釋Thích 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 次Thứ 第Đệ 法Pháp 門Môn 卷quyển 第đệ 七thất
Thích Thiền Ba La Mật Thứ Đệ Pháp Môn ♦ Quyển 7
隋tùy 天thiên 台thai 智trí 者giả 大đại 師sư 說thuyết
弟đệ 子tử 法pháp 慎thận 記ký
弟đệ 子tử 灌quán 頂đảnh 再tái 治trị
釋thích 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 修tu 證chứng 第đệ 七thất 之chi 三tam (# 修tu 證chứng 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 禪thiền )#
今kim 約ước 三tam 種chủng 法Pháp 門môn 。 以dĩ 辯biện 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 禪thiền 。 一nhất 者giả 六lục 妙diệu 門môn 。 二nhị 者giả 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 三tam 者giả 通thông 明minh 觀quán 。 此thử 三tam 法Pháp 門môn 。 亦diệc 得đắc 說thuyết 為vi 淨tịnh 禪thiền 。 此thử 中trung 明minh 淨tịnh 禪thiền 與dữ 阿a 毘tỳ 曇đàm 有hữu 小tiểu 異dị 淺thiển 深thâm 位vị 次thứ 。 並tịnh 如như 前tiền 第đệ 五ngũ 卷quyển 中trung 說thuyết 。 但đãn 教giáo 門môn 分phần/phân 一nhất 息tức 道đạo 立lập 三tam 種chủng 禪thiền 。 為vì 化hóa 眾chúng 生sanh 。 今kim 須tu 略lược 推thôi 此thử 教giáo 意ý 。 多đa 是thị 對đối 三tam 種chủng 人nhân 根căn 性tánh 不bất 同đồng 。 一nhất 者giả 自tự 有hữu 眾chúng 生sanh 慧tuệ 性tánh 多đa 而nhi 定định 性tánh 少thiểu 。 為vi 說thuyết 六lục 妙diệu 門môn 。 六lục 妙diệu 門môn 中trung 慧tuệ 性tánh 多đa 故cố 。 於ư 欲dục 界giới 初sơ 禪thiền 中trung 即tức 能năng 發phát 無vô 漏lậu 。 此thử 未vị 必tất 至chí 上thượng 地địa 諸chư 禪thiền 也dã 。 二nhị 者giả 自tự 有hữu 眾chúng 生sanh 定định 根căn 多đa 而nhi 慧tuệ 性tánh 少thiểu 。 為vi 說thuyết 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 慧tuệ 根căn 性tánh 少thiểu 故cố 下hạ 地địa 不bất 即tức 發phát 無vô 漏lậu 。 定định 性tánh 多đa 故cố 以dĩ 具cụ 上thượng 地địa 諸chư 禪thiền 方phương 得đắc 修tu 道Đạo 。 三tam 者giả 自tự 有hữu 眾chúng 生sanh 定định 慧tuệ 根căn 性tánh 等đẳng 為vi 說thuyết 通thông 明minh 。 通thông 明minh 者giả 。 亦diệc 具cụ 根căn 本bổn 禪thiền 而nhi 觀quán 慧tuệ 巧xảo 細tế 。 從tùng 於ư 下hạ 地địa 乃nãi 至chí 上thượng 地địa 皆giai 能năng 發phát 無vô 漏lậu 也dã 。 此thử 是thị 隨tùy 機cơ 之chi 說thuyết 。 若nhược 隨tùy 對đối 治trị 則tắc 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 如như 前tiền 五ngũ 門môn 中trung 意ý 可khả 解giải 。 初sơ 釋thích 六lục 妙diệu 門môn 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 釋thích 名danh 。 二nhị 辨biện 位vị 次thứ 。 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 者giả 。 所sở 言ngôn 六lục 妙diệu 門môn 者giả 。 一nhất 數số 二nhị 隨tùy 。 三tam 止chỉ 四tứ 觀quán 。 五ngũ 還hoàn 六lục 淨tịnh 。 通thông 稱xưng 六lục 妙diệu 門môn 者giả 。 妙diệu 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 之chi 妙diệu 法Pháp 能năng 通thông 至chí 涅Niết 槃Bàn 故cố 名danh 妙diệu 門môn 。 亦diệc 名danh 六lục 妙diệu 門môn 。 此thử 六lục 妙diệu 門môn 。 三tam 是thị 定định 法pháp 。 三tam 是thị 慧tuệ 法pháp 。 定định 愛ái 慧tuệ 策sách 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 義nghĩa 在tại 於ư 此thử 。 二nhị 辨biện 次thứ 位vị 者giả 。 此thử 六lục 妙diệu 門môn 位vị 即tức 無vô 定định 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 於ư 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 中trung 巧xảo 行hành 六lục 法pháp 。 第đệ 六lục 淨tịnh 心tâm 成thành 就tựu 即tức 發phát 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 。 況huống 復phục 進tiến 得đắc 上thượng 地địa 諸chư 禪thiền 而nhi 不bất 疾tật 證chứng 道đạo 。 雖tuy 此thử 與dữ 前tiền 有hữu 異dị 。 是thị 以dĩ 瑞thụy 應ứng 經Kinh 云vân 。 因nhân 此thử 六lục 法pháp 。 遊du 止chỉ 三tam 四tứ 。 出xuất 生sanh 十thập 二nhị 。 此thử 而nhi 推thôi 之chi 故cố 知tri 此thử 六lục 妙diệu 門môn 位vị 則tắc 不bất 必tất 定định 耳nhĩ 。 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 者giả 。 若nhược 廣quảng 明minh 此thử 六lục 法pháp 修tu 證chứng 則tắc 諸chư 禪thiền 皆giai 屬thuộc 六lục 妙diệu 門môn 攝nhiếp 。 今kim 但đãn 取thủ 次thứ 第đệ 相tương 生sanh 。 入nhập 道đạo 之chi 正chánh 要yếu 。 以dĩ 明minh 六lục 妙diệu 修tu 證chứng 之chi 相tướng 。 今kim 明minh 修tu 證chứng 六lục 妙diệu 門môn 開khai 為vi 十thập 二nhị 門môn 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 數số 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 數số 。 二nhị 者giả 數số 相tương 應ứng 。 乃nãi 至chí 修tu 淨tịnh 與dữ 相tương 應ứng 亦diệc 如như 是thị 。 今kim 約ước 修tu 證chứng 分phân 別biệt 。 有hữu 十thập 二nhị 門môn 。 一nhất 修tu 數số 。 二nhị 與dữ 數số 相tương 應ứng 。 一nhất 者giả 修tu 數số 。 行hành 者giả 調điều 和hòa 氣khí 息tức 不bất 澁sáp 不bất 滑hoạt 。 安an 詳tường 徐từ 數số 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 。 攝nhiếp 心tâm 在tại 數số 。 不bất 令linh 馳trì 散tán 。 是thị 名danh 修tu 數số 。 二nhị 與dữ 數số 相tương 應ứng 者giả 。 覺giác 心tâm 任nhậm 運vận 從tùng 一nhất 至chí 十thập 。 不bất 加gia 功công 力lực 。 心tâm 息tức 自tự 住trụ 息tức 既ký 虛hư 凝ngưng 心tâm 相tương/tướng 漸tiệm 細tế 患hoạn 數số 為vi 麁thô 意ý 不bất 欲dục 數số 。
爾nhĩ 時thời 行hành 者giả 。 應ưng 當đương 放phóng 數số 修tu 隨tùy 。 隨tùy 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 隨tùy 。 二nhị 者giả 與dữ 隨tùy 相tương 應ứng 修tu 隨tùy 者giả 。 捨xả 數số 法pháp 一nhất 心tâm 依y 隨tùy 息tức 之chi 出xuất 入nhập 。 心tâm 住trụ 息tức 緣duyên 無vô 分phân 散tán 意ý 。 是thị 名danh 修tu 隨tùy 。 二nhị 者giả 與dữ 隨tùy 相tương 應ứng 。 心tâm 既ký 漸tiệm 細tế 覺giác 息tức 長trường 短đoản 遍biến 身thân 入nhập 出xuất 息tức 任nhậm 運vận 相tương 依y 意ý 慮lự 怡di 然nhiên 凝ngưng 靜tĩnh 是thị 名danh 與dữ 隨tùy 相tương 應ứng 。 覺giác 隨tùy 為vi 麁thô 心tâm 厭yếm 欲dục 捨xả 。 如như 人nhân 疲bì 極cực 欲dục 眠miên 不bất 樂nhạo 眾chúng 務vụ 爾nhĩ 時thời 行hành 者giả 。 應ưng 當đương 捨xả 隨tùy 修tu 止chỉ 。 止chỉ 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 止chỉ 。 二nhị 與dữ 止chỉ 相tương 應ứng 。 修tu 止chỉ 者giả 三tam 止chỉ 之chi 中trung 但đãn 用dụng 制chế 心tâm 止chỉ 也dã 。 制chế 心tâm 息tức 諸chư 緣duyên 慮lự 不bất 念niệm 數số 隨tùy 凝ngưng 靜tĩnh 其kỳ 心tâm 。 是thị 名danh 修tu 止chỉ 。 二nhị 與dữ 止chỉ 相tương 應ứng 者giả 。 自tự 覺giác 身thân 心tâm 泯mẫn 然nhiên 入nhập 定định 。 不bất 見kiến 內nội 外ngoại 相tướng 貌mạo 。 如như 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 等đẳng 定định 法pháp 持trì 心tâm 任nhậm 運vận 不bất 動động 。 行hành 者giả 爾nhĩ 時thời 。 即tức 作tác 是thị 念niệm 。 今kim 此thử 三tam 昧muội 雖tuy 復phục 寂tịch 靜tĩnh 而nhi 無vô 慧tuệ 方phương 便tiện 不bất 能năng 破phá 壞hoại 生sanh 死tử 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 今kim 此thử 定định 者giả 皆giai 屬thuộc 因nhân 緣duyên 。 陰ấm 入nhập 界giới 法pháp 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 我ngã 今kim 不bất 覺giác 應ưng 須tu 照chiếu 了liễu 。 作tác 是thị 念niệm 已dĩ 。 即tức 不bất 著trước 止chỉ 。 起khởi 觀quán 分phân 別biệt 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 觀quán 。 二nhị 者giả 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 。 一nhất 修tu 觀quán 者giả 。 觀quán 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 慧tuệ 行hành 觀quán 。 觀quán 真chân 之chi 慧tuệ 。 二nhị 者giả 得đắc 解giải 觀quán 。 即tức 假giả 想tưởng 觀quán 。 三tam 者giả 實thật 觀quán 。 如như 事sự 而nhi 觀quán 也dã 。 今kim 此thử 六lục 妙diệu 門môn 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 通thông 明minh 等đẳng 並tịnh 正chánh 用dụng 實thật 觀quán 成thành 就tựu 。 然nhiên 後hậu 用dụng 慧tuệ 行hành 觀quán 觀quán 理lý 入nhập 道đạo 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 名danh 實thật 者giả 如như 眾chúng 生sanh 一nhất 期kỳ 。 果quả 報báo 實thật 有hữu 四tứ 大đại 不bất 淨tịnh 三tam 十thập 六lục 物vật 所sở 成thành 。 但đãn 以dĩ 無vô 明minh 覆phú 蔽tế 。 心tâm 眼nhãn 不bất 開khai 明minh 。 則tắc 不bất 依y 實thật 而nhi 見kiến 。 若nhược 能năng 審thẩm 諦đế 觀quán 察sát 。 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 依y 實thật 而nhi 見kiến 。 故cố 名danh 實thật 慧tuệ 行hành 觀quán 。 及cập 得đắc 解giải 觀quán 在tại 下hạ 四Tứ 諦Đế 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 中trung 。 當đương 廣quảng 分phân 別biệt 。 云vân 何hà 修tu 習tập 實thật 觀quán 。 行hành 者giả 於ư 定định 心tâm 中trung 以dĩ 心tâm 眼nhãn 諦đế 觀quán 此thử 身thân 。 中trung 細tế 微vi 入nhập 出xuất 息tức 想tưởng 。 如như 空không 中trung 風phong 。 皮bì 筋cân 骨cốt 肉nhục 三tam 十thập 六lục 物vật 。 如như 芭ba 蕉tiêu 不bất 實thật 。 內nội 外ngoại 不bất 淨tịnh 。 甚thậm 可khả 厭yếm 惡ác 。 復phục 觀quán 定định 中trung 喜hỷ 樂lạc 等đẳng 受thọ 悉tất 有hữu 破phá 壞hoại 之chi 相tướng 。 是thị 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 觀quán 定định 中trung 心tâm 識thức 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 無vô 可khả 著trước 處xứ 。 復phục 觀quán 定định 中trung 善thiện 惡ác 等đẳng 法pháp 。 悉tất 屬thuộc 因nhân 緣duyên 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 能năng 破phá 四tứ 倒đảo 。 不bất 得đắc 人nhân 我ngã 。 定định 何hà 所sở 依y 是thị 名danh 修tu 觀quán 。 二nhị 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 者giả 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 覺giác 息tức 入nhập 出xuất 遍biến 諸chư 毛mao 孔khổng 。 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 徹triệt 見kiến 內nội 三tam 十thập 六lục 物vật 。 及cập 諸chư 蟲trùng 戶hộ 。 內nội 外ngoại 不bất 淨tịnh 。 眾chúng 苦khổ 逼bức 迫bách 。 剎sát 那na 變biến 易dị 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 悉tất 無vô 自tự 性tánh 。 心tâm 生sanh 悲bi 喜hỷ 。 無vô 所sở 依y 倚ỷ 。 得đắc 四tứ 念niệm 處xứ 破phá 四tứ 顛điên 倒đảo 。 是thị 名danh 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 。 觀quán 解giải 既ký 發phát 心tâm 緣duyên 觀quán 境cảnh 。 分phân 別biệt 破phá 析tích 覺giác 念niệm 流lưu 動động 非phi 真chân 實thật 道đạo 爾nhĩ 時thời 應ưng 當đương 。 捨xả 觀quán 修tu 還hoàn 還hoàn 亦diệc 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 修tu 習tập 還hoàn 。 二nhị 者giả 與dữ 還hoàn 相tương 應ứng 。 一nhất 修tu 習tập 還hoàn 者giả 。 既ký 知tri 觀quán 從tùng 心tâm 發phát 。 若nhược 隨tùy 析tích 境cảnh 此thử 則tắc 不bất 會hội 本bổn 源nguyên 。 應ưng 當đương 返phản 觀quán 此thử 心tâm 者giả 。 從tùng 何hà 而nhi 生sanh 。 為vi 從tùng 觀quán 心tâm 生sanh 為vi 從tùng 非phi 觀quán 心tâm 生sanh 。 若nhược 從tùng 觀quán 心tâm 生sanh 則tắc 先tiên 已dĩ 有hữu 觀quán 今kim 實thật 不bất 爾nhĩ 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 數số 隨tùy 止chỉ 等đẳng 三tam 法pháp 之chi 中trung 未vị 有hữu 觀quán 故cố 。 若nhược 非phi 觀quán 心tâm 生sanh 不bất 觀quán 心tâm 為vi 滅diệt 生sanh 為vi 不bất 滅diệt 生sanh 。 若nhược 不bất 滅diệt 生sanh 即tức 二nhị 心tâm 並tịnh 。 若nhược 是thị 滅diệt 法pháp 已dĩ 謝tạ 不bất 能năng 生sanh 現hiện 在tại 。 若nhược 言ngôn 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 生sanh 。 乃nãi 至chí 非phi 滅diệt 非phi 不bất 滅diệt 生sanh 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 當đương 知tri 觀quán 心tâm 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 故cố 不bất 有hữu 不bất 有hữu 故cố 即tức 空không 。 空không 無vô 觀quán 心tâm 若nhược 無vô 觀quán 心tâm 豈khởi 有hữu 觀quán 境cảnh 。 境cảnh 智trí 雙song 忘vong 還hoàn 源nguyên 之chi 要yếu 是thị 名danh 修tu 還hoàn 。 二nhị 與dữ 還hoàn 相tương 應ứng 者giả 。 心tâm 慧tuệ 開khai 發phát 。 不bất 加gia 功công 力lực 。 任nhậm 運vận 自tự 能năng 破phá 析tích 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 。 是thị 名danh 與dữ 還hoàn 相tương 應ứng 。 既ký 相tương 應ứng 已dĩ 行hành 者giả 當đương 知tri 。 若nhược 離ly 境cảnh 智trí 欲dục 歸quy 無vô 境cảnh 智trí 。 不bất 離ly 境cảnh 智trí 縛phược 心tâm 隨tùy 二nhị 邊biên 故cố 。
爾nhĩ 時thời 當đương 捨xả 還hoàn 安an 心tâm 淨tịnh 道đạo 亦diệc 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 修tu 淨tịnh 。 二nhị 者giả 與dữ 淨tịnh 相tương 應ứng 。 一nhất 修tu 淨tịnh 者giả 。 知tri 色sắc 淨tịnh 故cố 不bất 起khởi 。 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 息tức 妄vọng 想tưởng 垢cấu 息tức 分phân 別biệt 垢cấu 息tức 取thủ 我ngã 垢cấu 是thị 名danh 修tu 淨tịnh 。 舉cử 要yếu 言ngôn 之chi 。 若nhược 能năng 心tâm 如như 本bổn 淨tịnh 。 名danh 為vi 修tu 淨tịnh 。 亦diệc 不bất 得đắc 能năng 所sở 修tu 及cập 淨tịnh 不bất 淨tịnh 。 是thị 名danh 修tu 淨tịnh 。 二nhị 與dữ 淨tịnh 相tương 應ứng 者giả 。 作tác 是thị 修tu 時thời 豁hoát 然nhiên 心tâm 慧tuệ 相tương 應ứng 。 無vô 礙ngại 方phương 便tiện 任nhậm 運vận 開khai 發phát 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 。 心tâm 無vô 依y 倚ỷ 。 證chứng 淨tịnh 亦diệc 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 相tương 似tự 證chứng 。 五ngũ 方phương 便tiện 相tương 似tự 無vô 漏lậu 慧tuệ 發phát 。 二nhị 者giả 真chân 實thật 證chứng 。 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 乃nãi 至chí 第đệ 九cửu 。 無vô 礙ngại 道đạo 等đẳng 三tam 乘thừa 真chân 無vô 漏lậu 慧tuệ 發phát 也dã 。 三tam 界giới 垢cấu 盡tận 故cố 名danh 證chứng 淨tịnh 。
