xứ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
苦khổ 樂lạc 在tại 身thân 。 隨tùy 所sở 得đắc 身thân 。 乃nãi 至chí 四tứ 禪thiền 。 餘dư 三tam 在tại 心tâm 。 隨tùy 所sở 得đắc 心tâm 。 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 問vấn 曰viết 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 憂ưu 根căn 初sơ 禪thiền 中trung 滅diệt 。 喜hỷ 根căn 三tam 禪thiền 中trung 滅diệt 。 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 四tứ 禪thiền 中trung 滅diệt 。 捨xả 根căn 滅diệt 盡tận 定định 中trung 滅diệt 。 是thị 故cố 汝nhữ 說thuyết 不bất 然nhiên 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 汝nhữ 信tín 此thử 經Kinh 者giả 。 則tắc 苦khổ 根căn 應ưng 在tại 初sơ 禪thiền 。 而nhi 汝nhữ 法pháp 中trung 初sơ 禪thiền 實thật 無vô 苦khổ 根căn 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 。 信tín 此thử 經Kinh 也dã 。 問vấn 曰viết 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 深thâm 修tu 善thiện 法Pháp 。 應ưng 無vô 憂ưu 苦khổ 。
答đáp 曰viết 。
三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 上thượng 二nhị 界giới 中trung 雖tuy 無vô 麁thô 苦khổ 亦diệc 有hữu 微vi 苦khổ 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 四tứ 禪thiền 中trung 說thuyết 有hữu 四tứ 威uy 儀nghi 。 隨tùy 有hữu 威uy 儀nghi 皆giai 應ưng 有hữu 苦khổ 。 又hựu 色sắc 界giới 有hữu 眼nhãn 耳nhĩ 身thân 識thức 。 此thử 識thức 中trung 所sở 有hữu 受thọ 名danh 為vi 苦khổ 樂lạc 。 從tùng 一nhất 威uy 儀nghi 求cầu 一nhất 威uy 儀nghi 。 故cố 知tri 有hữu 苦khổ 。 又hựu 經kinh 中trung 問vấn 。 色sắc 有hữu 何hà 味vị 。 所sở 謂vị 因nhân 色sắc 生sanh 樂nhạo 生sanh 喜hỷ 。 色sắc 中trung 有hữu 何hà 過quá 。 謂vị 所sở 有hữu 色sắc 無vô 常thường 苦khổ 敗bại 壞hoại 相tương/tướng 。 色sắc 界giới 有hữu 色sắc 故cố 。 有hữu 味vị 心tâm 有hữu 過quá 心tâm 。 故cố 有hữu 苦khổ 樂lạc 。 又hựu 行hành 者giả 於ư 諸chư 禪thiền 定định 。 亦diệc 貪tham 亦diệc 捨xả 。 必tất 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 因nhân 緣duyên 故cố 貪tham 。 苦khổ 受thọ 因nhân 緣duyên 故cố 捨xả 。 故cố 知tri 有hữu 苦khổ 樂lạc 也dã 。 又hựu 佛Phật 說thuyết 聲thanh 等đẳng 是thị 初sơ 禪thiền 刺thứ 。 覺giác 觀quán 是thị 二nhị 禪thiền 刺thứ 。 乃nãi 至chí 非phi 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 。 處xử 有hữu 想tưởng 受thọ 刺thứ 。 刺thứ 名danh 苦khổ 義nghĩa 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 有hữu 苦khổ 。 又hựu 一nhất 切thiết 五ngũ 陰ấm 皆giai 名danh 為vi 苦khổ 。 正chánh 以dĩ 惱não 害hại 為vi 苦khổ 。 如như 欲dục 界giới 受thọ 惱não 害hại 故cố 苦khổ 。 上thượng 二nhị 界giới 受thọ 亦diệc 有hữu 惱não 害hại 。 何hà 故cố 非phi 苦khổ 。 如như 欲dục 界giới 說thuyết 病bệnh 等đẳng 八bát 行hành 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 同đồng 說thuyết 八bát 行hành 。 何hà 故cố 無vô 苦khổ 。 又hựu 色sắc 界giới 說thuyết 光quang 明minh 優ưu 劣liệt 。 故cố 知tri 色sắc 界giới 業nghiệp 亦diệc 差sai 別biệt 。 業nghiệp 差sai 別biệt 故cố 必tất 應ưng 當đương 有hữu 得đắc 苦khổ 報báo 業nghiệp 。 又hựu 經kinh 說thuyết 。 此thử 中trung 有hữu 嫉tật 妬đố 等đẳng 煩phiền 惱não 。 如như 有hữu 梵Phạm 天Thiên 語ngữ 諸chư 梵Phạm 言ngôn 。 此thử 處xứ 是thị 常thường 。 汝nhữ 等đẳng 勿vật 詣nghệ 。 瞿Cù 曇Đàm 沙Sa 門Môn 。 亦diệc 有hữu 梵Phạm 天Thiên 來lai 難nạn/nan 問vấn 佛Phật 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 入nhập 第đệ 四tứ 禪thiền 。 斷đoạn 不bất 善thiện 法pháp 。 又hựu 經kinh 中trung 亦diệc 說thuyết 是thị 中trung 有hữu 。 邪tà 見kiến 煩phiền 惱não 。 是thị 等đẳng 煩phiền 惱não 即tức 是thị 不bất 善thiện 。 應ưng 得đắc 苦khổ 報báo 。 何hà 故cố 無vô 苦khổ 。 又hựu 論luận 師sư 說thuyết 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 皆giai 是thị 不bất 善thiện 。 是thị 中trung 云vân 何hà 。 無vô 苦khổ 受thọ 耶da 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 諸chư 天thiên 人nhân 愛ái 色sắc 樂nhạo/nhạc/lạc 色sắc 貪tham 色sắc 著trước 色sắc 。 是thị 諸chư 天thiên 人nhân 。 愛ái 樂nhạo 貪tham 著trước 色sắc 故cố 。 是thị 色sắc 敗bại 壞hoại 則tắc 生sanh 憂ưu 苦khổ 。 乃nãi 至chí 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 未vị 離ly 欲dục 人nhân 。 皆giai 有hữu 憂ưu 喜hỷ 。 又hựu 愛ái 緣duyên 生sanh 喜hỷ 。 離ly 此thử 愛ái 緣duyên 必tất 生sanh 憂ưu 悲bi 。 凡phàm 夫phu 無vô 智trí 。 何hà 能năng 有hữu 力lực 。 得đắc 所sở 愛ái 緣duyên 而nhi 不bất 生sanh 喜hỷ 。 失thất 不bất 生sanh 憂ưu 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 唯duy 得đắc 道Đạo 者giả 。 將tương 命mạng 終chung 時thời 。 無vô 憂ưu 喜hỷ 色sắc 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 憂ưu 喜hỷ 常thường 隨tùy 。 又hựu 佛Phật 自tự 說thuyết 。 不bất 憂ưu 不bất 喜hỷ 。 一nhất 心tâm 行hành 捨xả 。 是thị 應ưng 羅La 漢Hán 功công 德đức 。 又hựu 六lục 捨xả 行hành 唯duy 聖thánh 所sở 行hành 。 