復phục 次thứ 觀quán 眾chúng 生sanh 空không 故cố 。 名danh 為vi 觀quán 觀quán 實thật 法pháp 空không 故cố 名danh 為vi 還hoàn 。 觀quán 平bình 等đẳng 空không 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。
復phục 次thứ 空không 三tam 昧muội 相tương 應ứng 。 故cố 名danh 為vi 觀quán 無vô 相tướng 三tam 昧muội 。 相tương 應ứng 故cố 名danh 為vi 還hoàn 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。 相tương 應ứng 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。
復phục 次thứ 一nhất 切thiết 外ngoại 觀quán 名danh 為vi 觀quán 。 一nhất 切thiết 內nội 觀quán 名danh 為vi 還hoàn 。 一nhất 切thiết 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 觀quán 名danh 為vi 淨tịnh 。 故cố 先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 言ngôn 。 非phi 內nội 觀quán 故cố 得đắc 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 外ngoại 觀quán 故cố 得đắc 是thị 智trí 慧tuệ 。 亦diệc 不bất 無vô 觀quán 故cố 得đắc 是thị 智trí 慧tuệ 。
復phục 次thứ 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 故cố 名danh 為vi 觀quán 。 從tùng 空không 入nhập 假giả 觀quán 故cố 名danh 為vi 還hoàn 。 空không 假giả 一nhất 心tâm 觀quán 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。 若nhược 能năng 如như 是thị 修tu 者giả 。 當đương 知tri 六lục 妙diệu 門môn 即tức 。 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。
復phục 次thứ 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 入nhập 道đạo 之chi 初sơ 。 先tiên 以dĩ 六lục 妙diệu 門môn 為vi 本bổn 。 如như 釋Thích 迦Ca 初sơ 詣nghệ 道đạo 樹thụ 即tức 。 內nội 思tư 安an 般ban 。 一nhất 數số 二nhị 隨tùy 。 三tam 止chỉ 四tứ 觀quán 。 五ngũ 還hoàn 六lục 淨tịnh 。 遊du 止chỉ 三tam 四tứ 。 出xuất 生sanh 十thập 二nhị 。 因nhân 此thử 證chứng 一nhất 切thiết 法pháp 。 門môn 降hàng 魔ma 成thành 道Đạo 。 當đương 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 善thiện 入nhập 六lục 妙diệu 門môn 即tức 能năng 具cụ 一nhất 切thiết 佛Phật 法pháp 故cố 。 六lục 妙diệu 門môn 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 衍diễn 。 今kim 欲dục 更cánh 論luận 餘dư 事sự 故cố 略lược 說thuyết 不bất 具cụ 足túc 也dã 。 次thứ 釋thích 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 即tức 開khai 為vi 三tam 意ý 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 明minh 觀quán 門môn 制chế 立lập 不bất 同đồng 。 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 者giả 。 所sở 言ngôn 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 者giả 。 一nhất 知tri 息tức 入nhập 。 二nhị 知tri 息tức 出xuất 。 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 。 四tứ 知tri 息tức 遍biến 身thân 。 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 。 六lục 受thọ 喜hỷ 。 七thất 受thọ 樂lạc 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 。 十thập 一nhất 心tâm 作tác 解giải 脫thoát 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 。 十thập 三tam 觀quán 出xuất 散tán 。 十thập 四tứ 觀quán 欲dục 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 。 所sở 以dĩ 通thông 名danh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 者giả 。 十thập 六lục 即tức 是thị 數số 法pháp 。 特đặc 勝thắng 者giả 從tùng 因nhân 緣duyên 得đắc 名danh 。 如như 佛Phật 未vị 出xuất 世thế 時thời 。 外ngoại 道đạo 等đẳng 並tịnh 已dĩ 修tu 得đắc 四tứ 禪thiền 四tứ 空không 。 而nhi 無vô 對đối 治trị 觀quán 行hành 故cố 不bất 出xuất 生sanh 死tử 。 如Như 來Lai 成thành 道Đạo 。 初sơ 為vi 拘câu 隣lân 。 及cập 舍Xá 利Lợi 弗Phất 等đẳng 。 利lợi 根căn 弟đệ 子tử 。 說thuyết 四Tứ 真Chân 諦Đế 。 即tức 得đắc 道Đạo 跡tích 。 復phục 為vi 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 絺hy 那na 等đẳng 。 直trực 聞văn 四Tứ 諦Đế 真chân 理lý 不bất 悟ngộ 。 更cánh 說thuyết 不bất 淨tịnh 觀quán 。 法pháp 對đối 治trị 破phá 諸chư 煩phiền 惱não 。 因nhân 此thử 初sơ 明minh 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 諸chư 不bất 淨tịnh 觀quán 禪thiền 。
爾nhĩ 時thời 修tu 此thử 觀quán 者giả 。 得đắc 道Đạo 無vô 量lượng 。
復phục 有hữu 一nhất 機cơ 眾chúng 生sanh 貪tham 欲dục 既ký 薄bạc 。 若nhược 厭yếm 惡ác 心tâm 重trọng/trùng 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán 即tức 大đại 生sanh 厭yếm 患hoạn 。 便tiện 增tăng 惡ác 此thử 身thân 。 無vô 漏lậu 未vị 發phát 即tức 顧cố 人nhân 自tự 害hại 。 此thử 事sự 如như 律luật 文văn 所sở 明minh 。 佛Phật 因nhân 此thử 告cáo 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 捨xả 不bất 淨tịnh 觀quán 更cánh 修tu 勝thắng 法Pháp 法pháp 。 名danh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 修tu 之chi 。 可khả 以dĩ 得đắc 道Đạo 。 此thử 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 有hữu 定định 有hữu 觀quán 。 是thị 中trung 具cụ 足túc 諸chư 禪thiền 。 以dĩ 喜hỷ 樂lạc 等đẳng 法pháp 愛ái 養dưỡng 故cố 則tắc 無vô 自tự 害hại 之chi 過quá 。 而nhi 有hữu 實thật 觀quán 觀quán 察sát 不bất 著trước 諸chư 禪thiền 所sở 以dĩ 能năng 發phát 無vô 漏lậu 。 既ký 進tiến 退thoái 從tùng 容dung 不bất 隨tùy 二nhị 邊biên 亦diệc 能năng 得đắc 道Đạo 故cố 名danh 特đặc 勝thắng 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 應ưng 在tại 觀quán 禪thiền 後hậu 說thuyết 淨tịnh 禪thiền 。 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 取thủ 教giáo 門môn 即tức 在tại 觀quán 禪thiền 之chi 後hậu 。 若nhược 論luận 行hành 法pháp 既ký 勝thắng 二nhị 邊biên 亦diệc 應ưng 在tại 後hậu 。 答đáp 今kim 明minh 禪thiền 定định 力lực 用dụng 淺thiển 深thâm 之chi 相tướng 。 非phi 是thị 對đối 緣duyên 利lợi 物vật 之chi 時thời 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 背bối/bội 捨xả 勝thắng 處xứ 悉tất 是thị 得đắc 解giải 之chi 觀quán 。 觀quán 力lực 既ký 能năng 轉chuyển 想tưởng 轉chuyển 心tâm 於ư 斷đoạn 結kết 義nghĩa 強cường/cưỡng 。 今kim 此thử 特đặc 勝thắng 唯duy 是thị 實thật 觀quán 能năng 是thị 身thân 內nội 。 三tam 十thập 六lục 物vật 。 力lực 用dụng 劣liệt 弱nhược 不bất 能năng 疾tật 斷đoạn 結kết 使sử 。 功công 德đức 淺thiển 薄bạc 。 故cố 應ưng 前tiền 說thuyết 。
復phục 次thứ 若nhược 不bất 淨tịnh 觀quán 散tán 滅diệt 骨cốt 人nhân 。 則tắc 不bất 能năng 得đắc 。 更cánh 觀quán 身thân 毛mao 孔khổng 息tức 出xuất 入nhập 相tương/tướng 。 若nhược 於ư 實thật 觀quán 後hậu 轉chuyển 作tác 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 。 則tắc 具cụ 足túc 成thành 就tựu 。 於ư 義nghĩa 無vô 失thất 。
復phục 次thứ 大đại 品phẩm 經kinh 廣quảng 乘thừa 品phẩm 觀quán 於ư 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。
復phục 次thứ 說thuyết 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 諸chư 觀quán 禪thiền 此thử 為vi 明minh 證chứng 不bất 應ưng 生sanh 疑nghi 也dã 。 第đệ 二nhị 明minh 觀quán 門môn 制chế 立lập 不bất 同đồng 者giả 解giải 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 有hữu 人nhân 云vân 。 此thử 阿a 那na 波ba 那na 。 等đẳng 十thập 六lục 法pháp 對đối 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 約ước 四tứ 念niệm 處xứ 而nhi 明minh 。 當đương 知tri 但đãn 在tại 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 乃nãi 至chí 初sơ 禪thiền 則tắc 具cụ 足túc 也dã 。 欲dục 至chí 上thượng 地địa 非phi 為vi 不bất 得đắc 。 但đãn 觀quán 法pháp 式thức 少thiểu 不bất 具cụ 足túc 。 如như 四tứ 禪thiền 既ký 無vô 出xuất 入nhập 息tức 。 及cập 喜hỷ 樂lạc 等đẳng 。 若nhược 約ước 息tức 及cập 喜hỷ 欲dục 明minh 念niệm 處xứ 則tắc 不bất 便tiện 也dã 。 上thượng 下hạ 類loại 而nhi 可khả 知tri 。 亦diệc 明minh 對đối 四tứ 念niệm 處xứ 復phục 有hữu 二nhị 解giải 不bất 同đồng 。 一nhất 師sư 解giải 云vân 。 前tiền 五ngũ 對đối 身thân 。 中trung 三tam 對đối 受thọ 。 次thứ 二nhị 對đối 心tâm 。 後hậu 五ngũ 對đối 法pháp 。 此thử 師sư 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 自tự 云vân 依y 禪thiền 經kinh 中trung 說thuyết 。 一nhất 觀quán 入nhập 息tức 至chí 於ư 氣khí 滅diệt 。 二nhị 觀quán 出xuất 息tức 止chỉ 至chí 於ư 鼻tị 端đoan 。 三tam 觀quán 息tức 長trường 短đoản 若nhược 身thân 不bất 安an 。 心tâm 多đa 散tán 亂loạn 則tắc 出xuất 入nhập 息tức 俱câu 短đoản 。 若nhược 身thân 安an 心tâm 靜tĩnh 則tắc 出xuất 入nhập 息tức 俱câu 長trường/trưởng 。 四tứ 息tức 遍biến 身thân 者giả 。 形hình 心tâm 既ký 安an 則tắc 氣khí 道đạo 無vô 壅ủng 。 如như 似tự 飲ẩm 氣khí 既ký 統thống 遍biến 身thân 中trung 。 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 者giả 。 根căn 受thọ 為vi 心tâm 行hành 覺giác 觀quán 為vi 口khẩu 行hành 。 出xuất 入nhập 息tức 為vi 身thân 行hành 。 既ký 息tức 遍biến 身thân 中trung 患hoạn 彼bỉ 覺giác 動động 麁thô 念niệm 除trừ 諸chư 麁thô 故cố 。 名danh 除trừ 諸chư 身thân 行hành 。 此thử 五ngũ 屬thuộc 身thân 念niệm 處xứ 。 受thọ 念niệm 處xứ 有hữu 三tam 。 謂vị 麁thô 息tức 除trừ 故cố 。 身thân 心tâm 安an 隱ẩn 故cố 。 六lục 受thọ 喜hỷ 。 七thất 受thọ 樂lạc 者giả 。 雖tuy 有hữu 微vi 喜hỷ 樂lạc 能năng 遍biến 滿mãn 身thân 識thức 。 既ký 滿mãn 內nội 心tâm 喜hỷ 悅duyệt 故cố 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 既ký 受thọ 樂lạc 在tại 懷hoài 必tất 有hữu 數số 法pháp 相tướng 隨tùy 倚ỷ 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 境cảnh 故cố 。 名danh 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 。 心tâm 念niệm 處xứ 有hữu 三tam 。 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 者giả 既ký 止chỉ 心tâm 一nhất 境cảnh 未vị 有hữu 慧tuệ 解giải 。 必tất 為vi 沈trầm 心tâm 所sở 覆phú 沒một 。 以dĩ 喜hỷ 舉cử 之chi 令linh 不bất 沈trầm 沒một 故cố 名danh 作tác 喜hỷ 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 者giả 。 喜hỷ 心tâm 動động 散tán 則tắc 發phát 越việt 過quá 。 常thường 攝nhiếp 之chi 令linh 還hoàn 。 不bất 使sử 馳trì 散tán 諸chư 緣duyên 。 故cố 作tác 攝nhiếp 十thập 一nhất 心tâm 作tác 解giải 脫thoát 者giả 。 心tâm 不bất 掉trạo 散tán 均quân 等đẳng 無vô 累lũy/lụy/luy 故cố 。 名danh 解giải 脫thoát 。 法pháp 念niệm 處xứ 有hữu 五ngũ 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 者giả 。 已dĩ 得đắc 自tự 在tại 。 不bất 為vi 沈trầm 浮phù 所sở 敗bại 。 故cố 能năng 觀quán 諸chư 法pháp 。 無vô 常thường 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 不bất 可khả 樂lạc 也dã 。 十thập 三tam 觀quán 散tán 壞hoại 者giả 。 此thử 身thân 不bất 久cửu 當đương 散tán 壞hoại 。 磨ma 滅diệt 之chi 法pháp 。 非phi 真chân 實thật 有hữu 。 十thập 四tứ 觀quán 離ly 欲dục 者giả 。 此thử 身thân 唯duy 是thị 苦khổ 本bổn 心tâm 欲dục 離ly 之chi 故cố 名danh 離ly 欲dục 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 者giả 。 是thị 心tâm 住trụ 滅diệt 多đa 諸chư 過quá 患hoạn 。 不bất 欲dục 住trụ 故cố 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 者giả 。 觀quán 此thử 諸chư 法pháp 皆giai 是thị 過quá 患hoạn 故cố 名danh 棄khí 捨xả 。 此thử 阿a 那na 波ba 那na 。 等đẳng 十thập 六lục 行hành 是thị 慧tuệ 性tánh 。 無vô 一nhất 息tức 入nhập 出xuất 而nhi 不bất 覺giác 故cố 。 彼bỉ 師sư 自tự 云vân 依y 經kinh 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 今kim 既ký 未vị 見kiến 經kinh 文văn 。 但đãn 述thuật 而nhi 不bất 作tác 亦diệc 未vị 敢cảm 治trị 定định 。 次thứ 師sư 別biệt 解giải 云vân 。 若nhược 對đối 四tứ 念niệm 處xứ 起khởi 十thập 六lục 行hành 無vô 往vãng 不bất 爾nhĩ 。 但đãn 分phân 之chi 不bất 調điều 如như 無vô 漏lậu 十thập 六lục 行hành 約ước 四Tứ 諦Đế 中trung 。 一nhất 諦đế 下hạ 有hữu 四tứ 。 四tứ 四tứ 十thập 六lục 。 有hữu 漏lậu 亦diệc 復phục 應ưng 爾nhĩ 。 然nhiên 約ước 四tứ 念niệm 處xứ 中trung 。 說thuyết 一nhất 念niệm 中trung 有hữu 四tứ 。 四tứ 四tứ 十thập 六lục 義nghĩa 亦diệc 然nhiên 。 向hướng 言ngôn 身thân 念niệm 處xứ 有hữu 四tứ 。 以dĩ 除trừ 身thân 行hành 屬thuộc 身thân 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 心tâm 息tức 為vi 身thân 行hành 者giả 。 如như 大đại 集tập 經kinh 說thuyết 。 息tức 乃nãi 通thông 於ư 三tam 行hành 。 非phi 止chỉ 屬thuộc 身thân 行hành 。 今kim 正chánh 明minh 身thân 行hành 者giả 。 如như 摩Ma 訶Ha 衍Diên 說thuyết 。 行hành 名danh 身thân 業nghiệp 。 今kim 明minh 善thiện 惡ác 諸chư 業nghiệp 。 皆giai 從tùng 心tâm 生sanh 。 身thân 息tức 是thị 無vô 知tri 之chi 法pháp 不bất 能năng 造tạo 善thiện 惡ác 。 但đãn 為vi 行hành 作tác 緣duyên 。 今kim 身thân 以dĩ 心tâm 來lai 受thọ 身thân 令linh 身thân 。 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 名danh 為vi 身thân 。 今kim 明minh 行hành 破phá 於ư 受thọ 心tâm 即tức 是thị 破phá 行hành 也dã 。 故cố 知tri 此thử 屬thuộc 受thọ 念niệm 處xứ 。 當đương 知tri 受thọ 中trung 亦diệc 具cụ 四tứ 法pháp 也dã 向hướng 言ngôn 法pháp 中trung 有hữu 五ngũ 。 觀quán 無vô 常thường 屬thuộc 。 法pháp 念niệm 處xứ 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 經kinh 中trung 皆giai 說thuyết 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 今kim 明minh 觀quán 無vô 常thường 正chánh 是thị 心tâm 念niệm 處xứ 也dã 。 此thử 則tắc 一nhất 中trung 各các 說thuyết 有hữu 四tứ 。 四tứ 四tứ 十thập 六lục 於ư 義nghĩa 為vi 便tiện 也dã 。 次thứ 第đệ 二nhị 師sư 云vân 。 此thử 十thập 六lục 法pháp 應ưng 須tu 竪thụ 對đối 諸chư 禪thiền 八bát 觀quán 法pháp 相tướng 關quan 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 知tri 息tức 入nhập 。 二nhị 知tri 息tức 出xuất 者giả 。 此thử 則tắc 對đối 於ư 數sổ 息tức 。 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 者giả 。 對đối 欲dục 界giới 定định 。 四tứ 知tri 息tức 遍biến 身thân 者giả 。 對đối 未vị 到đáo 地địa 定định 。 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 者giả 。 對đối 初sơ 覺giác 支chi 。 六lục 受thọ 喜hỷ 。 對đối 初sơ 禪thiền 喜hỷ 支chi 。 七thất 心tâm 受thọ 樂lạc 。 對đối 初sơ 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 對đối 初sơ 禪thiền 一nhất 心tâm 支chi 。 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 。 對đối 二nhị 禪thiền 內nội 淨tịnh 喜hỷ 支chi 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 。 對đối 二nhị 禪thiền 一nhất 心tâm 支chi 。 十thập 一nhất 心tâm 住trụ 解giải 脫thoát 。 對đối 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 。 對đối 四tứ 禪thiền 不bất 動động 定định 。 十thập 三tam 觀quán 出xuất 散tán 。 對đối 空không 處xứ 。 十thập 四tứ 觀quán 離ly 欲dục 。 對đối 識thức 處xứ 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 。 對đối 不bất 用dụng 處xứ 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 。 對đối 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 處xử 此thử 則tắc 從tùng 初sơ 調điều 心tâm 乃nãi 至chí 發phát 諸chư 禪thiền 定định 明minh 觀quán 行hành 具cụ 足túc 此thử 解giải 為vi 勝thắng 也dã 。 第đệ 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 者giả 。 所sở 以dĩ 心tâm 名danh 修tu 證chứng 者giả 。 即tức 是thị 作tác 心tâm 修tu 習tập 心tâm 未vị 相tương 應ứng 證chứng 者giả 。 即tức 是thị 任nhậm 運vận 開khai 發phát 心tâm 得đắc 相tương 應ứng 。 既ký 有hữu 三tam 師sư 制chế 立lập 觀quán 法pháp 不bất 同đồng 。 今kim 亦diệc 修tu 有hữu 證chứng 之chi 異dị 。 但đãn 前tiền 師sư 云vân 。 於ư 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 及cập 初sơ 禪thiền 中trung 。 約ước 四tứ 念niệm 處xứ 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 觀quán 法pháp 大đại 意ý 亦diệc 不bất 異dị 。 如như 前tiền 說thuyết 六lục 妙diệu 門môn 中trung 觀quán 法pháp 而nhi 非phi 無vô 小tiểu 小tiểu 不bất 同đồng 。 而nhi 名danh 目mục 有hữu 異dị 善thiện 尋tầm 配phối 當đương 其kỳ 義nghĩa 可khả 解giải 。 此thử 則tắc 不bất 煩phiền 別biệt 說thuyết 修tu 證chứng 也dã 。 今kim 正chánh 明minh 後hậu 師sư 。 竪thụ 對đối 三tam 界giới 。 明minh 真chân 特đặc 勝thắng 既ký 上thượng 來lai 未vị 說thuyết 此thử 觀quán 慧tuệ 方phương 法pháp 。 今kim 當đương 出xuất 修tu 證chứng 之chi 相tướng 竪thụ 明minh 修tu 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 者giả 。 一nhất 知tri 息tức 入nhập 。 二nhị 知tri 息tức 出xuất 。 此thử 對đối 代đại 數sổ 息tức 也dã 。 調điều 息tức 方phương 法pháp 事sự 事sự 如như 前tiền 數sổ 息tức 中trung 說thuyết 。 行hành 者giả 既ký 調điều 息tức 綿miên 綿miên 一nhất 心tâm 依y 隨tùy 於ư 息tức 。 息tức 若nhược 入nhập 時thời 知tri 從tùng 鼻tị 端đoan 入nhập 至chí 臍tề 。 若nhược 出xuất 時thời 知tri 從tùng 臍tề 出xuất 至chí 鼻tị 。 如như 是thị 一nhất 心tâm 照chiếu 息tức 依y 隨tùy 不bất 亂loạn 。
爾nhĩ 時thời 知tri 息tức 麁thô 細tế 之chi 相tướng 。 麁thô 者giả 知tri 風phong 喘suyễn 氣khí 為vi 麁thô 。 細tế 者giả 知tri 息tức 相tương/tướng 為vi 細tế 。 若nhược 入nhập 息tức 麁thô 時thời 即tức 調điều 之chi 令linh 細tế 。 是thị 名danh 知tri 麁thô 細tế 相tương/tướng 。 譬thí 如như 守thủ 門môn 之chi 人nhân 。 知tri 門môn 人nhân 出xuất 入nhập 亦diệc 知tri 好hảo/hiếu 人nhân 惡ác 人nhân 。 知tri 好hảo/hiếu 則tắc 進tiến 知tri 惡ác 則tắc 遮già 。
復phục 次thứ 知tri 麁thô 細tế 者giả 。 入nhập 息tức 則tắc 麁thô 出xuất 息tức 則tắc 細tế 。 何hà 故cố 爾nhĩ 。 入nhập 氣khí 利lợi 急cấp 故cố 相tương/tướng 麁thô 出xuất 息tức 澁sáp 遲trì 故cố 細tế 。
復phục 次thứ 知tri 輕khinh 重trọng 。 知tri 入nhập 息tức 時thời 輕khinh 出xuất 息tức 時thời 重trọng/trùng 。 何hà 以dĩ 故cố 入nhập 息tức 既ký 。 在tại 身thân 內nội 即tức 令linh 體thể 輕khinh 。 出xuất 息tức 時thời 身thân 無vô 風phong 氣khí 則tắc 覺giác 身thân 重trọng/trùng 。
復phục 次thứ 知tri 澁sáp 滑hoạt 。 入nhập 息tức 時thời 滑hoạt 出xuất 息tức 時thời 澁sáp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 息tức 從tùng 外ngoại 來lai 風phong 氣khí 利lợi 故cố 則tắc 滑hoạt 。 從tùng 內nội 出xuất 吹xuy 內nội 滓chỉ 穢uế 塞tắc 諸chư 毛mao 孔khổng 則tắc 澁sáp 。
復phục 次thứ 知tri 冷lãnh 暖noãn 。 知tri 入nhập 息tức 時thời 冷lãnh 。 知tri 出xuất 息tức 時thời 暖noãn 。
何hà 以dĩ 故cố 。 息tức 從tùng 外ngoại 來lai 冷lãnh 。 氣khí 而nhi 入nhập 故cố 冷lãnh 。 息tức 從tùng 內nội 出xuất 吹xuy 內nội 熱nhiệt 氣khí 而nhi 出xuất 故cố 暖noãn 。
復phục 次thứ 知tri 久cửu 近cận 。 入nhập 息tức 時thời 近cận 出xuất 息tức 時thời 久cửu 。
何hà 以dĩ 故cố 。 息tức 入nhập 既ký 利lợi 則tắc 易dị 盡tận 故cố 近cận 。 息tức 出xuất 澁sáp 則tắc 難nan 盡tận 故cố 久cửu 。 復phục 須tu 覺giác 知tri 因nhân 出xuất 入nhập 息tức 故cố 。 則tắc 有hữu 一nhất 切thiết 眾chúng 苦khổ 煩phiền 惱não 。 生sanh 死tử 往vãng 來lai 。 輪luân 轉chuyển 不bất 息tức 。 心tâm 知tri 驚kinh 畏úy 。 行hành 者giả 隨tùy 息tức 之chi 時thời 。 知tri 息tức 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 法pháp 相tướng 非phi 一nhất 。 故cố 云vân 知tri 息tức 入nhập 出xuất 也dã 。 問vấn 何hà 故cố 以dĩ 此thử 代đại 數sổ 息tức 。 答đáp 若nhược 是thị 數sổ 息tức 直trực 闇ám 心tâm 數số 無vô 有hữu 觀quán 行hành 。 修tu 證chứng 時thời 多đa 生sanh 愛ái 見kiến 慢mạn 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 病bệnh 也dã 。 愛ái 者giả 愛ái 著trước 此thử 數sổ 息tức 。 見kiến 者giả 謂vị 見kiến 我ngã 能năng 數sổ 。 慢mạn 者giả 謂vị 我ngã 能năng 敵địch 。 以dĩ 此thử 慢mạn 他tha 。 今kim 以dĩ 隨tùy 代đại 數số 者giả 隨tùy 息tức 之chi 時thời 。 即tức 覺giác 知tri 此thử 息tức 無vô 常thường 命mạng 依y 於ư 息tức 。 以dĩ 息tức 為vi 命mạng 。 一nhất 息tức 不bất 還hoàn 。 即tức 便tiện 無vô 命mạng 。 既ký 覺giác 息tức 無vô 常thường 知tri 。 身thân 命mạng 危nguy 脆thúy 。 知tri 息tức 無vô 常thường 即tức 不bất 生sanh 愛ái 。 知tri 息tức 非phi 我ngã 即tức 不bất 生sanh 見kiến 。 悟ngộ 無vô 常thường 即tức 不bất 生sanh 慢mạn 。 此thử 則tắc 從tùng 初sơ 方phương 便tiện 已dĩ 能năng 破phá 諸chư 結kết 使sử 。 不bất 同đồng 數sổ 息tức 。
復phục 次thứ 行hành 者giả 。 一nhất 心tâm 依y 息tức 令linh 心tâm 不bất 散tán 得đắc 入nhập 禪thiền 定định 故cố 名danh 亦diệc 愛ái 。 覺giác 悟ngộ 無vô 常thường 。 故cố 名danh 亦diệc 策sách 。 與dữ 定định 相tương 應ứng 。 名danh 亦diệc 有hữu 漏lậu 。 觀quán 行hành 不bất 著trước 名danh 亦diệc 無vô 漏lậu 。
復phục 次thứ 若nhược 數sổ 息tức 時thời 冥minh 闇ám 心tâm 而nhi 數số 既ký 無vô 照chiếu 了liễu 。 後hậu 證chứng 定định 時thời 則tắc 心tâm 無vô 所sở 見kiến 。 今kim 隨tùy 息tức 者giả 既ký 明minh 心tâm 照chiếu 息tức 。 後hậu 證chứng 定định 時thời 則tắc 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 見kiến 身thân 三tam 十thập 六lục 物vật 。 破phá 愛ái 見kiến 慢mạn 。 此thử 即tức 是thị 特đặc 勝thắng 勝thắng 於ư 數sổ 息tức 也dã 。 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 者giả 。 此thử 對đối 欲dục 界giới 定định 。 若nhược 證chứng 欲dục 界giới 定định 時thời 。 宜nghi 是thị 定định 明minh 淨tịnh 都đô 不bất 覺giác 知tri 。 息tức 中trung 相tướng 貌mạo 。 今kim 此thử 中trung 初sơ 得đắc 定định 時thời 。 即tức 覺giác 息tức 中trung 長trường 短đoản 之chi 相tướng 。 云vân 何hà 為vi 覺giác 。 若nhược 心tâm 定định 時thời 覺giác 入nhập 息tức 長trường/trưởng 出xuất 息tức 短đoản 。
何hà 以dĩ 故cố 。 心tâm 既ký 靜tĩnh 住trụ 於ư 內nội 息tức 隨tùy 心tâm 入nhập 故cố 入nhập 則tắc 知tri 長trường/trưởng 。 既ký 心tâm 不bất 緣duyên 外ngoại 故cố 出xuất 則tắc 知tri 短đoản 。
復phục 次thứ 覺giác 息tức 長trường/trưởng 則tắc 心tâm 細tế 。 覺giác 息tức 短đoản 則tắc 心tâm 麁thô 。
何hà 以dĩ 故cố 。 心tâm 細tế 則tắc 息tức 細tế 。 息tức 細tế 則tắc 入nhập 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 微vi 緩hoãn 而nhi 長trường/trưởng 。 出xuất 息tức 從tùng 臍tề 至chí 鼻tị 亦diệc 爾nhĩ 。 心tâm 麁thô 則tắc 息tức 麁thô 息tức 麁thô 則tắc 入nhập 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 急cấp 疾tật 短đoản 。 出xuất 從tùng 臍tề 至chí 鼻tị 亦diệc 爾nhĩ 。
復phục 次thứ 息tức 短đoản 故cố 覺giác 心tâm 細tế 。 息tức 長trường/trưởng 故cố 覺giác 心tâm 麁thô 。 何hà 以dĩ 故cố 如như 心tâm 既ký 轉chuyển 靜tĩnh 出xuất 息tức 從tùng 臍tề 至chí 胸hung 即tức 盡tận 。 入nhập 息tức 從tùng 鼻tị 至chí 咽yến/ế/yết 間gian 即tức 知tri 盡tận 此thử 則tắc 心tâm 靜tĩnh 故cố 覺giác 息tức 短đoản 。 覺giác 長trường/trưởng 故cố 心tâm 麁thô 者giả 。 如như 行hành 者giả 心tâm 麁thô 故cố 覺giác 息tức 從tùng 臍tề 至chí 鼻tị 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 道đạo 里lý 長trường 遠viễn 。 此thử 則tắc 心tâm 麁thô 故cố 覺giác 息tức 長trường/trưởng 。
復phục 次thứ 短đoản 中trung 覺giác 長trường/trưởng 則tắc 定định 細tế 。 長trường/trưởng 中trung 知tri 短đoản 則tắc 是thị 麁thô 。 何hà 故cố 爾nhĩ 如như 息tức 從tùng 鼻tị 至chí 胸hung 則tắc 盡tận 。 此thử 行hành 處xứ 雖tuy 短đoản 而nhi 時thời 若nhược 大đại 久cửu 。 久cửu 方phương 至chí 臍tề 此thử 則tắc 行hành 處xứ 短đoản 而nhi 時thời 節tiết 長trường/trưởng 也dã 。 若nhược 就tựu 此thử 而nhi 論luận 短đoản 中trung 覺giác 長trường/trưởng 則tắc 定định 細tế 。 覺giác 長trường/trưởng 中trung 而nhi 短đoản 是thị 麁thô 者giả 。 如như 心tâm 麁thô 故cố 息tức 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 道đạo 里lý 極cực 長trường/trưởng 。 而nhi 時thời 節tiết 短đoản 欻hốt 然nhiên 之chi 間gian 即tức 出xuất 至chí 鼻tị 。 何hà 以dĩ 故cố 心tâm 麁thô 氣khí 息tức 行hành 疾tật 故cố 。 此thử 雖tuy 長trường/trưởng 而nhi 短đoản 然nhiên 此thử 息tức 短đoản 則tắc 是thị 心tâm 麁thô 也dã 。 故cố 云vân 短đoản 中trung 長trường/trưởng 而nhi 細tế 長trường/trưởng 中trung 短đoản 而nhi 麁thô 也dã 。 如như 此thử 覺giác 長trường 短đoản 時thời 節tiết 知tri 無vô 常thường 由do 心tâm 生sanh 滅diệt 不bất 定định 故cố 。 今kim 息tức 長trường 短đoản 相tướng 貌mạo 非phi 一nhất 。 得đắc 此thử 定định 時thời 覺giác 悟ngộ 無vô 常thường 。 轉chuyển 更cánh 分phân 明minh 。 證chứng 欲dục 界giới 定định 故cố 名danh 亦diệc 愛ái 。 觀quán 行hành 覺giác 無vô 常thường 故cố 名danh 亦diệc 策sách 。 此thử 略lược 說thuyết 第đệ 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 。 破phá 欲dục 界giới 定định 也dã 。 第đệ 四tứ 知tri 息tức 遍biến 身thân 者giả 。 對đối 未vị 到đáo 地địa 定định 。 若nhược 根căn 本bổn 未vị 到đáo 地địa 直trực 覺giác 身thân 相tướng 泯mẫn 然nhiên 。 如như 虛hư 空không 。
爾nhĩ 時thời 實thật 有hữu 身thân 息tức 。 但đãn 以dĩ 眼nhãn 不bất 開khai 故cố 不bất 覺giác 不bất 見kiến 。 今kim 特đặc 勝thắng 中trung 發phát 未vị 到đáo 地địa 時thời 。 亦diệc 泯mẫn 然nhiên 入nhập 定định 即tức 覺giác 漸tiệm 漸tiệm 有hữu 身thân 如như 雲vân 影ảnh 。 覺giác 出xuất 入nhập 息tức 遍biến 身thân 毛mao 孔khổng 。
爾nhĩ 時thời 亦diệc 知tri 息tức 長trường 短đoản 相tương/tướng 等đẳng 。 見kiến 息tức 入nhập 無vô 積tích 聚tụ 出xuất 無vô 分phân 散tán 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 。 覺giác 身thân 空không 假giả 不bất 實thật 。 亦diệc 知tri 生sanh 滅diệt 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 定định 生sanh 。 三tam 事sự 既ký 空không 則tắc 定định 無vô 所sở 依y 。 知tri 空không 亦diệc 空không 於ư 定định 中trung 不bất 著trước 。 即tức 破phá 根căn 本bổn 未vị 到đáo 地địa 愛ái 策sách 之chi 義nghĩa 已dĩ 在tại 其kỳ 中trung 。 問vấn 摩ma 訶ha 衍diễn 中trung 及cập 諸chư 經kinh 多đa 說thuyết 觀quán 息tức 入nhập 出xuất 。
何hà 以dĩ 故cố 。 言ngôn 知tri 息tức 入nhập 出xuất 。 答đáp 此thử 說thuyết 知tri 為vi 觀quán 。 而nhi 觀quán 法pháp 實thật 未vị 具cụ 足túc 故cố 。 今kim 說thuyết 為vi 知tri 。 大đại 品phẩm 廣quảng 乘thừa 品phẩm 中trung 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 相tương/tướng 。 皆giai 言ngôn 知tri 息tức 入nhập 出xuất 長trường 短đoản 。 以dĩ 是thị 文văn 為vi 證chứng 說thuyết 知tri 則tắc 不bất 乖quai 文văn 義nghĩa 。 觀quán 慧tuệ 在tại 下hạ 當đương 說thuyết 。 第đệ 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 者giả 。 對đối 初sơ 禪thiền 覺giác 觀quán 支chi 就tựu 中trung 二nhị 。 一nhất 明minh 身thân 行hành 二nhị 明minh 除trừ 身thân 。 身thân 行hành 者giả 欲dục 界giới 身thân 中trung 發phát 得đắc 初sơ 禪thiền 。 色sắc 界giới 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 觸xúc 欲dục 界giới 身thân 。 欲dục 界giới 身thân 根căn 生sanh 身thân 識thức 覺giác 此thử 色sắc 觸xúc 。 二nhị 界giới 色sắc 。 相tương 依y 共cộng 住trú 故cố 。 名danh 身thân 。 身thân 行hành 者giả 即tức 觀quán 支chi 。 此thử 觀quán 支chi 從tùng 身thân 分phần/phân 生sanh 。 知tri 身thân 中trung 之chi 法pháp 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 故cố 名danh 身thân 行hành 。 次thứ 明minh 除trừ 身thân 行hành 者giả 。 因nhân 覺giác 息tức 遍biến 身thân 發phát 得đắc 初sơ 禪thiền 。 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 見kiến 身thân 三tam 十thập 六lục 物vật 。 臭xú 穢uế 可khả 惡ác 。