非phi 凡phàm 夫phu 也dã 。 凡phàm 夫phu 或hoặc 時thời 行hành 捨xả 。 皆giai 以dĩ 未vị 能năng 知tri 見kiến 緣duyên 故cố 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 凡phàm 夫phu 色sắc 中trung 所sở 有hữu 捨xả 心tâm 。 皆giai 依y 止chỉ 色sắc 。 貪tham 色sắc 不bất 離ly 。 故cố 知tri 凡phàm 夫phu 無vô 捨xả 心tâm 也dã 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 貪tham 使sử 。 若nhược 彼bỉ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 貪tham 何hà 處xứ 使sử 。 汝nhữ 意ý 或hoặc 謂vị 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 中trung 貪tham 使sử 使sử 。 經kinh 無vô 說thuyết 處xứ 。 又hựu 上thượng 地địa 中trung 。 轉chuyển 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 大đại 利lợi 身thân 心tâm 。 如như 說thuyết 是thị 天thiên 一nhất 坐tọa 千thiên 劫kiếp 。 若nhược 苦khổ 行hạnh 者giả 。 於ư 諸chư 威uy 儀nghi 。 不bất 能năng 久cửu 住trụ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 安an 坐tọa 七thất 日nhật 。 受thọ 解giải 脫thoát 樂lạc 。 又hựu 是thị 中trung 猗ỷ 樂nhạo/nhạc/lạc 第đệ 一nhất 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 猗ỷ 者giả 受thọ 樂lạc 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 地địa 中trung 。 皆giai 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 汝nhữ 意ý 或hoặc 謂vị 。 猗ỷ 受thọ 樂lạc 異dị 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 所sở 有hữu 利lợi 益ích 。 事sự 來lai 在tại 身thân 。 則tắc 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 故cố 猗ỷ 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 異dị 受thọ 樂lạc 。 問vấn 曰viết 若nhược 上thượng 界giới 定định 有hữu 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 。 云vân 何hà 得đắc 與dữ 。 禪thiền 經kinh 相tương 順thuận 。
答đáp 曰viết 。
此thử 經Kinh 違vi 害hại 法pháp 相tướng 。 若nhược 捨xả 何hà 咎cữu 。 又hựu 此thử 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 寂tịch 滅diệt 不bất 善thiện 。 不bất 能năng 發phát 起khởi 。 麁thô 貪tham 麁thô 恚khuể 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 無vô 苦khổ 樂lạc 。 又hựu 此thử 中trung 苦khổ 樂lạc 細tế 微vi 不bất 了liễu 。 無vô 有hữu 刀đao 杖trượng 。 等đẳng 苦khổ 喪táng 親thân 等đẳng 憂ưu 。 是thị 故cố 名danh 無vô 。 如như 說thuyết 色sắc 界giới 無vô 寒hàn 無vô 熱nhiệt 。 是thị 中trung 亦diệc 有hữu 四tứ 大đại 。 云vân 何hà 當đương 言ngôn 無vô 寒hàn 無vô 熱nhiệt 耶da 。 如như 說thuyết 三tam 禪thiền 眾chúng 生sanh 。 一nhất 身thân 一nhất 想tưởng 。 是thị 中trung 亦diệc 有hữu 光quang 明minh 差sai 別biệt 。 如như 說thuyết 若nhược 行hành 禪thiền 者giả 。 不bất 能năng 善thiện 除trừ 睡thụy 眠miên 戲hí 調điều 。 則tắc 光quang 明minh 不bất 淨tịnh 。 又hựu 少thiểu 智trí 人nhân 名danh 為vi 無vô 智trí 。 又hựu 如như 世thế 人nhân 以dĩ 食thực 中trung 少thiểu 醎hàm 名danh 為vi 無vô 醎hàm 。 如như 是thị 彼bỉ 中trung 憂ưu 喜hỷ 不bất 了liễu 。 故cố 名danh 為vi 無vô 。 又hựu 汝nhữ 等đẳng 說thuyết 彼bỉ 中trung 無vô 覺giác 。 佛Phật 經Kinh 中trung 說thuyết 想tưởng 因nhân 緣Duyên 覺Giác 。 是thị 中trung 有hữu 想tưởng 云vân 何hà 無vô 覺giác 。 故cố 知tri 覺giác 法pháp 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 為vi 麁thô 覺giác 故cố 。 說thuyết 二nhị 禪thiền 滅diệt 。 是thị 故cố 上thượng 二nhị 界giới 中trung 亦diệc 有hữu 苦khổ 樂lạc 等đẳng 。 受thọ 陰ấm 竟cánh 。
苦Khổ 諦Đế 聚tụ 行hành 陰ấm 論luận 中trung 思tư 品phẩm 第đệ 八bát 十thập 四tứ 。
經kinh 中trung 說thuyết 思tư 是thị 行hành 陰ấm 。 問vấn 曰viết 。 何hà 等đẳng 為vi 思tư 。
答đáp 曰viết 。
願nguyện 求cầu 為vi 思tư 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 下hạ 思tư 下hạ 求cầu 下hạ 願nguyện 。 問vấn 曰viết 。 以dĩ 何hà 故cố 知tri 求cầu 名danh 為vi 思tư 。
答đáp 曰viết 。
經kinh 中trung 說thuyết 作tác 起khởi 故cố 名danh 為vi 行hành 。 受thọ 陰ấm 作tác 起khởi 是thị 名danh 求cầu 。 如như 經kinh 說thuyết 作tác 起khởi 皆giai 依y 於ư 愛ái 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 如như 一nhất 束thúc 麥mạch 置trí 四tứ 衢cù 道đạo 中trung 。 六lục 人nhân 來lai 打đả 。 有hữu 第đệ 七thất 人nhân 復phục 更cánh 來lai 打đả 。 比Bỉ 丘Khâu 於ư 汝nhữ 意ý 云vân 何hà 。 是thị 為vi 熟thục 不phủ 。 熟thục 已dĩ 世Thế 尊Tôn 。
佛Phật 言ngôn 。