爾nhĩ 時thời 即tức 知tri 。 三tam 十thập 六lục 物vật 。 由do 四tứ 大đại 有hữu 頭đầu 等đẳng 六lục 分phần 。 一nhất 一nhất 非phi 身thân 四tứ 大đại 之chi 中trung 。 各các 各các 非phi 身thân 。 此thử 即tức 是thị 除trừ 欲dục 界giới 身thân 也dã 。 除trừ 初sơ 禪thiền 身thân 者giả 。 於ư 欲dục 界giới 身thân 中trung 。 求cầu 色sắc 界giới 四tứ 大đại 不bất 可khả 得đắc 。 名danh 除trừ 初sơ 禪thiền 身thân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 言ngôn 有hữu 色sắc 界giới 造tạo 色sắc 者giả 。 是thị 為vi 從tùng 外ngoại 來lai 為vi 從tùng 內nội 出xuất 為vi 在tại 中trung 間gian 住trụ 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 以dĩ 顛điên 倒đảo 。 憶ức 想tưởng 故cố 言ngôn 受thọ 色sắc 界giới 觸xúc 。 諦đế 觀quán 不bất 得đắc 即tức 是thị 除trừ 初sơ 禪thiền 身thân 。 身thân 除trừ 故cố 身thân 行hành 即tức 滅diệt 。
復phục 次thứ 未vị 得đắc 初sơ 禪thiền 時thời 。 於ư 欲dục 界giới 身thân 中trung 起khởi 種chủng 種chủng 善thiện 惡ác 行hành 。 今kim 見kiến 身thân 不bất 淨tịnh 則tắc 不bất 造tạo 善thiện 惡ác 諸chư 結kết 業nghiệp 。 故cố 名danh 除trừ 身thân 行hành 。 今kim 明minh 此thử 定định 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 根căn 本bổn 五ngũ 支chi 如như 前tiền 說thuyết 。 二nhị 者giả 淨tịnh 禪thiền 五ngũ 支chi 者giả 。 覺giác 身thân 三tam 十thập 六lục 物vật 。 虛hư 假giả 不bất 實thật 名danh 覺giác 。 分phân 別biệt 此thử 禪thiền 與dữ 欲dục 界giới 及cập 根căn 本bổn 功công 德đức 大đại 有hữu 優ưu 劣liệt 名danh 為vi 觀quán 。 既ký 得đắc 法Pháp 喜hỷ 心tâm 大đại 慶khánh 悅duyệt 名danh 為vi 喜hỷ 。 於ư 無vô 垢cấu 受thọ 恬điềm 憺đam 之chi 樂lạc 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 正chánh 定định 持trì 心tâm 令linh 不bất 動động 搖dao 。 名danh 為vi 一nhất 心tâm 。 此thử 中trung 支chi 除trừ 成thành 就tựu 勝thắng 妙diệu 喜hỷ 樂lạc 。 而nhi 心tâm 無vô 染nhiễm 著trước 。 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 禪thiền 也dã 。
復phục 次thứ 如như 阿a 毗tỳ 曇đàm 中trung 說thuyết 隱ẩn 沒một 無vô 記ký 有hữu 垢cấu 不bất 隱ẩn 沒một 有hữu 記ký 無vô 垢cấu 等đẳng 義nghĩa 。 約ước 此thử 二nhị 種chủng 禪thiền 中trung 應ưng 廣quảng 分phân 別biệt 。 六lục 受thọ 喜hỷ 者giả 即tức 是thị 對đối 破phá 初sơ 禪thiền 喜hỷ 支chi 。 根căn 本bổn 禪thiền 中trung 喜hỷ 支chi 從tùng 隱ẩn 沒một 有hữu 垢cấu 覺giác 觀quán 後hậu 生sanh 。 既ký 無vô 觀quán 慧tuệ 照chiếu 了liễu 多đa 生sanh 煩phiền 惱não 故cố 不bất 應ưng 受thọ 。 今kim 明minh 受thọ 喜hỷ 者giả 於ư 淨tịnh 禪thiền 覺giác 觀quán 支chi 中trung 生sanh 。 以dĩ 有hữu 觀quán 行hành 破phá 析tích 達đạt 覺giác 觀quán 性tánh 空không 。 當đương 知tri 從tùng 覺giác 觀quán 生sanh 喜hỷ 亦diệc 空không 。 即tức 於ư 喜hỷ 中trung 不bất 著trước 無vô 諸chư 過quá 罪tội 故cố 說thuyết 受thọ 喜hỷ 。 如như 羅La 漢Hán 人nhân 不bất 著trước 一nhất 切thiết 。 供cúng 養dường 故cố 名danh 應Ứng 供Cúng 。
復phục 次thứ 如như 真chân 實thật 知tri 見kiến 得đắc 真chân 法Pháp 喜hỷ 故cố 說thuyết 受thọ 喜hỷ 。 七thất 受thọ 樂lạc 者giả 對đối 根căn 本bổn 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 彼bỉ 禪thiền 既ký 無vô 觀quán 慧tuệ 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 多đa 染nhiễm 故cố 不bất 應ưng 受thọ 。 今kim 言ngôn 。 受thọ 樂lạc 者giả 受thọ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 性tánh 空không 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 不bất 著trước 。 既ký 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 過quá 罪tội 上thượng 無vô 別biệt 證chứng 無vô 為vi 之chi 樂lạc 故cố 說thuyết 受thọ 樂lạc 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 此thử 對đối 破phá 根căn 本bổn 一nhất 心tâm 支chi 。 今kim 明minh 能năng 通thông 諸chư 法pháp 故cố 名danh 諸chư 心tâm 行hành 。 心tâm 行hành 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 動động 行hành 。 二nhị 者giả 不bất 動động 行hành 。 有hữu 人nhân 解giải 云vân 。 從tùng 初sơ 禪thiền 乃nãi 至chí 三tam 禪thiền 猶do 是thị 動động 行hành 。 四tứ 禪thiền 已dĩ 去khứ 名danh 不bất 動động 行hành 。 今kim 略lược 說thuyết 不bất 動động 行hành 者giả 。 覺giác 等đẳng 四tứ 支chi 是thị 動động 行hành 。 後hậu 一nhất 心tâm 支chi 是thị 不bất 動động 行hành 。 亦diệc 名danh 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 即tức 是thị 一nhất 心tâm 支chi 不bất 動động 之chi 行hành 。 若nhược 根căn 本bổn 禪thiền 入nhập 一nhất 心tâm 時thời 。 心tâm 生sanh 染nhiễm 著trước 。 此thử 一nhất 心tâm 不bất 應ưng 受thọ 。 今kim 明minh 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 知tri 此thử 一nhất 心tâm 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 一nhất 心tâm 非phi 心tâm 。 即tức 不bất 取thủ 著trước 既ký 無vô 過quá 罪tội 。 即tức 是thị 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 。 故cố 說thuyết 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 。 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 者giả 此thử 對đối 二nhị 禪thiền 內nội 淨tịnh 喜hỷ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 二nhị 禪thiền 喜hỷ 從tùng 內nội 淨tịnh 發phát 以dĩ 無vô 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 多đa 受thọ 也dã 。 今kim 觀quán 此thử 喜hỷ 。 即tức 知tri 虛hư 誑cuống 不bất 生sanh 受thọ 著trước 。 如như 真chân 實thật 知tri 生sanh 法Pháp 喜hỷ 亦diệc 名danh 喜hỷ 覺giác 分phần/phân 。 既ký 從tùng 正chánh 觀quán 心tâm 生sanh 真chân 法Pháp 喜hỷ 故cố 名danh 心tâm 作tác 喜hỷ 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 者giả 此thử 對đối 二nhị 禪thiền 一nhất 心tâm 支chi 。
何hà 以dĩ 故cố 。 為vi 二nhị 禪thiền 喜hỷ 動động 經kinh 攝nhiếp 故cố 說thuyết 心tâm 作tác 攝nhiếp 。 今kim 明minh 攝nhiếp 者giả 正chánh 以dĩ 破phá 前tiền 偽ngụy 喜hỷ 生sanh 喜hỷ 覺giác 喜hỷ 。 此thử 喜hỷ 雖tuy 正chánh 而nhi 不bất 無vô 湧dũng 動động 之chi 過quá 。 即tức 應ưng 返phản 觀quán 喜hỷ 性tánh 。 既ký 知tri 空không 寂tịch 畢tất 竟cánh 定định 心tâm 不bất 亂loạn 。 不bất 隨tùy 喜hỷ 動động 故cố 云vân 作tác 攝nhiếp 。 是thị 以dĩ 大đại 集tập 經Kinh 云vân 動động 至chí 心tâm 。 十thập 一nhất 心tâm 住trụ 解giải 脫thoát 者giả 此thử 對đối 破phá 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 三tam 禪thiền 有hữu 遍biến 身thân 之chi 樂lạc 。 凡phàm 夫phu 得đắc 之chi 多đa 生sanh 染nhiễm 愛ái 為vi 之chi 所sở 縛phược 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 今kim 言ngôn 。 解giải 脫thoát 者giả 以dĩ 觀quán 慧tuệ 破phá 析tích 證chứng 遍biến 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 。 即tức 知tri 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 空không 無vô 自tự 性tánh 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 著trước 心tâm 得đắc 自tự 在tại 。 故cố 名danh 心tâm 作tác 解giải 脫thoát 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 此thử 對đối 破phá 四tứ 禪thiền 不bất 動động 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 世thế 間gian 中trung 有hữu 動động 有hữu 不bất 動động 法pháp 。 三tam 種chủng 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 所sở 動động 猶do 名danh 動động 法pháp 。 今kim 此thử 四tứ 禪thiền 名danh 不bất 動động 定định 。 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 時thời 多đa 生sanh 常thường 想tưởng 心tâm 生sanh 愛ái 取thủ 。 今kim 若nhược 觀quán 此thử 定định 生sanh 滅diệt 代đại 謝tạ 三tam 相tương/tướng 所sở 遷thiên 。 知tri 是thị 破phá 壞hoại 不bất 安an 之chi 相tướng 故cố 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 動động 不bất 動động 法pháp 。 皆giai 敗bại 壞hoại 不bất 安an 之chi 相tướng 。 故cố 名danh 觀quán 無vô 常thường 。 十thập 三tam 觀quán 出xuất 散tán 者giả 此thử 對đối 破phá 空không 處xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 出xuất 者giả 即tức 是thị 出xuất 離ly 色sắc 界giới 。 散tán 者giả 。 即tức 是thị 散tán 三tam 種chủng 色sắc 。
復phục 次thứ 出xuất 散tán 者giả 。 謂vị 出xuất 離ly 色sắc 心tâm 依y 虛hư 空không 消tiêu 散tán 自tự 在tại 不bất 為vi 色sắc 法pháp 所sở 縛phược 。 故cố 名danh 出xuất 散tán 。 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 時thời 。 謂vị 是thị 真chân 空không 安an 隱ẩn 心tâm 生sanh 取thủ 著trước 。 今kim 言ngôn 。 觀quán 出xuất 散tán 者giả 行hành 人nhân 初sơ 入nhập 虛hư 空không 處xứ 時thời 。 即tức 知tri 四tứ 陰ấm 。 和hòa 合hợp 故cố 有hữu 。 無vô 自tự 性tánh 不bất 可khả 取thủ 著trước 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 言ngôn 。 有hữu 出xuất 散tán 者giả 為vi 虛hư 空không 是thị 出xuất 散tán 為vi 心tâm 是thị 出xuất 散tán 。 若nhược 心tâm 出xuất 散tán 心tâm 為vi 三tam 相tương/tướng 所sở 遷thiên 過quá 去khứ 已dĩ 謝tạ 。 未vị 來lai 未vị 至chí 。 現hiện 在tại 無vô 住trụ 。 何hà 能năng 出xuất 耶da 。 若nhược 空không 是thị 出xuất 散tán 者giả 。 空không 是thị 無vô 知tri 無vô 知tri 之chi 法pháp 有hữu 何hà 出xuất 散tán 。 既ký 不bất 得đắc 空không 定định 則tắc 心tâm 無vô 受thọ 著trước 是thị 名danh 觀quán 出xuất 散tán 十thập 四tứ 觀quán 離ly 欲dục 者giả 。 此thử 對đối 識thức 處xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 愛ái 著trước 外ngoại 境cảnh 皆giai 名danh 為vi 欲dục 。 從tùng 欲dục 界giới 乃nãi 至chí 空không 處xứ 皆giai 是thị 心tâm 外ngoại 之chi 境cảnh 。 若nhược 虛hư 空không 為vi 外ngoại 境cảnh 識thức 來lai 領lãnh 受thọ 此thử 空không 。 即tức 以dĩ 空không 為vi 所sở 欲dục 。 今kim 識thức 處xứ 定định 緣duyên 於ư 內nội 識thức 能năng 離ly 外ngoại 空không 欲dục 故cố 離ly 欲dục 。 若nhược 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 無vô 慧tuệ 眼nhãn 照chiếu 了liễu 。 謂vị 言ngôn 心tâm 與dữ 識thức 法pháp 相tướng 應Ứng 真Chân 實thật 安an 隱ẩn 。 即tức 生sanh 染nhiễm 著trước 。 今kim 言ngôn 。 觀quán 離ly 欲dục 者giả 。 得đắc 此thử 定định 時thời 即tức 觀quán 破phá 析tích 。 若nhược 言ngôn 以dĩ 心tâm 。 緣duyên 識thức 心tâm 與dữ 識thức 相tương 應ứng 得đắc 入nhập 定định 者giả 此thử 實thật 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 三tam 世thế 識thức 皆giai 不bất 與dữ 現hiện 在tại 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。 云vân 何hà 言ngôn 心tâm 與dữ 三tam 世thế 識thức 相tương 應ứng 。 定định 法pháp 持trì 心tâm 名danh 為vi 識thức 定định 。 故cố 知tri 此thử 識thức 定định 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 故cố 。 名danh 離ly 欲dục 也dã 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 者giả 此thử 對đối 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 定định 緣duyên 無vô 為vi 法pháp 塵trần 心tâm 與dữ 。 無vô 為vi 相tương 應ứng 。 對đối 無vô 為vi 法pháp 塵trần 發phát 少thiểu 識thức 故cố 。 凡phàm 夫phu 得đắc 之chi 謂vị 之chi 心tâm 滅diệt 深thâm 生sanh 愛ái 著trước 不bất 能năng 捨xả 。 為vi 之chi 所sở 縛phược 。 今kim 言ngôn 觀quán 滅diệt 者giả 。 得đắc 此thử 定định 時thời 即tức 覺giác 有hữu 少thiểu 識thức 。 此thử 識thức 雖tuy 少thiểu 亦diệc 有hữu 四tứ 陰ấm 和hòa 合hợp 無vô 常thường 無vô 我ngã 虛hư 誑cuống 。 譬thí 如như 糞phẩn 穢uế 。 多đa 少thiểu 俱câu 臭xú 。 不bất 可khả 染nhiễm 著trước 。 是thị 名danh 觀quán 滅diệt 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 者giả 此thử 對đối 非phi 想tưởng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 想tưởng 是thị 兩lưỡng 捨xả 之chi 對đối 治trị 。 從tùng 初sơ 禪thiền 以dĩ 來lai 但đãn 有hữu 遍biến 捨xả 無vô 有hữu 兩lưỡng 捨xả 故cố 。 未vị 與dữ 棄khí 捨xả 之chi 名danh 。 今kim 此thử 非phi 想tưởng 既ký 有hữu 雙song 捨xả 有hữu 無vô 故cố 名danh 棄khí 捨xả 。 亦diệc 以dĩ 此thử 定định 是thị 捨xả 中trung 之chi 極cực 故cố 最tối 後hậu 受thọ 名danh 。 若nhược 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 時thời 謂vị 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 有hữu 觀quán 慧tuệ 覺giác 了liễu 。 不bất 能năng 捨xả 離ly 。 今kim 明minh 棄khí 捨xả 者giả 得đắc 此thử 定định 時thời 。 即tức 知tri 四tứ 陰ấm 十thập 二nhị 入nhập 三tam 界giới 及cập 十thập 種chủng 細tế 心tâm 數số 等đẳng 。 和hòa 合hợp 所sở 成thành 。 當đương 知tri 此thử 定định 無vô 常thường 若nhược 空không 無vô 我ngã 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 不bất 應ưng 計kế 為vi 涅Niết 槃Bàn 生sanh 安an 樂lạc 想tưởng 。 既ký 知tri 空không 寂tịch 即tức 不bất 受thọ 著trước 是thị 名danh 觀quán 棄khí 捨xả 。 雖tuy 求cầu 定định 相tương/tướng 而nhi 亦diệc 成thành 就tựu 此thử 定định 。
爾nhĩ 時thời 即tức 具cụ 二nhị 種chủng 棄khí 捨xả 。 一nhất 者giả 根căn 本bổn 棄khí 捨xả 。 二nhị 者giả 涅Niết 槃Bàn 棄khí 捨xả 。 永vĩnh 棄khí 生sanh 死tử 故cố 云vân 觀quán 棄khí 捨xả 。 行hành 者giả 爾nhĩ 時thời 。 深thâm 觀quán 棄khí 捨xả 即tức 便tiện 得đắc 悟ngộ 三tam 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 事sự 如như 須Tu 跋Bạt 陀Đà 羅La 。 佛Phật 令linh 觀quán 非phi 想tưởng 中trung 細tế 想tưởng 即tức 便tiện 獲hoạch 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 今kim 明minh 悟ngộ 道đạo 未vị 必tất 應ưng 須tu 具cụ 十thập 六lục 。 或hoặc 得đắc 三tam 二nhị 特đặc 勝thắng 即tức 便tiện 得đắc 悟ngộ 。 亦diệc 利lợi 根căn 者giả 初sơ 隨tùy 息tức 時thời 。 覺giác 悟ngộ 無vô 常thường 。 即tức 便tiện 悟ngộ 道đạo 。 此thử 隨tùy 人nhân 不bất 定định 也dã 。 從tùng 初sơ 以dĩ 來lai 俱câu 發phát 根căn 本bổn 定định 故cố 名danh 亦diệc 有hữu 漏lậu 於ư 中trung 觀quán 行hành 破phá 析tích 不bất 著trước 名danh 亦diệc 無vô 漏lậu 。 故cố 云vân 特đặc 勝thắng 是thị 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 禪thiền 。 此thử 竪thụ 對đối 三tam 界giới 諸chư 禪thiền 者giả 。 則tắc 一nhất 一nhất 觀quán 法pháp 相tướng 至chí 義nghĩa 可khả 見kiến 也dã 。
釋Thích 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 次Thứ 第Đệ 法Pháp 門Môn 卷quyển 第đệ 七thất
Thích Thiền Ba La Mật Thứ Đệ Pháp Môn ♦ Quyển 7
❖
Phiên âm: 3/4/2016 ◊ Cập nhật: 3/4/2016
Thích Thiền Ba La Mật Thứ Đệ Pháp Môn ♦ Quyển 7
隋tùy 天thiên 台thai 智trí 者giả 大đại 師sư 說thuyết
弟đệ 子tử 法pháp 慎thận 記ký
弟đệ 子tử 灌quán 頂đảnh 再tái 治trị
釋thích 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 修tu 證chứng 第đệ 七thất 之chi 三tam (# 修tu 證chứng 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 禪thiền )#
今kim 約ước 三tam 種chủng 法Pháp 門môn 。 以dĩ 辯biện 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 禪thiền 。 一nhất 者giả 六lục 妙diệu 門môn 。 二nhị 者giả 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 三tam 者giả 通thông 明minh 觀quán 。 此thử 三tam 法Pháp 門môn 。 亦diệc 得đắc 說thuyết 為vi 淨tịnh 禪thiền 。 此thử 中trung 明minh 淨tịnh 禪thiền 與dữ 阿a 毘tỳ 曇đàm 有hữu 小tiểu 異dị 淺thiển 深thâm 位vị 次thứ 。 並tịnh 如như 前tiền 第đệ 五ngũ 卷quyển 中trung 說thuyết 。 但đãn 教giáo 門môn 分phần/phân 一nhất 息tức 道đạo 立lập 三tam 種chủng 禪thiền 。 為vì 化hóa 眾chúng 生sanh 。 今kim 須tu 略lược 推thôi 此thử 教giáo 意ý 。 多đa 是thị 對đối 三tam 種chủng 人nhân 根căn 性tánh 不bất 同đồng 。 一nhất 者giả 自tự 有hữu 眾chúng 生sanh 慧tuệ 性tánh 多đa 而nhi 定định 性tánh 少thiểu 。 為vi 說thuyết 六lục 妙diệu 門môn 。 六lục 妙diệu 門môn 中trung 慧tuệ 性tánh 多đa 故cố 。 於ư 欲dục 界giới 初sơ 禪thiền 中trung 即tức 能năng 發phát 無vô 漏lậu 。 此thử 未vị 必tất 至chí 上thượng 地địa 諸chư 禪thiền 也dã 。 二nhị 者giả 自tự 有hữu 眾chúng 生sanh 定định 根căn 多đa 而nhi 慧tuệ 性tánh 少thiểu 。 為vi 說thuyết 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 慧tuệ 根căn 性tánh 少thiểu 故cố 下hạ 地địa 不bất 即tức 發phát 無vô 漏lậu 。 定định 性tánh 多đa 故cố 以dĩ 具cụ 上thượng 地địa 諸chư 禪thiền 方phương 得đắc 修tu 道Đạo 。 三tam 者giả 自tự 有hữu 眾chúng 生sanh 定định 慧tuệ 根căn 性tánh 等đẳng 為vi 說thuyết 通thông 明minh 。 通thông 明minh 者giả 。 亦diệc 具cụ 根căn 本bổn 禪thiền 而nhi 觀quán 慧tuệ 巧xảo 細tế 。 從tùng 於ư 下hạ 地địa 乃nãi 至chí 上thượng 地địa 皆giai 能năng 發phát 無vô 漏lậu 也dã 。 此thử 是thị 隨tùy 機cơ 之chi 說thuyết 。 若nhược 隨tùy 對đối 治trị 則tắc 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 如như 前tiền 五ngũ 門môn 中trung 意ý 可khả 解giải 。 初sơ 釋thích 六lục 妙diệu 門môn 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 釋thích 名danh 。 二nhị 辨biện 位vị 次thứ 。 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 者giả 。 所sở 言ngôn 六lục 妙diệu 門môn 者giả 。 一nhất 數số 二nhị 隨tùy 。 三tam 止chỉ 四tứ 觀quán 。 五ngũ 還hoàn 六lục 淨tịnh 。 通thông 稱xưng 六lục 妙diệu 門môn 者giả 。 妙diệu 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 之chi 妙diệu 法Pháp 能năng 通thông 至chí 涅Niết 槃Bàn 故cố 名danh 妙diệu 門môn 。 亦diệc 名danh 六lục 妙diệu 門môn 。 此thử 六lục 妙diệu 門môn 。 三tam 是thị 定định 法pháp 。 三tam 是thị 慧tuệ 法pháp 。 定định 愛ái 慧tuệ 策sách 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 義nghĩa 在tại 於ư 此thử 。 二nhị 辨biện 次thứ 位vị 者giả 。 此thử 六lục 妙diệu 門môn 位vị 即tức 無vô 定định 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 於ư 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 中trung 巧xảo 行hành 六lục 法pháp 。 第đệ 六lục 淨tịnh 心tâm 成thành 就tựu 即tức 發phát 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 。 況huống 復phục 進tiến 得đắc 上thượng 地địa 諸chư 禪thiền 而nhi 不bất 疾tật 證chứng 道đạo 。 雖tuy 此thử 與dữ 前tiền 有hữu 異dị 。 是thị 以dĩ 瑞thụy 應ứng 經Kinh 云vân 。 因nhân 此thử 六lục 法pháp 。 遊du 止chỉ 三tam 四tứ 。 出xuất 生sanh 十thập 二nhị 。 此thử 而nhi 推thôi 之chi 故cố 知tri 此thử 六lục 妙diệu 門môn 位vị 則tắc 不bất 必tất 定định 耳nhĩ 。 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 者giả 。 若nhược 廣quảng 明minh 此thử 六lục 法pháp 修tu 證chứng 則tắc 諸chư 禪thiền 皆giai 屬thuộc 六lục 妙diệu 門môn 攝nhiếp 。 今kim 但đãn 取thủ 次thứ 第đệ 相tương 生sanh 。 入nhập 道đạo 之chi 正chánh 要yếu 。 以dĩ 明minh 六lục 妙diệu 修tu 證chứng 之chi 相tướng 。 今kim 明minh 修tu 證chứng 六lục 妙diệu 門môn 開khai 為vi 十thập 二nhị 門môn 也dã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 數số 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 數số 。 二nhị 者giả 數số 相tương 應ứng 。 乃nãi 至chí 修tu 淨tịnh 與dữ 相tương 應ứng 亦diệc 如như 是thị 。 今kim 約ước 修tu 證chứng 分phân 別biệt 。 有hữu 十thập 二nhị 門môn 。 一nhất 修tu 數số 。 二nhị 與dữ 數số 相tương 應ứng 。 一nhất 者giả 修tu 數số 。 行hành 者giả 調điều 和hòa 氣khí 息tức 不bất 澁sáp 不bất 滑hoạt 。 安an 詳tường 徐từ 數số 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 。 攝nhiếp 心tâm 在tại 數số 。 不bất 令linh 馳trì 散tán 。 是thị 名danh 修tu 數số 。 二nhị 與dữ 數số 相tương 應ứng 者giả 。 覺giác 心tâm 任nhậm 運vận 從tùng 一nhất 至chí 十thập 。 不bất 加gia 功công 力lực 。 心tâm 息tức 自tự 住trụ 息tức 既ký 虛hư 凝ngưng 心tâm 相tương/tướng 漸tiệm 細tế 患hoạn 數số 為vi 麁thô 意ý 不bất 欲dục 數số 。
爾nhĩ 時thời 行hành 者giả 。 應ưng 當đương 放phóng 數số 修tu 隨tùy 。 隨tùy 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 隨tùy 。 二nhị 者giả 與dữ 隨tùy 相tương 應ứng 修tu 隨tùy 者giả 。 捨xả 數số 法pháp 一nhất 心tâm 依y 隨tùy 息tức 之chi 出xuất 入nhập 。 心tâm 住trụ 息tức 緣duyên 無vô 分phân 散tán 意ý 。 是thị 名danh 修tu 隨tùy 。 二nhị 者giả 與dữ 隨tùy 相tương 應ứng 。 心tâm 既ký 漸tiệm 細tế 覺giác 息tức 長trường 短đoản 遍biến 身thân 入nhập 出xuất 息tức 任nhậm 運vận 相tương 依y 意ý 慮lự 怡di 然nhiên 凝ngưng 靜tĩnh 是thị 名danh 與dữ 隨tùy 相tương 應ứng 。 覺giác 隨tùy 為vi 麁thô 心tâm 厭yếm 欲dục 捨xả 。 如như 人nhân 疲bì 極cực 欲dục 眠miên 不bất 樂nhạo 眾chúng 務vụ 爾nhĩ 時thời 行hành 者giả 。 應ưng 當đương 捨xả 隨tùy 修tu 止chỉ 。 止chỉ 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 止chỉ 。 二nhị 與dữ 止chỉ 相tương 應ứng 。 修tu 止chỉ 者giả 三tam 止chỉ 之chi 中trung 但đãn 用dụng 制chế 心tâm 止chỉ 也dã 。 制chế 心tâm 息tức 諸chư 緣duyên 慮lự 不bất 念niệm 數số 隨tùy 凝ngưng 靜tĩnh 其kỳ 心tâm 。 是thị 名danh 修tu 止chỉ 。 二nhị 與dữ 止chỉ 相tương 應ứng 者giả 。 自tự 覺giác 身thân 心tâm 泯mẫn 然nhiên 入nhập 定định 。 不bất 見kiến 內nội 外ngoại 相tướng 貌mạo 。 如như 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 等đẳng 定định 法pháp 持trì 心tâm 任nhậm 運vận 不bất 動động 。 行hành 者giả 爾nhĩ 時thời 。 即tức 作tác 是thị 念niệm 。 今kim 此thử 三tam 昧muội 雖tuy 復phục 寂tịch 靜tĩnh 而nhi 無vô 慧tuệ 方phương 便tiện 不bất 能năng 破phá 壞hoại 生sanh 死tử 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 今kim 此thử 定định 者giả 皆giai 屬thuộc 因nhân 緣duyên 。 陰ấm 入nhập 界giới 法pháp 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 我ngã 今kim 不bất 覺giác 應ưng 須tu 照chiếu 了liễu 。 作tác 是thị 念niệm 已dĩ 。 即tức 不bất 著trước 止chỉ 。 起khởi 觀quán 分phân 別biệt 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 修tu 觀quán 。 二nhị 者giả 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 。 一nhất 修tu 觀quán 者giả 。 觀quán 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 慧tuệ 行hành 觀quán 。 觀quán 真chân 之chi 慧tuệ 。 二nhị 者giả 得đắc 解giải 觀quán 。 即tức 假giả 想tưởng 觀quán 。 三tam 者giả 實thật 觀quán 。 如như 事sự 而nhi 觀quán 也dã 。 今kim 此thử 六lục 妙diệu 門môn 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 通thông 明minh 等đẳng 並tịnh 正chánh 用dụng 實thật 觀quán 成thành 就tựu 。 然nhiên 後hậu 用dụng 慧tuệ 行hành 觀quán 觀quán 理lý 入nhập 道đạo 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 名danh 實thật 者giả 如như 眾chúng 生sanh 一nhất 期kỳ 。 果quả 報báo 實thật 有hữu 四tứ 大đại 不bất 淨tịnh 三tam 十thập 六lục 物vật 所sở 成thành 。 但đãn 以dĩ 無vô 明minh 覆phú 蔽tế 。 心tâm 眼nhãn 不bất 開khai 明minh 。 則tắc 不bất 依y 實thật 而nhi 見kiến 。 若nhược 能năng 審thẩm 諦đế 觀quán 察sát 。 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 依y 實thật 而nhi 見kiến 。 故cố 名danh 實thật 慧tuệ 行hành 觀quán 。 及cập 得đắc 解giải 觀quán 在tại 下hạ 四Tứ 諦Đế 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 中trung 。 當đương 廣quảng 分phân 別biệt 。 云vân 何hà 修tu 習tập 實thật 觀quán 。 行hành 者giả 於ư 定định 心tâm 中trung 以dĩ 心tâm 眼nhãn 諦đế 觀quán 此thử 身thân 。 中trung 細tế 微vi 入nhập 出xuất 息tức 想tưởng 。 如như 空không 中trung 風phong 。 皮bì 筋cân 骨cốt 肉nhục 三tam 十thập 六lục 物vật 。 如như 芭ba 蕉tiêu 不bất 實thật 。 內nội 外ngoại 不bất 淨tịnh 。 甚thậm 可khả 厭yếm 惡ác 。 復phục 觀quán 定định 中trung 喜hỷ 樂lạc 等đẳng 受thọ 悉tất 有hữu 破phá 壞hoại 之chi 相tướng 。 是thị 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 觀quán 定định 中trung 心tâm 識thức 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 無vô 可khả 著trước 處xứ 。 復phục 觀quán 定định 中trung 善thiện 惡ác 等đẳng 法pháp 。 悉tất 屬thuộc 因nhân 緣duyên 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 能năng 破phá 四tứ 倒đảo 。 不bất 得đắc 人nhân 我ngã 。 定định 何hà 所sở 依y 是thị 名danh 修tu 觀quán 。 二nhị 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 者giả 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 覺giác 息tức 入nhập 出xuất 遍biến 諸chư 毛mao 孔khổng 。 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 徹triệt 見kiến 內nội 三tam 十thập 六lục 物vật 。 及cập 諸chư 蟲trùng 戶hộ 。 內nội 外ngoại 不bất 淨tịnh 。 眾chúng 苦khổ 逼bức 迫bách 。 剎sát 那na 變biến 易dị 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 悉tất 無vô 自tự 性tánh 。 心tâm 生sanh 悲bi 喜hỷ 。 無vô 所sở 依y 倚ỷ 。 得đắc 四tứ 念niệm 處xứ 破phá 四tứ 顛điên 倒đảo 。 是thị 名danh 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 。 觀quán 解giải 既ký 發phát 心tâm 緣duyên 觀quán 境cảnh 。 分phân 別biệt 破phá 析tích 覺giác 念niệm 流lưu 動động 非phi 真chân 實thật 道đạo 爾nhĩ 時thời 應ưng 當đương 。 捨xả 觀quán 修tu 還hoàn 還hoàn 亦diệc 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 修tu 習tập 還hoàn 。 二nhị 者giả 與dữ 還hoàn 相tương 應ứng 。 一nhất 修tu 習tập 還hoàn 者giả 。 既ký 知tri 觀quán 從tùng 心tâm 發phát 。 若nhược 隨tùy 析tích 境cảnh 此thử 則tắc 不bất 會hội 本bổn 源nguyên 。 應ưng 當đương 返phản 觀quán 此thử 心tâm 者giả 。 從tùng 何hà 而nhi 生sanh 。 為vi 從tùng 觀quán 心tâm 生sanh 為vi 從tùng 非phi 觀quán 心tâm 生sanh 。 若nhược 從tùng 觀quán 心tâm 生sanh 則tắc 先tiên 已dĩ 有hữu 觀quán 今kim 實thật 不bất 爾nhĩ 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 數số 隨tùy 止chỉ 等đẳng 三tam 法pháp 之chi 中trung 未vị 有hữu 觀quán 故cố 。 若nhược 非phi 觀quán 心tâm 生sanh 不bất 觀quán 心tâm 為vi 滅diệt 生sanh 為vi 不bất 滅diệt 生sanh 。 若nhược 不bất 滅diệt 生sanh 即tức 二nhị 心tâm 並tịnh 。 若nhược 是thị 滅diệt 法pháp 已dĩ 謝tạ 不bất 能năng 生sanh 現hiện 在tại 。 若nhược 言ngôn 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 生sanh 。 乃nãi 至chí 非phi 滅diệt 非phi 不bất 滅diệt 生sanh 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 當đương 知tri 觀quán 心tâm 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 故cố 不bất 有hữu 不bất 有hữu 故cố 即tức 空không 。 空không 無vô 觀quán 心tâm 若nhược 無vô 觀quán 心tâm 豈khởi 有hữu 觀quán 境cảnh 。 境cảnh 智trí 雙song 忘vong 還hoàn 源nguyên 之chi 要yếu 是thị 名danh 修tu 還hoàn 。 二nhị 與dữ 還hoàn 相tương 應ứng 者giả 。 心tâm 慧tuệ 開khai 發phát 。 不bất 加gia 功công 力lực 。 任nhậm 運vận 自tự 能năng 破phá 析tích 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 。 是thị 名danh 與dữ 還hoàn 相tương 應ứng 。 既ký 相tương 應ứng 已dĩ 行hành 者giả 當đương 知tri 。 若nhược 離ly 境cảnh 智trí 欲dục 歸quy 無vô 境cảnh 智trí 。 不bất 離ly 境cảnh 智trí 縛phược 心tâm 隨tùy 二nhị 邊biên 故cố 。
爾nhĩ 時thời 當đương 捨xả 還hoàn 安an 心tâm 淨tịnh 道đạo 亦diệc 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 修tu 淨tịnh 。 二nhị 者giả 與dữ 淨tịnh 相tương 應ứng 。 一nhất 修tu 淨tịnh 者giả 。 知tri 色sắc 淨tịnh 故cố 不bất 起khởi 。 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 息tức 妄vọng 想tưởng 垢cấu 息tức 分phân 別biệt 垢cấu 息tức 取thủ 我ngã 垢cấu 是thị 名danh 修tu 淨tịnh 。 舉cử 要yếu 言ngôn 之chi 。 若nhược 能năng 心tâm 如như 本bổn 淨tịnh 。 名danh 為vi 修tu 淨tịnh 。 亦diệc 不bất 得đắc 能năng 所sở 修tu 及cập 淨tịnh 不bất 淨tịnh 。 是thị 名danh 修tu 淨tịnh 。 二nhị 與dữ 淨tịnh 相tương 應ứng 者giả 。 作tác 是thị 修tu 時thời 豁hoát 然nhiên 心tâm 慧tuệ 相tương 應ứng 。 無vô 礙ngại 方phương 便tiện 任nhậm 運vận 開khai 發phát 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 。 心tâm 無vô 依y 倚ỷ 。 證chứng 淨tịnh 亦diệc 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 相tương 似tự 證chứng 。 五ngũ 方phương 便tiện 相tương 似tự 無vô 漏lậu 慧tuệ 發phát 。 二nhị 者giả 真chân 實thật 證chứng 。 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 乃nãi 至chí 第đệ 九cửu 。 無vô 礙ngại 道đạo 等đẳng 三tam 乘thừa 真chân 無vô 漏lậu 慧tuệ 發phát 也dã 。 三tam 界giới 垢cấu 盡tận 故cố 名danh 證chứng 淨tịnh 。