癡si 人nhân 亦diệc 爾nhĩ 。 常thường 為vi 六lục 觸xúc 入nhập 之chi 所sở 打đả 。 如như 是thị 打đả 時thời 復phục 思tư 後hậu 身thân 。 是thị 為vi 至chí 熟thục 。 當đương 知tri 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 又hựu 說thuyết 。 意ý 思tư 食thực 應ưng 觀quán 如như 火hỏa 聚tụ 。 火hỏa 何hà 所sở 喻dụ 。 是thị 人nhân 求cầu 後hậu 身thân 。 後hậu 身thân 如như 火hỏa 。 常thường 生sanh 諸chư 苦khổ 故cố 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 我ngã 即tức 是thị 動động 處xứ 。 亦diệc 是thị 戲hí 論luận 。 作tác 起khởi 依y 愛ái 。 隨tùy 有hữu 我ngã 處xứ 則tắc 有hữu 動động 念niệm 戲hí 論luận 。 作tác 起khởi 依y 愛ái 。 若nhược 作tác 起khởi 法pháp 說thuyết 名danh 依y 愛ái 。 當đương 知tri 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 小tiểu 兒nhi 從tùng 生sanh 習tập 慈từ 。 能năng 起khởi 惡ác 業nghiệp 思tư 惡ác 業nghiệp 不phủ 。 不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。 是thị 義nghĩa 名danh 求cầu 欲dục 造tạo 惡ác 業nghiệp 。 又hựu 說thuyết 業nghiệp 者giả 若nhược 思tư 。 思tư 已dĩ 是thị 中trung 思tư 是thị 意ý 業nghiệp 。 思tư 已dĩ 是thị 身thân 口khẩu 業nghiệp 。 思tư 已dĩ 名danh 為vi 求cầu 已dĩ 。 又hựu 和hòa 利lợi 經kinh 中trung 說thuyết 尼ni 延diên 子tử 斷đoạn 冷lãnh 水thủy 受thọ 煖noãn 水thủy 。 死tử 時thời 求cầu 冷lãnh 水thủy 。 竟cánh 不bất 得đắc 而nhi 死tử 。 生sanh 意ý 著trước 天thiên 。 是thị 則tắc 以dĩ 思tư 冷lãnh 故cố 生sanh 。 故cố 知tri 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 問vấn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 求cầu 是thị 思tư 者giả 。 此thử 是thị 愛ái 相tương/tướng 非phi 是thị 思tư 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 經kinh 中trung 說thuyết 。 癡si 人nhân 所sở 求cầu 即tức 是thị 愛ái 也dã 。 又hựu 大đại 因nhân 經kinh 中trung 說thuyết 。 因nhân 愛ái 故cố 求cầu 等đẳng 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 苦khổ 者giả 多đa 求cầu 。 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 不bất 求cầu 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 人nhân 欲dục 行hành 五ngũ 欲dục 。 欲dục 即tức 是thị 求cầu 。 又hựu 說thuyết 愛ái 因nhân 緣duyên 取thủ 。 先tiên 求cầu 後hậu 取thủ 。 求cầu 即tức 是thị 愛ái 。 是thị 故cố 汝nhữ 以dĩ 求cầu 為vi 思tư 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 願nguyện 是thị 思tư 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 和hòa 利lợi 經kinh 中trung 說thuyết 不bất 思tư 造tạo 業nghiệp 業nghiệp 則tắc 不bất 重trọng/trùng 。 不bất 思tư 名danh 不bất 先tiên 知tri 。 世thế 間gian 亦diệc 以dĩ 知tri 為vi 思tư 。 如như 言ngôn 云vân 何hà 智trí 者giả 。 能năng 為vi 是thị 事sự 。 誰thùy 有hữu 思tư 者giả 當đương 作tác 是thị 事sự 。 此thử 語ngữ 義nghĩa 名danh 智trí 者giả 。 故cố 知tri 知tri 即tức 是thị 思tư 。
答đáp 曰viết 。
願nguyện 名danh 為vi 集tập 。 欲dục 分phần/phân 願nguyện 名danh 思tư 。 如như 人nhân 願nguyện 言ngôn 我ngã 未vị 來lai 世thế 。 得đắc 如như 是thị 身thân 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 欲dục 分phần/phân 願nguyện 是thị 思tư 者giả 。 則tắc 無vô 無vô 漏lậu 思tư 。 又hựu 思tư 為vi 愛ái 因nhân 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 知tri 見kiến 意ý 思tư 食thực 即tức 知tri 見kiến 斷đoạn 三tam 愛ái 。 故cố 知tri 思tư 是thị 愛ái 因nhân 。
答đáp 曰viết 。
汝nhữ 言ngôn 無vô 無vô 漏lậu 思tư 。 我ngã 亦diệc 不bất 說thuyết 。 有hữu 無vô 漏lậu 思tư 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 作tác 起khởi 行hành 相tương/tướng 故cố 名danh 為vi 思tư 。 無vô 漏lậu 法pháp 無vô 起khởi 作tác 相tướng 。 故cố 思tư 是thị 作tác 起khởi 非phi 滅diệt 法pháp 也dã 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 思tư 是thị 愛ái 因nhân 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 思tư 為vi 愛ái 果quả 。 亦diệc 是thị 愛ái 分phần/phân 非phi 愛ái 因nhân 也dã 。 以dĩ 果quả 斷đoạn 故cố 說thuyết 因nhân 斷đoạn 。 謂vị 意ý 思tư 食thực 斷đoạn 故cố 三tam 愛ái 斷đoạn 。 行hành 等đẳng 因nhân 緣duyên 眾chúng 皆giai 以dĩ 是thị 答đáp 。 故cố 知tri 愛ái 分phân 是thị 思tư 。 愛ái 有hữu 二nhị 種chủng 。 有hữu 因nhân 。 有hữu 果quả 。 因nhân 名danh 愛ái 。 果quả 為vi 求cầu 。 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 因nhân 時thời 名danh 愛ái 。 果quả 時thời 名danh 思tư 。 則tắc 思tư 非phi 愛ái 分phần/phân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 法pháp 在tại 因nhân 相tương/tướng 異dị 在tại 果quả 相tương/tướng 異dị 。 故cố 知tri 思tư 非phi 愛ái 分phần/phân 。 如như 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 。 經kinh 中trung 說thuyết 癡si 人nhân 所sở 求cầu 即tức 名danh 為vi 愛ái 。 愛ái 者giả 所sở 作tác 即tức 名danh 為vi 業nghiệp 。 是thị 故cố 思tư 墮đọa 業nghiệp 相tương/tướng 。 故cố 與dữ 愛ái 異dị 。 若nhược 人nhân 貪tham 此thử 事sự 故cố 求cầu 是thị 事sự 。 是thị 故cố 從tùng 貪tham 生sanh 求cầu 。 求cầu 即tức 是thị 思tư 。 是thị 故cố 貪tham 為vi 思tư 因nhân 。
答đáp 曰viết 。
我ngã 先tiên 說thuyết 愛ái 分phân 是thị 思tư 愛ái 分phần/phân 即tức 是thị 愛ái 。 但đãn 愛ái 初sơ 起khởi 名danh 貪tham 。 貪tham 已dĩ 名danh 求cầu 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 願nguyện 者giả 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 願nguyện 是thị 思tư 分phần/phân 。 先tiên 願nguyện 名danh 業nghiệp 。 後hậu 業nghiệp 回hồi 向hướng 。 問vấn 曰viết 。 思tư 與dữ 意ý 為vi 一nhất 為vi 異dị 。
答đáp 曰viết 。