復phục 次thứ 觀quán 眾chúng 生sanh 空không 故cố 。 名danh 為vi 觀quán 觀quán 實thật 法pháp 空không 故cố 名danh 為vi 還hoàn 。 觀quán 平bình 等đẳng 空không 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。
復phục 次thứ 空không 三tam 昧muội 相tương 應ứng 。 故cố 名danh 為vi 觀quán 無vô 相tướng 三tam 昧muội 。 相tương 應ứng 故cố 名danh 為vi 還hoàn 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。 相tương 應ứng 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。
復phục 次thứ 一nhất 切thiết 外ngoại 觀quán 名danh 為vi 觀quán 。 一nhất 切thiết 內nội 觀quán 名danh 為vi 還hoàn 。 一nhất 切thiết 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 觀quán 名danh 為vi 淨tịnh 。 故cố 先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 言ngôn 。 非phi 內nội 觀quán 故cố 得đắc 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 外ngoại 觀quán 故cố 得đắc 是thị 智trí 慧tuệ 。 亦diệc 不bất 無vô 觀quán 故cố 得đắc 是thị 智trí 慧tuệ 。
復phục 次thứ 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 故cố 名danh 為vi 觀quán 。 從tùng 空không 入nhập 假giả 觀quán 故cố 名danh 為vi 還hoàn 。 空không 假giả 一nhất 心tâm 觀quán 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。 若nhược 能năng 如như 是thị 修tu 者giả 。 當đương 知tri 六lục 妙diệu 門môn 即tức 。 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。
復phục 次thứ 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 入nhập 道đạo 之chi 初sơ 。 先tiên 以dĩ 六lục 妙diệu 門môn 為vi 本bổn 。 如như 釋Thích 迦Ca 初sơ 詣nghệ 道đạo 樹thụ 即tức 。 內nội 思tư 安an 般ban 。 一nhất 數số 二nhị 隨tùy 。 三tam 止chỉ 四tứ 觀quán 。 五ngũ 還hoàn 六lục 淨tịnh 。 遊du 止chỉ 三tam 四tứ 。 出xuất 生sanh 十thập 二nhị 。 因nhân 此thử 證chứng 一nhất 切thiết 法pháp 。 門môn 降hàng 魔ma 成thành 道Đạo 。 當đương 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 善thiện 入nhập 六lục 妙diệu 門môn 即tức 能năng 具cụ 一nhất 切thiết 佛Phật 法pháp 故cố 。 六lục 妙diệu 門môn 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 衍diễn 。 今kim 欲dục 更cánh 論luận 餘dư 事sự 故cố 略lược 說thuyết 不bất 具cụ 足túc 也dã 。 次thứ 釋thích 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 即tức 開khai 為vi 三tam 意ý 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 明minh 觀quán 門môn 制chế 立lập 不bất 同đồng 。 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 者giả 。 所sở 言ngôn 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 者giả 。 一nhất 知tri 息tức 入nhập 。 二nhị 知tri 息tức 出xuất 。 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 。 四tứ 知tri 息tức 遍biến 身thân 。 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 。 六lục 受thọ 喜hỷ 。 七thất 受thọ 樂lạc 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 。 十thập 一nhất 心tâm 作tác 解giải 脫thoát 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 。 十thập 三tam 觀quán 出xuất 散tán 。 十thập 四tứ 觀quán 欲dục 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 。 所sở 以dĩ 通thông 名danh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 者giả 。 十thập 六lục 即tức 是thị 數số 法pháp 。 特đặc 勝thắng 者giả 從tùng 因nhân 緣duyên 得đắc 名danh 。 如như 佛Phật 未vị 出xuất 世thế 時thời 。 外ngoại 道đạo 等đẳng 並tịnh 已dĩ 修tu 得đắc 四tứ 禪thiền 四tứ 空không 。 而nhi 無vô 對đối 治trị 觀quán 行hành 故cố 不bất 出xuất 生sanh 死tử 。 如Như 來Lai 成thành 道Đạo 。 初sơ 為vi 拘câu 隣lân 。 及cập 舍Xá 利Lợi 弗Phất 等đẳng 。 利lợi 根căn 弟đệ 子tử 。 說thuyết 四Tứ 真Chân 諦Đế 。 即tức 得đắc 道Đạo 跡tích 。 復phục 為vi 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 絺hy 那na 等đẳng 。 直trực 聞văn 四Tứ 諦Đế 真chân 理lý 不bất 悟ngộ 。 更cánh 說thuyết 不bất 淨tịnh 觀quán 。 法pháp 對đối 治trị 破phá 諸chư 煩phiền 惱não 。 因nhân 此thử 初sơ 明minh 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 諸chư 不bất 淨tịnh 觀quán 禪thiền 。
爾nhĩ 時thời 修tu 此thử 觀quán 者giả 。 得đắc 道Đạo 無vô 量lượng 。
復phục 有hữu 一nhất 機cơ 眾chúng 生sanh 貪tham 欲dục 既ký 薄bạc 。 若nhược 厭yếm 惡ác 心tâm 重trọng/trùng 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán 即tức 大đại 生sanh 厭yếm 患hoạn 。 便tiện 增tăng 惡ác 此thử 身thân 。 無vô 漏lậu 未vị 發phát 即tức 顧cố 人nhân 自tự 害hại 。 此thử 事sự 如như 律luật 文văn 所sở 明minh 。 佛Phật 因nhân 此thử 告cáo 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 捨xả 不bất 淨tịnh 觀quán 更cánh 修tu 勝thắng 法Pháp 法pháp 。 名danh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 修tu 之chi 。 可khả 以dĩ 得đắc 道Đạo 。 此thử 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 有hữu 定định 有hữu 觀quán 。 是thị 中trung 具cụ 足túc 諸chư 禪thiền 。 以dĩ 喜hỷ 樂lạc 等đẳng 法pháp 愛ái 養dưỡng 故cố 則tắc 無vô 自tự 害hại 之chi 過quá 。 而nhi 有hữu 實thật 觀quán 觀quán 察sát 不bất 著trước 諸chư 禪thiền 所sở 以dĩ 能năng 發phát 無vô 漏lậu 。 既ký 進tiến 退thoái 從tùng 容dung 不bất 隨tùy 二nhị 邊biên 亦diệc 能năng 得đắc 道Đạo 故cố 名danh 特đặc 勝thắng 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 應ưng 在tại 觀quán 禪thiền 後hậu 說thuyết 淨tịnh 禪thiền 。 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 取thủ 教giáo 門môn 即tức 在tại 觀quán 禪thiền 之chi 後hậu 。 若nhược 論luận 行hành 法pháp 既ký 勝thắng 二nhị 邊biên 亦diệc 應ưng 在tại 後hậu 。 答đáp 今kim 明minh 禪thiền 定định 力lực 用dụng 淺thiển 深thâm 之chi 相tướng 。 非phi 是thị 對đối 緣duyên 利lợi 物vật 之chi 時thời 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 背bối/bội 捨xả 勝thắng 處xứ 悉tất 是thị 得đắc 解giải 之chi 觀quán 。 觀quán 力lực 既ký 能năng 轉chuyển 想tưởng 轉chuyển 心tâm 於ư 斷đoạn 結kết 義nghĩa 強cường/cưỡng 。 今kim 此thử 特đặc 勝thắng 唯duy 是thị 實thật 觀quán 能năng 是thị 身thân 內nội 。 三tam 十thập 六lục 物vật 。 力lực 用dụng 劣liệt 弱nhược 不bất 能năng 疾tật 斷đoạn 結kết 使sử 。 功công 德đức 淺thiển 薄bạc 。 故cố 應ưng 前tiền 說thuyết 。
復phục 次thứ 若nhược 不bất 淨tịnh 觀quán 散tán 滅diệt 骨cốt 人nhân 。 則tắc 不bất 能năng 得đắc 。 更cánh 觀quán 身thân 毛mao 孔khổng 息tức 出xuất 入nhập 相tương/tướng 。 若nhược 於ư 實thật 觀quán 後hậu 轉chuyển 作tác 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 。 則tắc 具cụ 足túc 成thành 就tựu 。 於ư 義nghĩa 無vô 失thất 。
復phục 次thứ 大đại 品phẩm 經kinh 廣quảng 乘thừa 品phẩm 觀quán 於ư 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。
復phục 次thứ 說thuyết 九cửu 想tưởng 背bối/bội 捨xả 等đẳng 諸chư 觀quán 禪thiền 此thử 為vi 明minh 證chứng 不bất 應ưng 生sanh 疑nghi 也dã 。 第đệ 二nhị 明minh 觀quán 門môn 制chế 立lập 不bất 同đồng 者giả 解giải 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 有hữu 人nhân 云vân 。 此thử 阿a 那na 波ba 那na 。 等đẳng 十thập 六lục 法pháp 對đối 四tứ 念niệm 處xứ 。 若nhược 約ước 四tứ 念niệm 處xứ 而nhi 明minh 。 當đương 知tri 但đãn 在tại 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 乃nãi 至chí 初sơ 禪thiền 則tắc 具cụ 足túc 也dã 。 欲dục 至chí 上thượng 地địa 非phi 為vi 不bất 得đắc 。 但đãn 觀quán 法pháp 式thức 少thiểu 不bất 具cụ 足túc 。 如như 四tứ 禪thiền 既ký 無vô 出xuất 入nhập 息tức 。 及cập 喜hỷ 樂lạc 等đẳng 。 若nhược 約ước 息tức 及cập 喜hỷ 欲dục 明minh 念niệm 處xứ 則tắc 不bất 便tiện 也dã 。 上thượng 下hạ 類loại 而nhi 可khả 知tri 。 亦diệc 明minh 對đối 四tứ 念niệm 處xứ 復phục 有hữu 二nhị 解giải 不bất 同đồng 。 一nhất 師sư 解giải 云vân 。 前tiền 五ngũ 對đối 身thân 。 中trung 三tam 對đối 受thọ 。 次thứ 二nhị 對đối 心tâm 。 後hậu 五ngũ 對đối 法pháp 。 此thử 師sư 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 自tự 云vân 依y 禪thiền 經kinh 中trung 說thuyết 。 一nhất 觀quán 入nhập 息tức 至chí 於ư 氣khí 滅diệt 。 二nhị 觀quán 出xuất 息tức 止chỉ 至chí 於ư 鼻tị 端đoan 。 三tam 觀quán 息tức 長trường 短đoản 若nhược 身thân 不bất 安an 。 心tâm 多đa 散tán 亂loạn 則tắc 出xuất 入nhập 息tức 俱câu 短đoản 。 若nhược 身thân 安an 心tâm 靜tĩnh 則tắc 出xuất 入nhập 息tức 俱câu 長trường/trưởng 。 四tứ 息tức 遍biến 身thân 者giả 。 形hình 心tâm 既ký 安an 則tắc 氣khí 道đạo 無vô 壅ủng 。 如như 似tự 飲ẩm 氣khí 既ký 統thống 遍biến 身thân 中trung 。 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 者giả 。 根căn 受thọ 為vi 心tâm 行hành 覺giác 觀quán 為vi 口khẩu 行hành 。 出xuất 入nhập 息tức 為vi 身thân 行hành 。 既ký 息tức 遍biến 身thân 中trung 患hoạn 彼bỉ 覺giác 動động 麁thô 念niệm 除trừ 諸chư 麁thô 故cố 。 名danh 除trừ 諸chư 身thân 行hành 。 此thử 五ngũ 屬thuộc 身thân 念niệm 處xứ 。 受thọ 念niệm 處xứ 有hữu 三tam 。 謂vị 麁thô 息tức 除trừ 故cố 。 身thân 心tâm 安an 隱ẩn 故cố 。 六lục 受thọ 喜hỷ 。 七thất 受thọ 樂lạc 者giả 。 雖tuy 有hữu 微vi 喜hỷ 樂lạc 能năng 遍biến 滿mãn 身thân 識thức 。 既ký 滿mãn 內nội 心tâm 喜hỷ 悅duyệt 故cố 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 既ký 受thọ 樂lạc 在tại 懷hoài 必tất 有hữu 數số 法pháp 相tướng 隨tùy 倚ỷ 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 境cảnh 故cố 。 名danh 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 。 心tâm 念niệm 處xứ 有hữu 三tam 。 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 者giả 既ký 止chỉ 心tâm 一nhất 境cảnh 未vị 有hữu 慧tuệ 解giải 。 必tất 為vi 沈trầm 心tâm 所sở 覆phú 沒một 。 以dĩ 喜hỷ 舉cử 之chi 令linh 不bất 沈trầm 沒một 故cố 名danh 作tác 喜hỷ 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 者giả 。 喜hỷ 心tâm 動động 散tán 則tắc 發phát 越việt 過quá 。 常thường 攝nhiếp 之chi 令linh 還hoàn 。 不bất 使sử 馳trì 散tán 諸chư 緣duyên 。 故cố 作tác 攝nhiếp 十thập 一nhất 心tâm 作tác 解giải 脫thoát 者giả 。 心tâm 不bất 掉trạo 散tán 均quân 等đẳng 無vô 累lũy/lụy/luy 故cố 。 名danh 解giải 脫thoát 。 法pháp 念niệm 處xứ 有hữu 五ngũ 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 者giả 。 已dĩ 得đắc 自tự 在tại 。 不bất 為vi 沈trầm 浮phù 所sở 敗bại 。 故cố 能năng 觀quán 諸chư 法pháp 。 無vô 常thường 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 不bất 可khả 樂lạc 也dã 。 十thập 三tam 觀quán 散tán 壞hoại 者giả 。 此thử 身thân 不bất 久cửu 當đương 散tán 壞hoại 。 磨ma 滅diệt 之chi 法pháp 。 非phi 真chân 實thật 有hữu 。 十thập 四tứ 觀quán 離ly 欲dục 者giả 。 此thử 身thân 唯duy 是thị 苦khổ 本bổn 心tâm 欲dục 離ly 之chi 故cố 名danh 離ly 欲dục 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 者giả 。 是thị 心tâm 住trụ 滅diệt 多đa 諸chư 過quá 患hoạn 。 不bất 欲dục 住trụ 故cố 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 者giả 。 觀quán 此thử 諸chư 法pháp 皆giai 是thị 過quá 患hoạn 故cố 名danh 棄khí 捨xả 。 此thử 阿a 那na 波ba 那na 。 等đẳng 十thập 六lục 行hành 是thị 慧tuệ 性tánh 。 無vô 一nhất 息tức 入nhập 出xuất 而nhi 不bất 覺giác 故cố 。 彼bỉ 師sư 自tự 云vân 依y 經kinh 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 今kim 既ký 未vị 見kiến 經kinh 文văn 。 但đãn 述thuật 而nhi 不bất 作tác 亦diệc 未vị 敢cảm 治trị 定định 。 次thứ 師sư 別biệt 解giải 云vân 。 若nhược 對đối 四tứ 念niệm 處xứ 起khởi 十thập 六lục 行hành 無vô 往vãng 不bất 爾nhĩ 。 但đãn 分phân 之chi 不bất 調điều 如như 無vô 漏lậu 十thập 六lục 行hành 約ước 四Tứ 諦Đế 中trung 。 一nhất 諦đế 下hạ 有hữu 四tứ 。 四tứ 四tứ 十thập 六lục 。 有hữu 漏lậu 亦diệc 復phục 應ưng 爾nhĩ 。 然nhiên 約ước 四tứ 念niệm 處xứ 中trung 。 說thuyết 一nhất 念niệm 中trung 有hữu 四tứ 。 四tứ 四tứ 十thập 六lục 義nghĩa 亦diệc 然nhiên 。 向hướng 言ngôn 身thân 念niệm 處xứ 有hữu 四tứ 。 以dĩ 除trừ 身thân 行hành 屬thuộc 身thân 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 心tâm 息tức 為vi 身thân 行hành 者giả 。 如như 大đại 集tập 經kinh 說thuyết 。 息tức 乃nãi 通thông 於ư 三tam 行hành 。 非phi 止chỉ 屬thuộc 身thân 行hành 。 今kim 正chánh 明minh 身thân 行hành 者giả 。 如như 摩Ma 訶Ha 衍Diên 說thuyết 。 行hành 名danh 身thân 業nghiệp 。 今kim 明minh 善thiện 惡ác 諸chư 業nghiệp 。 皆giai 從tùng 心tâm 生sanh 。 身thân 息tức 是thị 無vô 知tri 之chi 法pháp 不bất 能năng 造tạo 善thiện 惡ác 。 但đãn 為vi 行hành 作tác 緣duyên 。 今kim 身thân 以dĩ 心tâm 來lai 受thọ 身thân 令linh 身thân 。 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 名danh 為vi 身thân 。 今kim 明minh 行hành 破phá 於ư 受thọ 心tâm 即tức 是thị 破phá 行hành 也dã 。 故cố 知tri 此thử 屬thuộc 受thọ 念niệm 處xứ 。 當đương 知tri 受thọ 中trung 亦diệc 具cụ 四tứ 法pháp 也dã 向hướng 言ngôn 法pháp 中trung 有hữu 五ngũ 。 觀quán 無vô 常thường 屬thuộc 。 法pháp 念niệm 處xứ 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 經kinh 中trung 皆giai 說thuyết 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 今kim 明minh 觀quán 無vô 常thường 正chánh 是thị 心tâm 念niệm 處xứ 也dã 。 此thử 則tắc 一nhất 中trung 各các 說thuyết 有hữu 四tứ 。 四tứ 四tứ 十thập 六lục 於ư 義nghĩa 為vi 便tiện 也dã 。 次thứ 第đệ 二nhị 師sư 云vân 。 