意ý 即tức 是thị 思tư 。 如như 法Pháp 句cú 中trung 說thuyết 惡ác 心tâm 所sở 作tác 所sở 說thuyết 皆giai 受thọ 苦khổ 果quả 。 善thiện 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 知tri 意ý 即tức 是thị 思tư 。 若nhược 意ý 非phi 即tức 是thị 思tư 。 何hà 者giả 為vi 意ý 業nghiệp 。 意ý 業nghiệp 名danh 意ý 行hành 緣duyên 中trung 。 是thị 故cố 思tư 即tức 是thị 意ý 。 雖tuy 總tổng 相tương/tướng 說thuyết 意ý 行hành 名danh 思tư 。 而nhi 思tư 多đa 在tại 善thiện 不bất 善thiện 中trung 說thuyết 。 是thị 思tư 有hữu 眾chúng 多đa 分phần 。 若nhược 人nhân 為vì 他tha 眾chúng 生sanh 。 求cầu 善thiện 求cầu 惡ác 。
爾nhĩ 時thời 名danh 思tư 。 若nhược 求cầu 未vị 得đắc 事sự 爾nhĩ 時thời 名danh 求cầu 。 若nhược 求cầu 後hậu 身thân 爾nhĩ 時thời 名danh 願nguyện 。 故cố 知tri 一nhất 思tư 以dĩ 種chủng 種chủng 名danh 說thuyết 。
觸Xúc 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 五ngũ
☸ Phẩm 85:
識thức 在tại 緣duyên 中trung 是thị 名danh 為vi 觸xúc 。 以dĩ 三tam 事sự 和hòa 合hợp 名danh 觸xúc 。 是thị 非phi 觸xúc 相tương/tướng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 根căn 不bất 到đáo 緣duyên 。 是thị 故cố 根căn 緣duyên 不bất 應ưng 和hòa 合hợp 。 以dĩ 此thử 三tam 事sự 。 能năng 取thủ 緣duyên 故cố 。 名danh 為vi 和hòa 合hợp 。 問vấn 曰viết 。 別biệt 有hữu 心tâm 數số 法pháp 名danh 觸xúc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 中trung 說thuyết 觸xúc 因nhân 緣duyên 受thọ 。 又hựu 說thuyết 觸xúc 為vi 受thọ 想tưởng 行hành 等đẳng 因nhân 。 若nhược 法pháp 無vô 者giả 。 云vân 何hà 為vi 因nhân 。 故cố 知tri 有hữu 此thử 心tâm 數số 法pháp 名danh 為vi 觸xúc 。 又hựu 六lục 六lục 經kinh 中trung 說thuyết 六lục 觸xúc 眾chúng 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 應ưng 觀quán 無vô 明minh 等đẳng 觸xúc 。 若nhược 說thuyết 成thành 假giả 法pháp 諸chư 因nhân 。 不bất 應ưng 復phục 別biệt 說thuyết 假giả 法pháp 。 又hựu 經kinh 中trung 有hữu 二nhị 種chủng 觸xúc 。 一nhất 三tam 事sự 和hòa 合hợp 觸xúc 。 二nhị 三tam 事sự 和hòa 合hợp 故cố 觸xúc 。 故cố 知tri 觸xúc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 有hữu 自tự 體thể 。 二nhị 是thị 假giả 名danh 。 如như 日nhật 珠châu 牛ngưu 糞phẩn 。 三tam 事sự 異dị 火hỏa 。 月nguyệt 珠châu 異dị 水thủy 。 地địa 等đẳng 異dị 牙nha 。 如như 是thị 觸xúc 異dị 。 眼nhãn 等đẳng 有hữu 何hà 咎cữu 耶da 。 又hựu 如như 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 和hòa 合hợp 不bất 異dị 比Bỉ 丘Khâu 。 諸chư 陰ấm 和hòa 合hợp 不bất 異dị 諸chư 陰ấm 。 二nhị 木mộc 和hòa 合hợp 不bất 異dị 二nhị 木mộc 。 二nhị 手thủ 和hòa 合hợp 不bất 異dị 二nhị 手thủ 。 眾chúng 病bệnh 和hòa 合hợp 不bất 異dị 眾chúng 病bệnh 。 觸xúc 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 異dị 眼nhãn 等đẳng 復phục 有hữu 何hà 咎cữu 。
答đáp 曰viết 。
我ngã 先tiên 說thuyết 心tâm 能năng 取thủ 緣duyên 爾nhĩ 時thời 名danh 觸xúc 。 是thị 故cố 心tâm 時thời 為vi 因nhân 。 識thức 生sanh 然nhiên 後hậu 受thọ 等đẳng 法pháp 生sanh 。 六lục 六lục 經kinh 中trung 亦diệc 說thuyết 。
爾nhĩ 時thời 名danh 觸xúc 。 是thị 有hữu 道Đạo 理lý 。 又hựu 我ngã 等đẳng 不bất 受thọ 此thử 二nhị 種chủng 觸xúc 。 常thường 言ngôn 三tam 事sự 和hòa 合hợp 名danh 觸xúc 。 設thiết 復phục 有hữu 是thị 二nhị 種chủng 觸xúc 。 經kinh 違vi 法pháp 相tướng 故cố 亦diệc 應ưng 棄khí 捨xả 。 是thị 觸xúc 引dẫn 經kinh 非phi 因nhân 。 又hựu 若nhược 是thị 觸xúc 異dị 如như 水thủy 火hỏa 者giả 。 作tác 亦diệc 應ưng 異dị 。 而nhi 實thật 不bất 見kiến 別biệt 有hữu 異dị 作tác 。 故cố 知tri 此thử 觸xúc 不bất 異dị 三tam 事sự 。 又hựu 若nhược 觸xúc 是thị 心tâm 數số 則tắc 與dữ 餘dư 心tâm 數số 異dị 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 觸xúc 是thị 諸chư 心tâm 數số 緣duyên 而nhi 觸xúc 。 非phi 觸xúc 緣duyên 以dĩ 生sanh 異dị 。 故cố 非phi 心tâm 數số 法pháp 。 問vấn 曰viết 。 以dĩ 觸xúc 勝thắng 故cố 觸xúc 緣duyên 。 心tâm 數số 非phi 觸xúc 緣duyên 。 觸xúc 如như 受thọ 緣duyên 愛ái 非phi 愛ái 緣duyên 受thọ 答đáp 曰viết 。 觸xúc 有hữu 何hà 勝thắng 相tương/tướng 而nhi 餘dư 心tâm 數số 無vô 。 應ưng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 而nhi 實thật 不bất 可khả 說thuyết 。 是thị 故cố 非phi 因nhân 。 受thọ 是thị 初sơ 時thời 愛ái 是thị 後hậu 時thời 。 故cố 受thọ 緣duyên 愛ái 非phi 愛ái 緣duyên 受thọ 。 又hựu 若nhược 觸xúc 是thị 別biệt 心tâm 數số 法pháp 應ưng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 而nhi 實thật 不bất 可khả 說thuyết 。 當đương 知tri 不bất 異dị 。 又hựu 佛Phật 於ư 異dị 法pháp 中trung 亦diệc 說thuyết 觸xúc 名danh 。 如như 說thuyết 若nhược 有hữu 苦khổ 惱não 。 來lai 觸xúc 人nhân 身thân 。 又hựu 說thuyết 受thọ 樂lạc 觸xúc 不bất 放phóng 逸dật 。 受thọ 苦khổ 觸xúc 不bất 瞋sân 。 此thử 於ư 受thọ 中trung 說thuyết 觸xúc 名danh 字tự 。 又hựu 佛Phật 語ngữ 箭tiễn 毛mao 鬼quỷ 言ngôn 。 汝nhữ 觸xúc 麁thô 澁sáp 不bất 可khả 近cận 身thân 。 如như 世thế 間gian 說thuyết 火hỏa 觸xúc 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 亦diệc 說thuyết 觸xúc 為vi 食thực 。 亦diệc 言ngôn 手thủ 觸xúc 。 此thử 等đẳng 皆giai 於ư 身thân 識thức 所sở 知tri 事sự 中trung 說thuyết 觸xúc 名danh 字tự 。 又hựu 餘dư 處xứ 說thuyết 盲manh 不bất 觸xúc 色sắc 。 亦diệc 於ư 色sắc 等đẳng 緣duyên 中trung 說thuyết 觸xúc 名danh 字tự 。 是thị 觸xúc 語ngữ 不bất 定định 故cố 。 非phi 別biệt 有hữu 此thử 心tâm 數số 法pháp 。 若nhược 說thuyết 觸xúc 是thị 心tâm 數số 則tắc 與dữ 觸xúc 相tương/tướng 相tương 違vi 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 佛Phật 說thuyết 三tam 事sự 和hòa 合hợp 故cố 名danh 觸xúc 。 故cố 知tri 實thật 無vô 別biệt 心tâm 數số 法pháp 。 若nhược 法pháp 來lai 在tại 身thân 皆giai 名danh 為vi 觸xúc 。 又hựu 隨tùy 能năng 與dữ 受thọ 等đẳng 心tâm 數số 作tác 因nhân 。
爾nhĩ 時thời 與dữ 名danh 為vi 觸xúc 。
念Niệm 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 六lục
☸ Phẩm 86:
心tâm 作tác 發phát 名danh 念niệm 。 此thử 念niệm 是thị 作tác 發phát 相tương/tướng 。 故cố 念niệm 念niệm 能năng 更cánh 生sanh 異dị 心tâm 。 又hựu 說thuyết 。 念niệm 相tương/tướng 能năng 成thành 辦biện 事sự 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 眼nhãn 內nội 入nhập 不bất 壞hoại 色sắc 。 外ngoại 入nhập 在tại 現hiện 前tiền 。 是thị 中trung 若nhược 無vô 能năng 生sanh 異dị 心tâm 念niệm 者giả 。 則tắc 眼nhãn 識thức 不bất 生sanh 。 問vấn 曰viết 。 諸chư 識thức 知tri 皆giai 以dĩ 念niệm 力lực 生sanh 不phủ 。 答đáp 曰viết 不phủ 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 識thức 知tri 生sanh 不bất 必tất 定định 。 或hoặc 以dĩ 作tác 發phát 力lực 生sanh 。 如như 強cường/cưỡng 除trừ 欲dục 等đẳng 。 或hoặc 以dĩ 根căn 力lực 故cố 生sanh 。 如như 明minh 目mục 者giả 能năng 察sát 毫hào 端đoan 。 或hoặc 以dĩ 緣duyên 力lực 故cố 生sanh 。 如như 遠viễn 見kiến 燈đăng 不bất 見kiến 其kỳ 動động 。 或hoặc 善thiện 習tập 故cố 生sanh 。 如như 工công 巧xảo 等đẳng 。 或hoặc 以dĩ 諦đế 取thủ 相tương/tướng 故cố 生sanh 。 如như 所sở 著trước 色sắc 。 或hoặc 法pháp 自tự 應ưng 生sanh 。 如như 劫kiếp 盡tận 時thời 禪thiền 。 或hoặc 以dĩ 時thời 節tiết 故cố 生sanh 。 如như 短đoản 命mạng 眾chúng 生sanh 惡ác 心tâm 。 或hoặc 以dĩ 生sanh 處xứ 故cố 生sanh 。 如như 牛ngưu 羊dương 等đẳng 心tâm 。 或hoặc 隨tùy 身thân 力lực 故cố 生sanh 。 如như 男nam 女nữ 等đẳng 心tâm 。 或hoặc 隨tùy 年niên 故cố 生sanh 。 如như 小tiểu 兒nhi 等đẳng 心tâm 。 或hoặc 以dĩ 疲bì 倦quyện 故cố 生sanh 。 或hoặc 以dĩ 業nghiệp 力lực 故cố 生sanh 。 如như 受thọ 諸chư 欲dục 。 或hoặc 以dĩ 定định 力lực 故cố 生sanh 。 如như 繫hệ 心tâm 一nhất 處xứ 。 知tri 識thức 增tăng 長trưởng 。 或hoặc 以dĩ 畢tất 定định 故cố 生sanh 。 如như 次thứ 無vô 礙ngại 道đạo 必tất 生sanh 解giải 脫thoát 。 或hoặc 以dĩ 久cửu 厭yếm 故cố 生sanh 。 如như 厭yếm 辛tân 苦khổ 則tắc 思tư 甜điềm 味vị 。 或hoặc 隨tùy 所sở 樂lạc 故cố 生sanh 。 如như 對đối 色sắc 等đẳng 。 或hoặc 樂nhạo/nhạc/lạc 觀quán 色sắc 不bất 喜hỷ 聽thính 聲thanh 。 青thanh 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 或hoặc 以dĩ 細tế 軟nhuyễn 故cố 生sanh 。 如như 毛mao 入nhập 目mục 則tắc 生sanh 苦khổ 心tâm 。 餘dư 處xứ 不bất 然nhiên 。 或hoặc 以dĩ 苦khổ 滅diệt 故cố 生sanh 。 如như 除trừ 目mục 患hoạn 則tắc 食thực 得đắc 味vị 。 或hoặc 以dĩ 滅diệt 障chướng 故cố 生sanh 。 如như 除trừ 欲dục 等đẳng 則tắc 知tri 其kỳ 過quá 。 或hoặc 漸tiệm 次thứ 故cố 生sanh 。 如như 因nhân 下hạ 生sanh 中trung 因nhân 中trung 生sanh 上thượng 。 或hoặc 隨tùy 所sở 偏thiên 故cố 生sanh 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 一nhất 切thiết 知tri 。 識thức 皆giai 次thứ 第đệ 相tương/tướng 屬thuộc 。 何hà 故cố 說thuyết 無vô 能năng 生sanh 異dị 心tâm 念niệm 耶da 。
答đáp 曰viết 。
為vi 外ngoại 道đạo 故cố 。 外ngoại 道đạo 等đẳng 說thuyết 神thần 意ý 合hợp 故cố 知tri 識thức 生sanh 。 為vi 破phá 此thử 語ngữ 示thị 諸chư 知tri 識thức 屬thuộc 次thứ 第đệ 緣duyên 。 故cố 如như 是thị 言ngôn 。 若nhược 無vô 能năng 生sanh 異dị 心tâm 念niệm 者giả 。 知tri 識thức 不bất 生sanh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 次thứ 第đệ 緣duyên 故cố 則tắc 知tri 識thức 有hữu 因nhân 。 一nhất 一nhất 而nhi 生sanh 。 又hựu 隨tùy 所sở 偏thiên 處xứ 一nhất 一nhất 識thức 生sanh 。 譬thí 如như 伐phạt 樹thụ 。 隨tùy 傾khuynh 而nhi 倒đảo 。 又hựu 先tiên 說thuyết 諸chư 識thức 不bất 一nhất 時thời 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 知tri 諸chư 識thức 一nhất 一nhất 次thứ 第đệ 生sanh 。 又hựu 諸chư 識thức 法pháp 應ưng 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 不bất 待đãi 神thần 意ý 和hòa 合hợp 。 如như 外ngoại 物vật 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 。 華hoa 實thật 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 內nội 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 一nhất 知tri 識thức 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 是thị 念niệm 二nhị 種chủng 。 