此thử 十thập 六lục 法pháp 應ưng 須tu 竪thụ 對đối 諸chư 禪thiền 八bát 觀quán 法pháp 相tướng 關quan 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 知tri 息tức 入nhập 。 二nhị 知tri 息tức 出xuất 者giả 。 此thử 則tắc 對đối 於ư 數sổ 息tức 。 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 者giả 。 對đối 欲dục 界giới 定định 。 四tứ 知tri 息tức 遍biến 身thân 者giả 。 對đối 未vị 到đáo 地địa 定định 。 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 者giả 。 對đối 初sơ 覺giác 支chi 。 六lục 受thọ 喜hỷ 。 對đối 初sơ 禪thiền 喜hỷ 支chi 。 七thất 心tâm 受thọ 樂lạc 。 對đối 初sơ 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 對đối 初sơ 禪thiền 一nhất 心tâm 支chi 。 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 。 對đối 二nhị 禪thiền 內nội 淨tịnh 喜hỷ 支chi 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 。 對đối 二nhị 禪thiền 一nhất 心tâm 支chi 。 十thập 一nhất 心tâm 住trụ 解giải 脫thoát 。 對đối 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 。 對đối 四tứ 禪thiền 不bất 動động 定định 。 十thập 三tam 觀quán 出xuất 散tán 。 對đối 空không 處xứ 。 十thập 四tứ 觀quán 離ly 欲dục 。 對đối 識thức 處xứ 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 。 對đối 不bất 用dụng 處xứ 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 。 對đối 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 處xử 此thử 則tắc 從tùng 初sơ 調điều 心tâm 乃nãi 至chí 發phát 諸chư 禪thiền 定định 明minh 觀quán 行hành 具cụ 足túc 此thử 解giải 為vi 勝thắng 也dã 。 第đệ 三Tam 明Minh 修tu 證chứng 者giả 。 所sở 以dĩ 心tâm 名danh 修tu 證chứng 者giả 。 即tức 是thị 作tác 心tâm 修tu 習tập 心tâm 未vị 相tương 應ứng 證chứng 者giả 。 即tức 是thị 任nhậm 運vận 開khai 發phát 心tâm 得đắc 相tương 應ứng 。 既ký 有hữu 三tam 師sư 制chế 立lập 觀quán 法pháp 不bất 同đồng 。 今kim 亦diệc 修tu 有hữu 證chứng 之chi 異dị 。 但đãn 前tiền 師sư 云vân 。 於ư 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 及cập 初sơ 禪thiền 中trung 。 約ước 四tứ 念niệm 處xứ 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 觀quán 法pháp 大đại 意ý 亦diệc 不bất 異dị 。 如như 前tiền 說thuyết 六lục 妙diệu 門môn 中trung 觀quán 法pháp 而nhi 非phi 無vô 小tiểu 小tiểu 不bất 同đồng 。 而nhi 名danh 目mục 有hữu 異dị 善thiện 尋tầm 配phối 當đương 其kỳ 義nghĩa 可khả 解giải 。 此thử 則tắc 不bất 煩phiền 別biệt 說thuyết 修tu 證chứng 也dã 。 今kim 正chánh 明minh 後hậu 師sư 。 竪thụ 對đối 三tam 界giới 。 明minh 真chân 特đặc 勝thắng 既ký 上thượng 來lai 未vị 說thuyết 此thử 觀quán 慧tuệ 方phương 法pháp 。 今kim 當đương 出xuất 修tu 證chứng 之chi 相tướng 竪thụ 明minh 修tu 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 者giả 。 一nhất 知tri 息tức 入nhập 。 二nhị 知tri 息tức 出xuất 。 此thử 對đối 代đại 數sổ 息tức 也dã 。 調điều 息tức 方phương 法pháp 事sự 事sự 如như 前tiền 數sổ 息tức 中trung 說thuyết 。 行hành 者giả 既ký 調điều 息tức 綿miên 綿miên 一nhất 心tâm 依y 隨tùy 於ư 息tức 。 息tức 若nhược 入nhập 時thời 知tri 從tùng 鼻tị 端đoan 入nhập 至chí 臍tề 。 若nhược 出xuất 時thời 知tri 從tùng 臍tề 出xuất 至chí 鼻tị 。 如như 是thị 一nhất 心tâm 照chiếu 息tức 依y 隨tùy 不bất 亂loạn 。
爾nhĩ 時thời 知tri 息tức 麁thô 細tế 之chi 相tướng 。 麁thô 者giả 知tri 風phong 喘suyễn 氣khí 為vi 麁thô 。 細tế 者giả 知tri 息tức 相tương/tướng 為vi 細tế 。 若nhược 入nhập 息tức 麁thô 時thời 即tức 調điều 之chi 令linh 細tế 。 是thị 名danh 知tri 麁thô 細tế 相tương/tướng 。 譬thí 如như 守thủ 門môn 之chi 人nhân 。 知tri 門môn 人nhân 出xuất 入nhập 亦diệc 知tri 好hảo/hiếu 人nhân 惡ác 人nhân 。 知tri 好hảo/hiếu 則tắc 進tiến 知tri 惡ác 則tắc 遮già 。
復phục 次thứ 知tri 麁thô 細tế 者giả 。 入nhập 息tức 則tắc 麁thô 出xuất 息tức 則tắc 細tế 。 何hà 故cố 爾nhĩ 。 入nhập 氣khí 利lợi 急cấp 故cố 相tương/tướng 麁thô 出xuất 息tức 澁sáp 遲trì 故cố 細tế 。
復phục 次thứ 知tri 輕khinh 重trọng 。 知tri 入nhập 息tức 時thời 輕khinh 出xuất 息tức 時thời 重trọng/trùng 。 何hà 以dĩ 故cố 入nhập 息tức 既ký 。 在tại 身thân 內nội 即tức 令linh 體thể 輕khinh 。 出xuất 息tức 時thời 身thân 無vô 風phong 氣khí 則tắc 覺giác 身thân 重trọng/trùng 。
復phục 次thứ 知tri 澁sáp 滑hoạt 。 入nhập 息tức 時thời 滑hoạt 出xuất 息tức 時thời 澁sáp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 息tức 從tùng 外ngoại 來lai 風phong 氣khí 利lợi 故cố 則tắc 滑hoạt 。 從tùng 內nội 出xuất 吹xuy 內nội 滓chỉ 穢uế 塞tắc 諸chư 毛mao 孔khổng 則tắc 澁sáp 。
復phục 次thứ 知tri 冷lãnh 暖noãn 。 知tri 入nhập 息tức 時thời 冷lãnh 。 知tri 出xuất 息tức 時thời 暖noãn 。
何hà 以dĩ 故cố 。 息tức 從tùng 外ngoại 來lai 冷lãnh 。 氣khí 而nhi 入nhập 故cố 冷lãnh 。 息tức 從tùng 內nội 出xuất 吹xuy 內nội 熱nhiệt 氣khí 而nhi 出xuất 故cố 暖noãn 。
復phục 次thứ 知tri 久cửu 近cận 。 入nhập 息tức 時thời 近cận 出xuất 息tức 時thời 久cửu 。
何hà 以dĩ 故cố 。 息tức 入nhập 既ký 利lợi 則tắc 易dị 盡tận 故cố 近cận 。 息tức 出xuất 澁sáp 則tắc 難nan 盡tận 故cố 久cửu 。 復phục 須tu 覺giác 知tri 因nhân 出xuất 入nhập 息tức 故cố 。 則tắc 有hữu 一nhất 切thiết 眾chúng 苦khổ 煩phiền 惱não 。 生sanh 死tử 往vãng 來lai 。 輪luân 轉chuyển 不bất 息tức 。 心tâm 知tri 驚kinh 畏úy 。 行hành 者giả 隨tùy 息tức 之chi 時thời 。 知tri 息tức 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 法pháp 相tướng 非phi 一nhất 。 故cố 云vân 知tri 息tức 入nhập 出xuất 也dã 。 問vấn 何hà 故cố 以dĩ 此thử 代đại 數sổ 息tức 。 答đáp 若nhược 是thị 數sổ 息tức 直trực 闇ám 心tâm 數số 無vô 有hữu 觀quán 行hành 。 修tu 證chứng 時thời 多đa 生sanh 愛ái 見kiến 慢mạn 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 病bệnh 也dã 。 愛ái 者giả 愛ái 著trước 此thử 數sổ 息tức 。 見kiến 者giả 謂vị 見kiến 我ngã 能năng 數sổ 。 慢mạn 者giả 謂vị 我ngã 能năng 敵địch 。 以dĩ 此thử 慢mạn 他tha 。 今kim 以dĩ 隨tùy 代đại 數số 者giả 隨tùy 息tức 之chi 時thời 。 即tức 覺giác 知tri 此thử 息tức 無vô 常thường 命mạng 依y 於ư 息tức 。 以dĩ 息tức 為vi 命mạng 。 一nhất 息tức 不bất 還hoàn 。 即tức 便tiện 無vô 命mạng 。 既ký 覺giác 息tức 無vô 常thường 知tri 。 身thân 命mạng 危nguy 脆thúy 。 知tri 息tức 無vô 常thường 即tức 不bất 生sanh 愛ái 。 知tri 息tức 非phi 我ngã 即tức 不bất 生sanh 見kiến 。 悟ngộ 無vô 常thường 即tức 不bất 生sanh 慢mạn 。 此thử 則tắc 從tùng 初sơ 方phương 便tiện 已dĩ 能năng 破phá 諸chư 結kết 使sử 。 不bất 同đồng 數sổ 息tức 。
復phục 次thứ 行hành 者giả 。 一nhất 心tâm 依y 息tức 令linh 心tâm 不bất 散tán 得đắc 入nhập 禪thiền 定định 故cố 名danh 亦diệc 愛ái 。 覺giác 悟ngộ 無vô 常thường 。 故cố 名danh 亦diệc 策sách 。 與dữ 定định 相tương 應ứng 。 名danh 亦diệc 有hữu 漏lậu 。 觀quán 行hành 不bất 著trước 名danh 亦diệc 無vô 漏lậu 。
復phục 次thứ 若nhược 數sổ 息tức 時thời 冥minh 闇ám 心tâm 而nhi 數số 既ký 無vô 照chiếu 了liễu 。 後hậu 證chứng 定định 時thời 則tắc 心tâm 無vô 所sở 見kiến 。 今kim 隨tùy 息tức 者giả 既ký 明minh 心tâm 照chiếu 息tức 。 後hậu 證chứng 定định 時thời 則tắc 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 見kiến 身thân 三tam 十thập 六lục 物vật 。 破phá 愛ái 見kiến 慢mạn 。 此thử 即tức 是thị 特đặc 勝thắng 勝thắng 於ư 數sổ 息tức 也dã 。 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 者giả 。 此thử 對đối 欲dục 界giới 定định 。 若nhược 證chứng 欲dục 界giới 定định 時thời 。 宜nghi 是thị 定định 明minh 淨tịnh 都đô 不bất 覺giác 知tri 。 息tức 中trung 相tướng 貌mạo 。 今kim 此thử 中trung 初sơ 得đắc 定định 時thời 。 即tức 覺giác 息tức 中trung 長trường 短đoản 之chi 相tướng 。 云vân 何hà 為vi 覺giác 。 若nhược 心tâm 定định 時thời 覺giác 入nhập 息tức 長trường/trưởng 出xuất 息tức 短đoản 。
何hà 以dĩ 故cố 。 心tâm 既ký 靜tĩnh 住trụ 於ư 內nội 息tức 隨tùy 心tâm 入nhập 故cố 入nhập 則tắc 知tri 長trường/trưởng 。 既ký 心tâm 不bất 緣duyên 外ngoại 故cố 出xuất 則tắc 知tri 短đoản 。
復phục 次thứ 覺giác 息tức 長trường/trưởng 則tắc 心tâm 細tế 。 覺giác 息tức 短đoản 則tắc 心tâm 麁thô 。
何hà 以dĩ 故cố 。 心tâm 細tế 則tắc 息tức 細tế 。 息tức 細tế 則tắc 入nhập 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 微vi 緩hoãn 而nhi 長trường/trưởng 。 出xuất 息tức 從tùng 臍tề 至chí 鼻tị 亦diệc 爾nhĩ 。 心tâm 麁thô 則tắc 息tức 麁thô 息tức 麁thô 則tắc 入nhập 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 急cấp 疾tật 短đoản 。 出xuất 從tùng 臍tề 至chí 鼻tị 亦diệc 爾nhĩ 。
復phục 次thứ 息tức 短đoản 故cố 覺giác 心tâm 細tế 。 息tức 長trường/trưởng 故cố 覺giác 心tâm 麁thô 。 何hà 以dĩ 故cố 如như 心tâm 既ký 轉chuyển 靜tĩnh 出xuất 息tức 從tùng 臍tề 至chí 胸hung 即tức 盡tận 。 入nhập 息tức 從tùng 鼻tị 至chí 咽yến/ế/yết 間gian 即tức 知tri 盡tận 此thử 則tắc 心tâm 靜tĩnh 故cố 覺giác 息tức 短đoản 。 覺giác 長trường/trưởng 故cố 心tâm 麁thô 者giả 。 如như 行hành 者giả 心tâm 麁thô 故cố 覺giác 息tức 從tùng 臍tề 至chí 鼻tị 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 道đạo 里lý 長trường 遠viễn 。 此thử 則tắc 心tâm 麁thô 故cố 覺giác 息tức 長trường/trưởng 。
復phục 次thứ 短đoản 中trung 覺giác 長trường/trưởng 則tắc 定định 細tế 。 長trường/trưởng 中trung 知tri 短đoản 則tắc 是thị 麁thô 。 何hà 故cố 爾nhĩ 如như 息tức 從tùng 鼻tị 至chí 胸hung 則tắc 盡tận 。 此thử 行hành 處xứ 雖tuy 短đoản 而nhi 時thời 若nhược 大đại 久cửu 。 久cửu 方phương 至chí 臍tề 此thử 則tắc 行hành 處xứ 短đoản 而nhi 時thời 節tiết 長trường/trưởng 也dã 。 若nhược 就tựu 此thử 而nhi 論luận 短đoản 中trung 覺giác 長trường/trưởng 則tắc 定định 細tế 。 覺giác 長trường/trưởng 中trung 而nhi 短đoản 是thị 麁thô 者giả 。 如như 心tâm 麁thô 故cố 息tức 從tùng 鼻tị 至chí 臍tề 道đạo 里lý 極cực 長trường/trưởng 。 而nhi 時thời 節tiết 短đoản 欻hốt 然nhiên 之chi 間gian 即tức 出xuất 至chí 鼻tị 。 何hà 以dĩ 故cố 心tâm 麁thô 氣khí 息tức 行hành 疾tật 故cố 。 此thử 雖tuy 長trường/trưởng 而nhi 短đoản 然nhiên 此thử 息tức 短đoản 則tắc 是thị 心tâm 麁thô 也dã 。 故cố 云vân 短đoản 中trung 長trường/trưởng 而nhi 細tế 長trường/trưởng 中trung 短đoản 而nhi 麁thô 也dã 。 如như 此thử 覺giác 長trường 短đoản 時thời 節tiết 知tri 無vô 常thường 由do 心tâm 生sanh 滅diệt 不bất 定định 故cố 。 今kim 息tức 長trường 短đoản 相tướng 貌mạo 非phi 一nhất 。 得đắc 此thử 定định 時thời 覺giác 悟ngộ 無vô 常thường 。 轉chuyển 更cánh 分phân 明minh 。 證chứng 欲dục 界giới 定định 故cố 名danh 亦diệc 愛ái 。 觀quán 行hành 覺giác 無vô 常thường 故cố 名danh 亦diệc 策sách 。 此thử 略lược 說thuyết 第đệ 三tam 知tri 息tức 長trường 短đoản 。 破phá 欲dục 界giới 定định 也dã 。 第đệ 四tứ 知tri 息tức 遍biến 身thân 者giả 。 對đối 未vị 到đáo 地địa 定định 。 若nhược 根căn 本bổn 未vị 到đáo 地địa 直trực 覺giác 身thân 相tướng 泯mẫn 然nhiên 。 如như 虛hư 空không 。
爾nhĩ 時thời 實thật 有hữu 身thân 息tức 。 但đãn 以dĩ 眼nhãn 不bất 開khai 故cố 不bất 覺giác 不bất 見kiến 。 今kim 特đặc 勝thắng 中trung 發phát 未vị 到đáo 地địa 時thời 。 亦diệc 泯mẫn 然nhiên 入nhập 定định 即tức 覺giác 漸tiệm 漸tiệm 有hữu 身thân 如như 雲vân 影ảnh 。 覺giác 出xuất 入nhập 息tức 遍biến 身thân 毛mao 孔khổng 。
爾nhĩ 時thời 亦diệc 知tri 息tức 長trường 短đoản 相tương/tướng 等đẳng 。 見kiến 息tức 入nhập 無vô 積tích 聚tụ 出xuất 無vô 分phân 散tán 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 。 覺giác 身thân 空không 假giả 不bất 實thật 。 亦diệc 知tri 生sanh 滅diệt 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 定định 生sanh 。 三tam 事sự 既ký 空không 則tắc 定định 無vô 所sở 依y 。 知tri 空không 亦diệc 空không 於ư 定định 中trung 不bất 著trước 。 即tức 破phá 根căn 本bổn 未vị 到đáo 地địa 愛ái 策sách 之chi 義nghĩa 已dĩ 在tại 其kỳ 中trung 。 問vấn 摩ma 訶ha 衍diễn 中trung 及cập 諸chư 經kinh 多đa 說thuyết 觀quán 息tức 入nhập 出xuất 。
何hà 以dĩ 故cố 。 言ngôn 知tri 息tức 入nhập 出xuất 。 答đáp 此thử 說thuyết 知tri 為vi 觀quán 。 而nhi 觀quán 法pháp 實thật 未vị 具cụ 足túc 故cố 。 今kim 說thuyết 為vi 知tri 。 大đại 品phẩm 廣quảng 乘thừa 品phẩm 中trung 明minh 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 相tương/tướng 。 皆giai 言ngôn 知tri 息tức 入nhập 出xuất 長trường 短đoản 。 以dĩ 是thị 文văn 為vi 證chứng 說thuyết 知tri 則tắc 不bất 乖quai 文văn 義nghĩa 。 觀quán 慧tuệ 在tại 下hạ 當đương 說thuyết 。 第đệ 五ngũ 除trừ 諸chư 身thân 行hành 者giả 。 對đối 初sơ 禪thiền 覺giác 觀quán 支chi 就tựu 中trung 二nhị 。 一nhất 明minh 身thân 行hành 二nhị 明minh 除trừ 身thân 。 身thân 行hành 者giả 欲dục 界giới 身thân 中trung 發phát 得đắc 初sơ 禪thiền 。 色sắc 界giới 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 觸xúc 欲dục 界giới 身thân 。 欲dục 界giới 身thân 根căn 生sanh 身thân 識thức 覺giác 此thử 色sắc 觸xúc 。 二nhị 界giới 色sắc 。 相tương 依y 共cộng 住trú 故cố 。 名danh 身thân 。 身thân 行hành 者giả 即tức 觀quán 支chi 。 此thử 觀quán 支chi 從tùng 身thân 分phần/phân 生sanh 。 知tri 身thân 中trung 之chi 法pháp 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 故cố 名danh 身thân 行hành 。 次thứ 明minh 除trừ 身thân 行hành 者giả 。 因nhân 覺giác 息tức 遍biến 身thân 發phát 得đắc 初sơ 禪thiền 。 心tâm 眼nhãn 開khai 明minh 見kiến 身thân 三tam 十thập 六lục 物vật 。 臭xú 穢uế 可khả 惡ác 。