一nhất 正chánh 。 二nhị 邪tà 。 正chánh 謂vị 順thuận 理lý 。 如như 說thuyết 正chánh 問vấn 正chánh 難nạn/nan 。 是thị 名danh 可khả 答đáp 有hữu 理lý 難nạn/nan 問vấn 。 又hựu 問vấn 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 無vô 常thường 性tánh 等đẳng 。 是thị 名danh 為vi 正chánh 。 又hựu 隨tùy 所sở 能năng 成thành 故cố 名danh 為vi 正chánh 。 故cố 知tri 隨tùy 順thuận 道đạo 念niệm 真chân 實thật 念niệm 等đẳng 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 又hựu 隨tùy 人nhân 時thời 念niệm 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 如như 多đa 欲dục 人nhân 不bất 淨tịnh 觀quán 為vi 正chánh 念niệm 。 心tâm 沒một 時thời 發phát 相tương/tướng 為vi 正chánh 念niệm 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 名danh 為vi 邪tà 念niệm 。 正chánh 念niệm 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 邪tà 念niệm 能năng 起khởi 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。
欲Dục 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 七thất
☸ Phẩm 87:
心tâm 有hữu 所sở 須tu 是thị 名danh 為vi 欲dục 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 言ngôn 欲dục 欲dục 。 以dĩ 須tu 諸chư 欲dục 故cố 名danh 欲dục 欲dục 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。 欲dục 為vi 法pháp 本bổn 。 以dĩ 欲dục 求cầu 故cố 。 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 故cố 名danh 法pháp 本bổn 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 深thâm 欲dục 我ngã 法pháp 。 法pháp 則tắc 久cửu 住trụ 。 若nhược 一nhất 心tâm 所sở 須tu 名danh 為vi 深thâm 欲dục 。 又hựu 如như 意ý 足túc 中trung 言ngôn 欲dục 三tam 昧muội 精tinh 進tấn 三tam 昧muội 。 心tâm 三tam 昧muội 思tư 惟duy 三tam 昧muội 。 隨tùy 心tâm 所sở 須tu 名danh 欲dục 。 是thị 欲dục 法pháp 以dĩ 精tinh 進tấn 助trợ 修tu 集tập 定định 慧tuệ 。 從tùng 此thử 四tứ 事sự 所sở 須tu 皆giai 得đắc 名danh 如như 意ý 分phần/phân 。 又hựu 說thuyết 。 汝nhữ 欲dục 飛phi 去khứ 。 有hữu 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 。 常thường 好hảo/hiếu 讀đọc 誦tụng 。 是thị 人nhân 修tu 禪thiền 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 不bất 復phục 讀đọc 誦tụng 。 有hữu 天thiên 問vấn 言ngôn 。 汝nhữ 常thường 好hảo/hiếu 誦tụng 。 今kim 何hà 故cố 不bất 誦tụng 。 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。 我ngã 本bổn 未vị 離ly 欲dục 故cố 須tu 欲dục 經kinh 書thư 。 今kim 離ly 三tam 界giới 不bất 復phục 須tu 也dã 。 所sở 有hữu 經kinh 書thư 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。 聖thánh 人nhân 皆giai 說thuyết 。 是thị 可khả 捨xả 法pháp 。 故cố 知tri 以dĩ 須tu 為vi 欲dục 因nhân 所sở 須tu 故cố 貪tham 於ư 諸chư 欲dục 。 是thị 名danh 貪tham 欲dục 。
喜Hỷ 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 八bát
☸ Phẩm 88:
若nhược 心tâm 好hiếu 樂nhạo 是thị 名danh 為vi 喜hỷ 。 如như 說thuyết 眾chúng 生sanh 性tánh 類loại 相tương 從tùng 。 喜hỷ 惡ác 隨tùy 惡ác 好hảo/hiếu 善thiện 從tùng 善thiện 。 是thị 名danh 為vi 喜hỷ 。 問vấn 曰viết 。 性tánh 不bất 名danh 喜hỷ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 佛Phật 知tri 眾chúng 生sanh 。 種chủng 種chủng 諸chư 性tánh 是thị 性tánh 智trí 力lực 。 知tri 種chủng 種chủng 喜hỷ 是thị 欲dục 智trí 力lực 。 故cố 知tri 性tánh 喜hỷ 各các 異dị 。
答đáp 曰viết 。
久cửu 修tu 集tập 心tâm 則tắc 名danh 為vi 性tánh 。 隨tùy 性tánh 生sanh 喜hỷ 。 是thị 故cố 知tri 久cửu 集tập 心tâm 名danh 性tánh 智trí 力lực 。 智trí 隨tùy 性tánh 生sanh 喜hỷ 名danh 欲dục 智trí 力lực 。 故cố 說thuyết 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 性tánh 相tướng 從tùng 長trường/trưởng 集tập 惡ác 心tâm 則tắc 好hiếu 喜hỷ 惡ác 。 久cửu 集tập 善thiện 心tâm 則tắc 喜hỷ 樂lạc 善thiện 。 若nhược 寒hàn 者giả 喜hỷ 熱nhiệt 。 是thị 現hiện 在tại 因nhân 緣duyên 不bất 從tùng 性tánh 生sanh 。 是thị 為vi 性tánh 喜hỷ 差sai 別biệt 。
信Tín 品Phẩm 第đệ 八bát 十thập 九cửu
☸ Phẩm 89:
必tất 定định 是thị 信tín 相tương/tướng 。 問vấn 曰viết 。 必tất 定định 是thị 慧tuệ 相tương/tướng 。 必tất 定định 名danh 斷đoạn 疑nghi 。 是thị 名danh 慧tuệ 相tương/tướng 。
答đáp 曰viết 。
未vị 自tự 見kiến 法pháp 。 隨tùy 賢hiền 聖thánh 語ngữ 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 然nhiên 者giả 。 自tự 見kiến 法pháp 已dĩ 不bất 應ưng 有hữu 信tín 。
答đáp 曰viết 。