爾nhĩ 時thời 即tức 知tri 。 三tam 十thập 六lục 物vật 。 由do 四tứ 大đại 有hữu 頭đầu 等đẳng 六lục 分phần 。 一nhất 一nhất 非phi 身thân 四tứ 大đại 之chi 中trung 。 各các 各các 非phi 身thân 。 此thử 即tức 是thị 除trừ 欲dục 界giới 身thân 也dã 。 除trừ 初sơ 禪thiền 身thân 者giả 。 於ư 欲dục 界giới 身thân 中trung 。 求cầu 色sắc 界giới 四tứ 大đại 不bất 可khả 得đắc 。 名danh 除trừ 初sơ 禪thiền 身thân 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 言ngôn 有hữu 色sắc 界giới 造tạo 色sắc 者giả 。 是thị 為vi 從tùng 外ngoại 來lai 為vi 從tùng 內nội 出xuất 為vi 在tại 中trung 間gian 住trụ 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 以dĩ 顛điên 倒đảo 。 憶ức 想tưởng 故cố 言ngôn 受thọ 色sắc 界giới 觸xúc 。 諦đế 觀quán 不bất 得đắc 即tức 是thị 除trừ 初sơ 禪thiền 身thân 。 身thân 除trừ 故cố 身thân 行hành 即tức 滅diệt 。
復phục 次thứ 未vị 得đắc 初sơ 禪thiền 時thời 。 於ư 欲dục 界giới 身thân 中trung 起khởi 種chủng 種chủng 善thiện 惡ác 行hành 。 今kim 見kiến 身thân 不bất 淨tịnh 則tắc 不bất 造tạo 善thiện 惡ác 諸chư 結kết 業nghiệp 。 故cố 名danh 除trừ 身thân 行hành 。 今kim 明minh 此thử 定định 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 根căn 本bổn 五ngũ 支chi 如như 前tiền 說thuyết 。 二nhị 者giả 淨tịnh 禪thiền 五ngũ 支chi 者giả 。 覺giác 身thân 三tam 十thập 六lục 物vật 。 虛hư 假giả 不bất 實thật 名danh 覺giác 。 分phân 別biệt 此thử 禪thiền 與dữ 欲dục 界giới 及cập 根căn 本bổn 功công 德đức 大đại 有hữu 優ưu 劣liệt 名danh 為vi 觀quán 。 既ký 得đắc 法Pháp 喜hỷ 心tâm 大đại 慶khánh 悅duyệt 名danh 為vi 喜hỷ 。 於ư 無vô 垢cấu 受thọ 恬điềm 憺đam 之chi 樂lạc 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 正chánh 定định 持trì 心tâm 令linh 不bất 動động 搖dao 。 名danh 為vi 一nhất 心tâm 。 此thử 中trung 支chi 除trừ 成thành 就tựu 勝thắng 妙diệu 喜hỷ 樂lạc 。 而nhi 心tâm 無vô 染nhiễm 著trước 。 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 禪thiền 也dã 。
復phục 次thứ 如như 阿a 毗tỳ 曇đàm 中trung 說thuyết 隱ẩn 沒một 無vô 記ký 有hữu 垢cấu 不bất 隱ẩn 沒một 有hữu 記ký 無vô 垢cấu 等đẳng 義nghĩa 。 約ước 此thử 二nhị 種chủng 禪thiền 中trung 應ưng 廣quảng 分phân 別biệt 。 六lục 受thọ 喜hỷ 者giả 即tức 是thị 對đối 破phá 初sơ 禪thiền 喜hỷ 支chi 。 根căn 本bổn 禪thiền 中trung 喜hỷ 支chi 從tùng 隱ẩn 沒một 有hữu 垢cấu 覺giác 觀quán 後hậu 生sanh 。 既ký 無vô 觀quán 慧tuệ 照chiếu 了liễu 多đa 生sanh 煩phiền 惱não 故cố 不bất 應ưng 受thọ 。 今kim 明minh 受thọ 喜hỷ 者giả 於ư 淨tịnh 禪thiền 覺giác 觀quán 支chi 中trung 生sanh 。 以dĩ 有hữu 觀quán 行hành 破phá 析tích 達đạt 覺giác 觀quán 性tánh 空không 。 當đương 知tri 從tùng 覺giác 觀quán 生sanh 喜hỷ 亦diệc 空không 。 即tức 於ư 喜hỷ 中trung 不bất 著trước 無vô 諸chư 過quá 罪tội 故cố 說thuyết 受thọ 喜hỷ 。 如như 羅La 漢Hán 人nhân 不bất 著trước 一nhất 切thiết 。 供cúng 養dường 故cố 名danh 應Ứng 供Cúng 。
復phục 次thứ 如như 真chân 實thật 知tri 見kiến 得đắc 真chân 法Pháp 喜hỷ 故cố 說thuyết 受thọ 喜hỷ 。 七thất 受thọ 樂lạc 者giả 對đối 根căn 本bổn 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 彼bỉ 禪thiền 既ký 無vô 觀quán 慧tuệ 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 多đa 染nhiễm 故cố 不bất 應ưng 受thọ 。 今kim 言ngôn 。 受thọ 樂lạc 者giả 受thọ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 性tánh 空không 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 不bất 著trước 。 既ký 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 過quá 罪tội 上thượng 無vô 別biệt 證chứng 無vô 為vi 之chi 樂lạc 故cố 說thuyết 受thọ 樂lạc 。 八bát 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 此thử 對đối 破phá 根căn 本bổn 一nhất 心tâm 支chi 。 今kim 明minh 能năng 通thông 諸chư 法pháp 故cố 名danh 諸chư 心tâm 行hành 。 心tâm 行hành 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 動động 行hành 。 二nhị 者giả 不bất 動động 行hành 。 有hữu 人nhân 解giải 云vân 。 從tùng 初sơ 禪thiền 乃nãi 至chí 三tam 禪thiền 猶do 是thị 動động 行hành 。 四tứ 禪thiền 已dĩ 去khứ 名danh 不bất 動động 行hành 。 今kim 略lược 說thuyết 不bất 動động 行hành 者giả 。 覺giác 等đẳng 四tứ 支chi 是thị 動động 行hành 。 後hậu 一nhất 心tâm 支chi 是thị 不bất 動động 行hành 。 亦diệc 名danh 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 即tức 是thị 一nhất 心tâm 支chi 不bất 動động 之chi 行hành 。 若nhược 根căn 本bổn 禪thiền 入nhập 一nhất 心tâm 時thời 。 心tâm 生sanh 染nhiễm 著trước 。 此thử 一nhất 心tâm 不bất 應ưng 受thọ 。 今kim 明minh 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 者giả 。 知tri 此thử 一nhất 心tâm 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 一nhất 心tâm 非phi 心tâm 。 即tức 不bất 取thủ 著trước 既ký 無vô 過quá 罪tội 。 即tức 是thị 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 。 故cố 說thuyết 受thọ 諸chư 心tâm 行hành 。 九cửu 心tâm 作tác 喜hỷ 者giả 此thử 對đối 二nhị 禪thiền 內nội 淨tịnh 喜hỷ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 二nhị 禪thiền 喜hỷ 從tùng 內nội 淨tịnh 發phát 以dĩ 無vô 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 多đa 受thọ 也dã 。 今kim 觀quán 此thử 喜hỷ 。 即tức 知tri 虛hư 誑cuống 不bất 生sanh 受thọ 著trước 。 如như 真chân 實thật 知tri 生sanh 法Pháp 喜hỷ 亦diệc 名danh 喜hỷ 覺giác 分phần/phân 。 既ký 從tùng 正chánh 觀quán 心tâm 生sanh 真chân 法Pháp 喜hỷ 故cố 名danh 心tâm 作tác 喜hỷ 。 十thập 心tâm 作tác 攝nhiếp 者giả 此thử 對đối 二nhị 禪thiền 一nhất 心tâm 支chi 。
何hà 以dĩ 故cố 。 為vi 二nhị 禪thiền 喜hỷ 動động 經kinh 攝nhiếp 故cố 說thuyết 心tâm 作tác 攝nhiếp 。 今kim 明minh 攝nhiếp 者giả 正chánh 以dĩ 破phá 前tiền 偽ngụy 喜hỷ 生sanh 喜hỷ 覺giác 喜hỷ 。 此thử 喜hỷ 雖tuy 正chánh 而nhi 不bất 無vô 湧dũng 動động 之chi 過quá 。 即tức 應ưng 返phản 觀quán 喜hỷ 性tánh 。 既ký 知tri 空không 寂tịch 畢tất 竟cánh 定định 心tâm 不bất 亂loạn 。 不bất 隨tùy 喜hỷ 動động 故cố 云vân 作tác 攝nhiếp 。 是thị 以dĩ 大đại 集tập 經Kinh 云vân 動động 至chí 心tâm 。 十thập 一nhất 心tâm 住trụ 解giải 脫thoát 者giả 此thử 對đối 破phá 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 三tam 禪thiền 有hữu 遍biến 身thân 之chi 樂lạc 。 凡phàm 夫phu 得đắc 之chi 多đa 生sanh 染nhiễm 愛ái 為vi 之chi 所sở 縛phược 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 今kim 言ngôn 。 解giải 脫thoát 者giả 以dĩ 觀quán 慧tuệ 破phá 析tích 證chứng 遍biến 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 。 即tức 知tri 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 空không 無vô 自tự 性tánh 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 著trước 心tâm 得đắc 自tự 在tại 。 故cố 名danh 心tâm 作tác 解giải 脫thoát 。 十thập 二nhị 觀quán 無vô 常thường 此thử 對đối 破phá 四tứ 禪thiền 不bất 動động 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 世thế 間gian 中trung 有hữu 動động 有hữu 不bất 動động 法pháp 。 三tam 種chủng 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 所sở 動động 猶do 名danh 動động 法pháp 。 今kim 此thử 四tứ 禪thiền 名danh 不bất 動động 定định 。 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 時thời 多đa 生sanh 常thường 想tưởng 心tâm 生sanh 愛ái 取thủ 。 今kim 若nhược 觀quán 此thử 定định 生sanh 滅diệt 代đại 謝tạ 三tam 相tương/tướng 所sở 遷thiên 。 知tri 是thị 破phá 壞hoại 不bất 安an 之chi 相tướng 故cố 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 動động 不bất 動động 法pháp 。 皆giai 敗bại 壞hoại 不bất 安an 之chi 相tướng 。 故cố 名danh 觀quán 無vô 常thường 。 十thập 三tam 觀quán 出xuất 散tán 者giả 此thử 對đối 破phá 空không 處xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 出xuất 者giả 即tức 是thị 出xuất 離ly 色sắc 界giới 。 散tán 者giả 。 即tức 是thị 散tán 三tam 種chủng 色sắc 。
復phục 次thứ 出xuất 散tán 者giả 。 謂vị 出xuất 離ly 色sắc 心tâm 依y 虛hư 空không 消tiêu 散tán 自tự 在tại 不bất 為vi 色sắc 法pháp 所sở 縛phược 。 故cố 名danh 出xuất 散tán 。 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 時thời 。 謂vị 是thị 真chân 空không 安an 隱ẩn 心tâm 生sanh 取thủ 著trước 。 今kim 言ngôn 。 觀quán 出xuất 散tán 者giả 行hành 人nhân 初sơ 入nhập 虛hư 空không 處xứ 時thời 。 即tức 知tri 四tứ 陰ấm 。 和hòa 合hợp 故cố 有hữu 。 無vô 自tự 性tánh 不bất 可khả 取thủ 著trước 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 言ngôn 。 有hữu 出xuất 散tán 者giả 為vi 虛hư 空không 是thị 出xuất 散tán 為vi 心tâm 是thị 出xuất 散tán 。 若nhược 心tâm 出xuất 散tán 心tâm 為vi 三tam 相tương/tướng 所sở 遷thiên 過quá 去khứ 已dĩ 謝tạ 。 未vị 來lai 未vị 至chí 。 現hiện 在tại 無vô 住trụ 。 何hà 能năng 出xuất 耶da 。 若nhược 空không 是thị 出xuất 散tán 者giả 。 空không 是thị 無vô 知tri 無vô 知tri 之chi 法pháp 有hữu 何hà 出xuất 散tán 。 既ký 不bất 得đắc 空không 定định 則tắc 心tâm 無vô 受thọ 著trước 是thị 名danh 觀quán 出xuất 散tán 十thập 四tứ 觀quán 離ly 欲dục 者giả 。 此thử 對đối 識thức 處xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 愛ái 著trước 外ngoại 境cảnh 皆giai 名danh 為vi 欲dục 。 從tùng 欲dục 界giới 乃nãi 至chí 空không 處xứ 皆giai 是thị 心tâm 外ngoại 之chi 境cảnh 。 若nhược 虛hư 空không 為vi 外ngoại 境cảnh 識thức 來lai 領lãnh 受thọ 此thử 空không 。 即tức 以dĩ 空không 為vi 所sở 欲dục 。 今kim 識thức 處xứ 定định 緣duyên 於ư 內nội 識thức 能năng 離ly 外ngoại 空không 欲dục 故cố 離ly 欲dục 。 若nhược 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 無vô 慧tuệ 眼nhãn 照chiếu 了liễu 。 謂vị 言ngôn 心tâm 與dữ 識thức 法pháp 相tướng 應Ứng 真Chân 實thật 安an 隱ẩn 。 即tức 生sanh 染nhiễm 著trước 。 今kim 言ngôn 。 觀quán 離ly 欲dục 者giả 。 得đắc 此thử 定định 時thời 即tức 觀quán 破phá 析tích 。 若nhược 言ngôn 以dĩ 心tâm 。 緣duyên 識thức 心tâm 與dữ 識thức 相tương 應ứng 得đắc 入nhập 定định 者giả 此thử 實thật 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 三tam 世thế 識thức 皆giai 不bất 與dữ 現hiện 在tại 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。 云vân 何hà 言ngôn 心tâm 與dữ 三tam 世thế 識thức 相tương 應ứng 。 定định 法pháp 持trì 心tâm 名danh 為vi 識thức 定định 。 故cố 知tri 此thử 識thức 定định 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 故cố 。 名danh 離ly 欲dục 也dã 。 十thập 五ngũ 觀quán 滅diệt 者giả 此thử 對đối 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 定định 緣duyên 無vô 為vi 法pháp 塵trần 心tâm 與dữ 。 無vô 為vi 相tương 應ứng 。 對đối 無vô 為vi 法pháp 塵trần 發phát 少thiểu 識thức 故cố 。 凡phàm 夫phu 得đắc 之chi 謂vị 之chi 心tâm 滅diệt 深thâm 生sanh 愛ái 著trước 不bất 能năng 捨xả 。 為vi 之chi 所sở 縛phược 。 今kim 言ngôn 觀quán 滅diệt 者giả 。 得đắc 此thử 定định 時thời 即tức 覺giác 有hữu 少thiểu 識thức 。 此thử 識thức 雖tuy 少thiểu 亦diệc 有hữu 四tứ 陰ấm 和hòa 合hợp 無vô 常thường 無vô 我ngã 虛hư 誑cuống 。 譬thí 如như 糞phẩn 穢uế 。 多đa 少thiểu 俱câu 臭xú 。 不bất 可khả 染nhiễm 著trước 。 是thị 名danh 觀quán 滅diệt 。 十thập 六lục 觀quán 棄khí 捨xả 者giả 此thử 對đối 非phi 想tưởng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 想tưởng 是thị 兩lưỡng 捨xả 之chi 對đối 治trị 。 從tùng 初sơ 禪thiền 以dĩ 來lai 但đãn 有hữu 遍biến 捨xả 無vô 有hữu 兩lưỡng 捨xả 故cố 。 未vị 與dữ 棄khí 捨xả 之chi 名danh 。 今kim 此thử 非phi 想tưởng 既ký 有hữu 雙song 捨xả 有hữu 無vô 故cố 名danh 棄khí 捨xả 。 亦diệc 以dĩ 此thử 定định 是thị 捨xả 中trung 之chi 極cực 故cố 最tối 後hậu 受thọ 名danh 。 若nhược 凡phàm 夫phu 得đắc 此thử 定định 時thời 謂vị 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 有hữu 觀quán 慧tuệ 覺giác 了liễu 。 不bất 能năng 捨xả 離ly 。 今kim 明minh 棄khí 捨xả 者giả 得đắc 此thử 定định 時thời 。 即tức 知tri 四tứ 陰ấm 十thập 二nhị 入nhập 三tam 界giới 及cập 十thập 種chủng 細tế 心tâm 數số 等đẳng 。 和hòa 合hợp 所sở 成thành 。 當đương 知tri 此thử 定định 無vô 常thường 若nhược 空không 無vô 我ngã 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 不bất 應ưng 計kế 為vi 涅Niết 槃Bàn 生sanh 安an 樂lạc 想tưởng 。 既ký 知tri 空không 寂tịch 即tức 不bất 受thọ 著trước 是thị 名danh 觀quán 棄khí 捨xả 。 雖tuy 求cầu 定định 相tương/tướng 而nhi 亦diệc 成thành 就tựu 此thử 定định 。
爾nhĩ 時thời 即tức 具cụ 二nhị 種chủng 棄khí 捨xả 。 一nhất 者giả 根căn 本bổn 棄khí 捨xả 。 二nhị 者giả 涅Niết 槃Bàn 棄khí 捨xả 。 永vĩnh 棄khí 生sanh 死tử 故cố 云vân 觀quán 棄khí 捨xả 。 行hành 者giả 爾nhĩ 時thời 。 深thâm 觀quán 棄khí 捨xả 即tức 便tiện 得đắc 悟ngộ 三tam 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 事sự 如như 須Tu 跋Bạt 陀Đà 羅La 。 佛Phật 令linh 觀quán 非phi 想tưởng 中trung 細tế 想tưởng 即tức 便tiện 獲hoạch 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 今kim 明minh 悟ngộ 道đạo 未vị 必tất 應ưng 須tu 具cụ 十thập 六lục 。 或hoặc 得đắc 三tam 二nhị 特đặc 勝thắng 即tức 便tiện 得đắc 悟ngộ 。 亦diệc 利lợi 根căn 者giả 初sơ 隨tùy 息tức 時thời 。 覺giác 悟ngộ 無vô 常thường 。 即tức 便tiện 悟ngộ 道đạo 。 此thử 隨tùy 人nhân 不bất 定định 也dã 。 從tùng 初sơ 以dĩ 來lai 俱câu 發phát 根căn 本bổn 定định 故cố 名danh 亦diệc 有hữu 漏lậu 於ư 中trung 觀quán 行hành 破phá 析tích 不bất 著trước 名danh 亦diệc 無vô 漏lậu 。 故cố 云vân 特đặc 勝thắng 是thị 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 禪thiền 。 此thử 竪thụ 對đối 三tam 界giới 諸chư 禪thiền 者giả 。 則tắc 一nhất 一nhất 觀quán 法pháp 相tướng 至chí 義nghĩa 可khả 見kiến 也dã 。
釋Thích 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 次Thứ 第Đệ 法Pháp 門Môn 卷quyển 第đệ 七thất
Thích Thiền Ba La Mật Thứ Đệ Pháp Môn ♦ Quyển 7
❖
Phiên âm: 3/4/2016 ◊ Cập nhật: 3/4/2016