然nhiên 阿A 羅La 漢Hán 名danh 不bất 信tín 者giả 。 如như 法Pháp 句cú 中trung 說thuyết 不bất 信tín 者giả 。 不bất 知tri 恩ân 者giả 。 名danh 為vi 上thượng 人nhân 。 又hựu 經kinh 中trung 說thuyết 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 於ư 是thị 事sự 。 隨tùy 佛Phật 語ngữ 信tín 若nhược 自tự 見kiến 法pháp 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 先tiên 聞văn 法Pháp 後hậu 以dĩ 身thân 證chứng 。 作tác 如như 是thị 念niệm 。 此thử 法pháp 真chân 實thật 諦đế 不bất 虛hư 誑cuống 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 在tại 四tứ 信tín 中trung 。 譬thí 如như 病bệnh 人nhân 。 先tiên 信tín 師sư 語ngữ 服phục 藥dược 差sai 病bệnh 。 然nhiên 後hậu 於ư 師sư 。 生sanh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 是thị 名danh 為vi 信tín 。 是thị 信tín 二nhị 種chủng 。 一nhất 從tùng 癡si 生sanh 。 一nhất 從tùng 智trí 生sanh 。 從tùng 癡si 生sanh 者giả 。 不bất 思tư 善thiện 惡ác 。 於ư 富phú 蘭lan 那na 等đẳng 惡ác 師sư 所sở 生sanh 淨tịnh 心tâm 。 從tùng 智trí 生sanh 者giả 。 如như 四tứ 信tín 中trung 。 於ư 佛Phật 等đẳng 生sanh 淨tịnh 心tâm 。 是thị 信tín 三tam 種chủng 。 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 問vấn 曰viết 。 是thị 不bất 善thiện 信tín 即tức 是thị 煩phiền 惱não 。 大đại 地địa 中trung 不bất 信tín 法pháp 非phi 是thị 信tín 也dã 。
答đáp 曰viết 。
非phi 不bất 信tín 法pháp 信tín 是thị 淨tịnh 相tương/tướng 。 是thị 不bất 善thiện 信tín 亦diệc 是thị 淨tịnh 相tương/tướng 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 則tắc 不bất 善thiện 受thọ 不bất 應ưng 名danh 受thọ 。 而nhi 實thật 不bất 然nhiên 。 故cố 有hữu 三tam 種chủng 差sai 別biệt 。 若nhược 信tín 在tại 根căn 數số 。 隨tùy 順thuận 解giải 脫thoát 。 在tại 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 則tắc 定định 是thị 善thiện 。
勤Cần 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập
☸ Phẩm 90:
心tâm 行hành 動động 發phát 是thị 名danh 為vi 勤cần 。 常thường 依y 餘dư 法pháp 若nhược 憶ức 念niệm 若nhược 定định 。 於ư 中trung 發phát 動động 。 一nhất 心tâm 常thường 行hành 。 是thị 名danh 為vi 勤cần 。 勤cần 有hữu 三tam 種chủng 。 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 若nhược 在tại 四tứ 正chánh 勤cần 中trung 是thị 名danh 為vi 善thiện 。 餘dư 不bất 名danh 善thiện 行hành 者giả 。 若nhược 信tín 不bất 善thiện 過quá 患hoạn 。 善thiện 法Pháp 利lợi 益ích 。 然nhiên 後hậu 生sanh 勤cần 為vi 斷đoạn 不bất 善thiện 。 集tập 善thiện 法Pháp 故cố 。 故cố 次thứ 信tín 根căn 說thuyết 精tinh 進tấn 根căn 。 是thị 勤cần 入nhập 善thiện 法Pháp 中trung 。 名danh 曰viết 精Tinh 進Tấn 。 能năng 為vì 一nhất 切thiết 。 利lợi 益ích 之chi 本bổn 。 以dĩ 此thử 精tinh 進tấn 助trợ 憶ức 等đẳng 法pháp 。 能năng 得đắc 大đại 果quả 。 如như 火hỏa 得đắc 風phong 多đa 所sở 焚phần 燒thiêu 。
憶Ức 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập 一nhất
☸ Phẩm 91:
知tri 先tiên 所sở 更cánh 是thị 名danh 為vi 憶ức 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 久cửu 遠viễn 所sở 更cánh 能năng 憶ức 不bất 忘vong 。 是thị 名danh 為vi 憶ức 。 問vấn 曰viết 。 此thử 憶ức 在tại 三tam 世thế 中trung 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 經kinh 中trung 說thuyết 。 憶ức 一nhất 切thiết 皆giai 宜nghi 。 又hựu 此thử 憶ức 在tại 四tứ 憶ức 處xứ 。 是thị 四tứ 憶ức 處xứ 亦diệc 三tam 世thế 緣duyên 。 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 緣duyên 過quá 去khứ 耶da 。
答đáp 曰viết 。
此thử 言ngôn 皆giai 宜nghi 。 非phi 為vi 三tam 世thế 。 若nhược 心tâm 掉trạo 沒một 則tắc 憶ức 隨tùy 二nhị 處xứ 。 是thị 名danh 遍biến 行hành 。 汝nhữ 言ngôn 四tứ 憶ức 處xứ 三tam 世thế 緣duyên 者giả 。 是thị 中trung 慧tuệ 能năng 現hiện 在tại 緣duyên 。 非phi 是thị 憶ức 也dã 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 先tiên 說thuyết 憶ức 名danh 。 解giải 則tắc 說thuyết 慧tuệ 。 問vấn 曰viết 。 云vân 何hà 異dị 識thức 所sở 更cánh 異dị 識thức 能năng 憶ức 。
答đáp 曰viết 。
憶ức 法pháp 如như 是thị 於ư 自tự 相tương 續tục 生sanh 滅diệt 法pháp 中trung 。 即tức 生sanh 異dị 識thức 還hoàn 自tự 能năng 緣duyên 。 又hựu 知tri 識thức 法pháp 爾nhĩ 。 異dị 識thức 所sở 更cánh 異dị 識thức 能năng 知tri 。 如như 眼nhãn 識thức 識thức 色sắc 意ý 識thức 能năng 知tri 。 又hựu 他tha 人nhân 所sở 更cánh 他tha 人nhân 能năng 知tri 。 如như 諸chư 聖thánh 人nhân 乃nãi 至chí 宿túc 命mạng 餘dư 身thân 所sở 更cánh 。 憶ức 力lực 故cố 知tri 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 知tri 先tiên 所sở 更cánh 名danh 為vi 憶ức 者giả 。 今kim 識thức 等đẳng 法pháp 皆giai 應ưng 名danh 憶ức 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 法pháp 亦diệc 行hành 先tiên 所sở 更cánh 故cố 。
答đáp 曰viết 。
識thức 等đẳng 法pháp 亦diệc 說thuyết 是thị 憶ức 。 如như 佛Phật 語ngữ 薩tát 遮già 尼ni 延diên 子tử 言ngôn 汝nhữ 憶ức 本bổn 事sự 當đương 答đáp 。 又hựu 說thuyết 。 若nhược 憶ức 先tiên 戲hí 樂lạc 則tắc 煩phiền 惱não 發phát 。 故cố 識thức 等đẳng 法pháp 憶ức 本bổn 事sự 。 故cố 亦diệc 名danh 為vi 憶ức 。 是thị 憶ức 從tùng 取thủ 相tương 生sanh 。 隨tùy 法pháp 取thủ 相tương/tướng 是thị 則tắc 憶ức 生sanh 。 異dị 則tắc 不bất 生sanh 定định 慧tuệ 。 定định 慧tuệ 品phẩm 中trung 當đương 說thuyết 。
覺Giác 觀Quán 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập 二nhị
☸ Phẩm 92:
若nhược 心tâm 散tán 行hành 數sác 數sác 起khởi 生sanh 。 是thị 名danh 為vi 覺giác 。 又hựu 散tán 心tâm 中trung 亦diệc 有hữu 麁thô 細tế 。 麁thô 名danh 為vi 覺giác 。 以dĩ 不bất 深thâm 攝nhiếp 故cố 名danh 麁thô 心tâm 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。
佛Phật 言ngôn 。
我ngã 行hành 有hữu 覺giác 觀quán 行hành 。 是thị 故cố 初sơ 禪thiền 未vị 深thâm 攝nhiếp 故cố 名danh 有hữu 覺giác 觀quán 。 散tán 心tâm 小tiểu 微vi 則tắc 名danh 為vi 觀quán 。 是thị 二nhị 法pháp 者giả 遍biến 在tại 三tam 界giới 。 以dĩ 是thị 心tâm 之chi 麁thô 細tế 相tương/tướng 故cố 。 又hựu 散tán 亂loạn 心tâm 名danh 為vi 覺giác 觀quán 。 以dĩ 此thử 相tướng 故cố 。 應ưng 一nhất 切thiết 處xứ 。 又hựu 未vị 現hiện 知tri 事sự 以dĩ 比tỉ 智trí 知tri 。 思tư 量lượng 應ưng 爾nhĩ 不bất 爾nhĩ 。 是thị 名danh 為vi 覺giác 。 是thị 故cố 思tư 量lượng 未vị 現hiện 知tri 事sự 故cố 。 有hữu 正chánh 覺giác 邪tà 覺giác 之chi 名danh 。 離ly 分phân 別biệt 思tư 量lượng 則tắc 名danh 正chánh 見kiến 。 是thị 三tam 種chủng 知tri 邪tà 覺giác 是thị 。 顛điên 倒đảo 思tư 惟duy 。 謂vị 無vô 常thường 中trung 常thường 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 是thị 未vị 得đắc 真chân 智trí 。 以dĩ 比tỉ 相tương 知tri 是thị 行hành 者giả 在tại 達đạt 分phần/phân 善thiện 根căn 中trung 是thị 說thuyết 名danh 忍nhẫn 。 如như 是thị 等đẳng 餘dư 順thuận 道đạo 比tỉ 知tri 名danh 為vi 正chánh 覺giác 。 是thị 中trung 若nhược 離ly 憶ức 相tương/tướng 分phân 別biệt 名danh 現hiện 在tại 知tri 。 於ư 此thử 覺giác 中trung 。 思tư 惟duy 籌trù 量lượng 。 以dĩ 此thử 因nhân 緣duyên 故cố 。 如như 是thị 此thử 因nhân 緣duyên 故cố 不bất 如như 是thị 。 是thị 名danh 為vi 觀quán 。 問vấn 曰viết 。 有hữu 說thuyết 。 覺giác 觀quán 在tại 一nhất 心tâm 中trung 。 是thị 事sự 云vân 何hà 。
答đáp 曰viết 。
不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 汝nhữ 等đẳng 自tự 說thuyết 。 喻dụ 如như 打đả 鈴linh 初sơ 聲thanh 為vi 覺giác 餘dư 聲thanh 為vi 觀quán 。 又hựu 如như 波ba 喻dụ 。 麁thô 者giả 為vi 覺giác 微vi 者giả 為vi 觀quán 。 是thị 時thời 方phương 異dị 故cố 不bất 應ưng 一nhất 心tâm 。 又hựu 五ngũ 識thức 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 無vô 有hữu 覺giác 觀quán 。
餘Dư 心Tâm 數Số 品Phẩm 第đệ 九cửu 十thập 三tam
☸ Phẩm 93:
若nhược 不bất 行hành 善thiện 。 或hoặc 邪tà 行hành 善thiện 名danh 為vi 放phóng 逸dật 。 無vô 別biệt 一nhất 法pháp 名danh 為vi 放phóng 逸dật 也dã 。
爾nhĩ 時thời 心tâm 行hành 名danh 為vi 放phóng 逸dật 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 若nhược 善thiện 心tâm 行hành 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 亦diệc 無vô 別biệt 法pháp 。 又hựu 心tâm 隨tùy 不bất 善thiện 名danh 為vi 放phóng 逸dật 。 隨tùy 順thuận 善thiện 法Pháp 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 善thiện 根căn 者giả 不bất 貪tham 不bất 恚khuể 不bất 癡si 。 以dĩ 思tư 量lượng 為vi 首thủ 。 能năng 無vô 貪tham 著trước 名danh 為vi 不bất 貪tham 。 以dĩ 慈từ 悲bi 為vi 首thủ 。 不bất 生sanh 忿phẫn 怒nộ 是thị 名danh 不bất 瞋sân 。 以dĩ 正chánh 見kiến 為vi 首thủ 。 不bất 謬mậu 不bất 錯thác 是thị 名danh 不bất 癡si 。 無vô 一nhất 別biệt 法pháp 名danh 為vi 不bất 貪tham 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 無vô 貪tham 名danh 不bất 貪tham 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 貪tham 名danh 無vô 法pháp 。 無vô 法pháp 云vân 何hà 與dữ 法pháp 為vi 因nhân 。 無vô 瞋sân 無vô 癡si 亦diệc 如như 是thị 。 又hựu 與dữ 三tam 不bất 善thiện 根căn 。 相tương 違vi 故cố 但đãn 說thuyết 三tam 。 憍kiêu 慢mạn 等đẳng 亦diệc 應ưng 。 是thị 不bất 善thiện 根căn 。 以dĩ 略lược 故cố 說thuyết 。 三tam 不bất 善thiện 根căn 。 不bất 善thiện 品phẩm 中trung 當đương 說thuyết 。 無vô 記ký 根căn 者giả 。 有hữu 人nhân 說thuyết 四tứ 。 謂vị 無vô 記ký 愛ái 見kiến 慢mạn 無vô 明minh 。 有hữu 人nhân 說thuyết 三tam 。 愛ái 無vô 明minh 慧tuệ 。 是thị 非phi 佛Phật 所sở 說thuyết 。 隨tùy 無vô 記ký 心tâm 何hà 因nhân 緣duyên 生sanh 。 名danh 此thử 因nhân 緣duyên 為vi 無vô 記ký 根căn 。 又hựu 身thân 口khẩu 業nghiệp 多đa 從tùng 無vô 記ký 心tâm 起khởi 故cố 。 無vô 記ký 心tâm 名danh 無vô 記ký 根căn 。 心tâm 行hành 時thời 能năng 令linh 身thân 心tâm 安an 靜tĩnh 。 除trừ 滅diệt 麁thô 重trọng 爾nhĩ 時thời 名danh 猗ỷ 。 種chủng 種chủng 心tâm 時thời 名danh 捨xả 。 若nhược 諸chư 受thọ 中trung 不bất 了liễu 心tâm 行hành 名danh 捨xả 。 諸chư 禪thiền 中trung 離ly 苦khổ 樂lạc 任nhậm 放phóng 心tâm 行hành 名danh 捨xả 。 七thất 覺giác 中trung 不bất 沒một 不bất 動động 。 平bình 等đẳng 心tâm 行hành 名danh 捨xả 。 離ly 憂ưu 喜hỷ 得đắc 平bình 等đẳng 心tâm 名danh 捨xả 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 中trung 。 離ly 憎tăng 愛ái 心tâm 名danh 捨xả 。 如như 是thị 隨tùy 難nạn/nan 種chủng 法pháp 相tướng 違vi 故cố 。 則tắc 有hữu 無vô 量lượng 。 心tâm 數số 差sai 別biệt 。
成Thành 實Thật 論Luận 卷quyển 第đệ 六lục
Thành Thật Luận ♦ Hết quyển 6
❖
Phiên âm: 18/3/2016 ◊ Cập nhật: 18/3/2016